Przejdź do głównego menu Przejdź do sekcji głównej Przejdź do stopki
Civitas baner

Tom 28 (2021)

Temat numeru

Od dyktatury ekspertów do demokracji nieliberalnej: Podejście systemowe do demokracji deliberacyjnej i jego braki

DOI: https://doi.org/10.35757/CIV.2021.28.04
Przesłane: 21 kwietnia 2020
Opublikowane: 21 czerwca 2021

Abstrakt

Brak transparentności procesów decyzyjnych typowy dla demokracji liberalnych oraz związany z nim kryzys zaufania obywateli wobec instytucji politycznych to jedne z głównych przyczyn sukcesów odnoszonych przez stronników demokracji nieliberalnej. Zdaniem krytyków liberalizmu zbyt wiele decyzji współcześnie delegowanych jest do ciał nienadzorowanych demokratycznie. Zwolennicy koncepcji demokracji deliberacyjnej formułują różne remedia na tę sytuację. Nie czynią tego jednak stronnicy najpopularniejszej obecnie z wersji demokracji deliberacyjnej – podejścia systemowego do deliberacji. Autor artykułu twierdzi, że podejście to może legitymizować „niedemokratyczny liberalizm” – jedną z przyczyn kryzysu demokracji liberalnej. Celem artykułu jest prezentacja i ocena stosunku zwolenników podejścia systemowego do roli odgrywanej w procesie politycznym przez nienadzorowane demokratycznie gremia eksperckie.

Bibliografia

  1. Anderson E., Democracy: Instrumental vs. Non-Instrumental Value, w: T. Christiano, J. Christman (red.): Contemporary Debates in Political Philosophy, Malden (MA) 2009, s. 213–227
  2. Beck U., World Risk Society as Cosmopolitan Society? Ecological Questions in a Framework of Manufactured Uncertainties, „Theory, Culture & Society” 1996, t. 13, nr 4, s. 1-32
  3. Best J., Bring Politics Back to Monetary Policy, “Foreign Affairs”, 6 grudnia 2017 (źródło: https://www.foreignaffairs.com/articles/world/2017-12-06/bring-politicsback-monetary-policy, dostęp: 30.03.2020)
  4. Best J., Technocratic Exceptionalism, “International Political Sociology”, t. 12, nr 4, 2018, s. 328-345
  5. Bijker W.E., R. Bal, R. Hendricks, The Paradox of Scientific Authority, Cambridge (MA)–London 2009
  6. Bobbio N., Liberalizm i demokracja, przekład P. Bravo, Kraków-Warszawa 1998
  7. Brennan J., Against Democracy, Princeton 2016
  8. Breyer S., Breaking the Vicious Circle. Toward Effective Risk Regulation, Cambridge (MA) 1993
  9. Bruff I., The Rise of Authoritarian Neoliberalism, “Rethinking Marxism”, 2014. 26(1), s. 113-129
  10. Callon M., P. Lascoumes, Y. Barthe, Acting in an Uncertain World, Cambridge, Mass. 2009
  11. Chalmers A.W., Getting a Seat at the Table: Capital, Capture and Expert Groups in the European Union, “West European Politics”, 37:5, 2014, s. 976-992
  12. Christiano T., Rational deliberation among experts and citizens, w: J. Parkinson, J. Mansbridge (red.): Deliberative Systems, Cambridge 2012, s. 27-51
  13. Coleman J., J. Ferejohn, Democracy and Social Choice, „Ethics” 1986, t. 97, nr 1, s. 6-25
  14. Collins H., Czy wszyscy jesteśmy ekspertami?, przekład E. Bińczyk, J, Grygieńć, Warszawa 2018
  15. Collins H., R. Evans, Third Wave of Science Studies, „Social Studies of Science” 2002, t. 32, nr 2, s. 235–296
  16. Collins H., R. Evans, Why Democracies Need Science, Cambridge 2017
  17. Warren M.E. (red.): Democracy and Trust, Cambridge 1999
  18. Diggins J.P., Iluzje pragmatyzmu: modernizm oraz kryzys poznania i autorytetu, przekład M. Filipczuk, Warszawa 2010
  19. Dryzek J., Deliberative Democracy and Beyond, Oxford 2000
  20. Epstein S., The Construction of Lay Expertise: AIDS Activism and the Forging of Credibility in the Reform of Clinical Trials, „Science, Technology, & Human Values” 1995, t. 20, nr 4, s. 408–437
  21. Eseje polityczne federalistów, przekład B. Czarska, Warszawa-Kraków 1999
  22. Esterling K. M., The Political Economy of Expertise. Information and Efficiency in American National Politics, Ann Arbor 2004
  23. Estlund D., Autorytet demokracji, przekład J. Grygieńć, T.S. Markiewka, Toruń 2019
  24. Góra M., C. Holst, M. Warat (red.): Expertisation and Democracy in Europe, New York 2018
  25. Eyal G., The Crisis of Expertise, Cambridge 2019
  26. Filipowicz S., Demokracja: o władzy iluzji w królestwie rozumu, Warszawa 2007
  27. Fishkin J.S., Democracy and Deliberation. New Directions for Democratic Control, New Haven (CT)–London 1991
  28. Fishkin J.S., The Voice of the People. Public Opinion and Democracy, New Haven (CT)–London 1995
  29. Fishkin J.S., Toward Deliberative Democracy: Experimenting with an Ideal, w: S. Elkin, K.E. Soltan (red.): Citizen Competence and Democratic Institutions, University Park, Penn. 1999, s. 279-290
  30. Floridia A., From Participation to Deliberation, przekład S. De Sanctis, Colchester 2017
  31. Fuerstein M., Epistemic Democracy and the Social Character of Knowledge, „Episteme. A Journal of Social Epistemology” 2008, t. 5, nr 1, s. 74-93
  32. Fung A., Empowered Participation, Princeton 2004
  33. Giddens A., Konsekwencje nowoczesności, Kraków 2008
  34. Goldman A., Experts: Which Ones Should We Trust, w: A. Goldman, D. Whitcome (red.): Social Epistemology. Essential Readings, Oxford 2011, s. 109-133
  35. Greenberg J., Crusaders in the Courts, New York 1995
  36. Grygieńć J., Demokracja na rozdrożu, Kraków 2017
  37. Gutmann A., D. Thompson, Why Deliberative Democracy?, Princeton (NJ) 2004
  38. Haas P.M., Ideas, Experts and Governance, w: M. Ambrus, K. Arts, E. Hey, H. Raulus (red.): The Role of ‘Experts’ in International and European Decision-Making Processes, Cambridge 2014, s. 19-43
  39. Habermas J., Faktyczność i obowiązywanie, przekład A. Romaniuk, A. Marszałek, Warszawa 2005
  40. Habermas J., Teoria i praktyka, przekład M. Łukasiewicz, Z. Krasnodębski, Warszawa 1983
  41. Hardin R., Zaufanie, przekład A. Gruba, Warszawa 2009
  42. Hardwig J., Epistemic Dependence, “The Journal of Philosophy”, t. 82, nr 7, 1985, s. 335-349
  43. Hardwig J., Role of Trust in Knowledge, “Journal of Philosophy”, t. 88, nr 12, 1991, s. 693-708
  44. Haskell J., Direct Democracy or Representative Government? Dispelling the Populist Myth, Oxford 2001
  45. Holzer B., M.P. Sorensen, Rethinking Subpolitics: Beyond the ‘Iron Cage’ of Modern Politics, „Theory, Culture & Society” 2003, t. 20, nr 2, s. 79-102
  46. Irwin A., Citizen Science. A Study of People, Expertise and Sustainable Development, London–New York 1995
  47. Jasanoff S., Design on Nature, Princeton 2005
  48. Jasanoff S., The political science of risk perception, „Reliability Engineering & System Safety” 1998, t. 59, nr 1, s. 91-99
  49. Kitcher P., Science, Truth, and Democracy, Oxford 2001
  50. Klarman M.J., From Jim Crow to Civil Rights, Oxford 2004
  51. Landemore H., Democratic Reason, Princeton 2012
  52. Levitsky S., L. Way, Assessing the Quality of Democracy, “Journal of Democracy”, 2002, vol. 13, nr 2, s. 51–65
  53. Lilla M., Koniec liberalizmu jaki znamy, Ł. Pawłowski, Warszawa 2018
  54. Madalina Busuioc E., Blurred areas of responsibility: European agencies’ scientific ‘opinions’ under scrutiny, w: M. Ambrus, K. Arts, E. Hey, H. Raulus (red.): The Role of ‘Experts’ in International and European Decision-Making Processes, Cambridge 2014, s. 383-402
  55. Mansbridge J., J. Bohman, S. Chambers, T. Christiano, A. Fung, J. Parkinson, D.F. Thompson, M.E. Warren, A systemic Approach to Deliberative Democracy, w: J. Parkinson, J. Mansbridge (red.): Deliberative Systems, Cambridge 2012, s. 1-26
  56. Metz J., The European Commission, Expert Groups, and the Policy Process, Basinstoke 2015
  57. Mounk Y., Lud kontra demokracja, przekład K. Gucio, Warszawa 2019
  58. Muller J.-W., Co to jest populizm?, przekład M. Sutowski, Warszawa 2017
  59. Oreskes N., E.M. Conway, Merchants of Doubt, New York 2010
  60. Owen D., G. Smith, Survey Article: Deliberation & The Systemic Turn, „The Journal of Political Philosophy”, t. 23, nr 2, 2015, s. 213-234
  61. Pabst A., The Demons of Liberal Democracy, Cambridge 2019
  62. Prostak R., Teista w demoliberalnym świecie, Kraków 2014
  63. Radaelli C., The Public Policy of the European Union: Whither Politics of Expertise?', “Journal of European Public Policy”, 6(5), 1999, s. 757-774
  64. Rawls J., Liberalizm polityczny, przekład A. Romaniuk, Warszawa 2012
  65. Rawls J., Teoria sprawiedliwości, przekład M. Panufiuk, J. Pasek, A. Romaniuk, Warszawa 2013
  66. Riker W.H., Liberalism against Populism: A Confrontation between the Theory of Democracy and the Theory of Social Choice, San Francisco 1982
  67. Runciman D., Jak kończy się demokracja, przekład S. Żuchowski, Warszawa 2019
  68. Sadurski W., Albo liberalna, albo żadna. „Nieliberalna demokracja” to polityczny jednorożec, “Gazeta Wyborcza”, 11 maja 2018
  69. Schudson M., The Trouble with Experts – and Why Democracies Need Them, „Theory and Society” 2006, t. 35, s. 491–506
  70. Shapiro I., Stan teorii demokracji, przekład I. Kisilowska, Warszawa 2006
  71. Slovic P., B. Fischhoff, S. Lichtenstein, Facts versus Fears: Understanding Perceived Risk, w: D. Kahneman, P. Slovic, A. Tversky (red.): Judgement under Uncertainty: Heuristics and Biases, Cambridge 1992,, s. 477-489
  72. Stears M., Demanding Democracy. American Radicals in Search of a New Politics, Princeton (NJ) 2010
  73. Sunstein C., Deliberating Groups versus Prediction Markets, w: A. Goldman, D. Whitcomb (red.): Episteme, Oxford 2010, s. 192–213
  74. Sunstein C., Infotopia, przekład K. Bartuzi, Warszawa 2009
  75. Sunstein C.R., Deliberation, Democracy, Disagreement, w: R. Bontekoe, M. Stepaniants (red.): Justice and Democracy. Cross-Cultural Perspectives, Honolulu 1997, s. 93–117
  76. Surowiecki J., Mądrość tłumów, przekład K. Rojek, Gliwice 2010
  77. Sztompka P., Zaufanie. Fundament społeczeństwa, Kraków 2007
  78. Tam H., Komunitaryzm, przekład A. Szahaj, J. Grygieńć, Toruń 2011
  79. Thompson D., Deliberative Democratic Theory and Empirical Political Science, „Annual Review of Political Science”, 2008, t. 11, nr 1, s. 497–520
  80. Gambetta D. (red.):Trust: Making and Breaking Co-operative Relations, Oxford 1988
  81. Tversky A., D. Kahneman, Judgement under Uncertainty: Heuristics and Biases, w: D. Kahneman, P. Slovic, A. Tversky (red.): Judgement under Uncertainty: Heuristics and Biases, Cambridge 1992, s. 3-20
  82. Weinberg A., Science and Trans-Science, „Minerva” 1972, t. 10, nr 2, s. 209–222
  83. Wynne B., May the Sheep Safely Graze? A Reflexive View of the Expert-Lay Knowledge Divide, w: S. Lash, B. Szerszynski, B. Wynne (red.): Risk, Environment and Modernity: Towards a New Ecology , London 1996, s. 44–83
  84. Zakaria F., Przyszłość demokracji, przekład T. Bieroń, Warszawa 2018
  85. Zakaria F., The Rise of Illiberal Democracy, „Foreign Affairs”, 76, 6, Nov/Dec 1997, s. 22-43
  86. Zielonka J., Kontrrewolucja. Liberalna Europa w odwrocie, przekład J. Bednarek, Warszawa 2018

Downloads

Download data is not yet available.