Przejdź do głównego menu Przejdź do sekcji głównej Przejdź do stopki
RP-N baner

Nr 31 (2023)

Artykuły

Dobra kultury z terenów Polski Zachodniej na tle dyskusji o polskich stratach wojennych: Dzwony jako przykład argumentum a minori ad maius

DOI: https://doi.org/10.35757/RPN.2023.31.05
Przesłane: 15 maja 2023
Opublikowane: 12 stycznia 2024

Abstrakt

The problem of war losses in Poland has again gained wide interest in recent years. This has resulted in numerous publications, especially in the media, which, however, do not provide reliable information on the issue. The idea for writing this article, which comments on media statements, came from an exhibition of the Institute of National Remembrance entitled „The Economy of the Third Reich”. The aim of the article is to analyse the issue of wartime losses of bells from the territories annexed to Poland after 1945. This issue allows for a broader commentary on the issue of losses from these areas and the need for Polish specialists to develop substantive and legal bases for discussion in the context of Polish-German relations.

Bibliografia

  1. Ablieferung der Denkmäler aus Bronze und Kupfer, „Nachrichtendienst des Deutschen Gemeindetages”, 5 czerwca 1942.
  2. Barcz J., Ruchniewicz K. (red.), Akt normalizacyjny. 50 lat układu o podstawach o normalizacji stosunków PRL–RFN z 7 grudnia 1970 roku, Dom Wydawniczy „Elipsa”, Wrocław–Warszawa 2021.
  3. Bund K., Ein historischer Nachtrag zu den Rechtsverhältnissen der sog. Leihglocken, „Jahrbuch für Glockenkunde” 2011/2012, Bd. 23–24.
  4. Góralski W.M., Traktat normalizacyjny między Polską a RFN z 7 grudnia 1970 r. albo o znaczeniu odwagi w polityce, w: J. Barcz, K. Ruchniewicz (red.), Akt normalizacyjny. 50 lat układu o podstawach o normalizacji stosunków PRL–RFN z 7 grudnia 1970 roku, Dom Wydawniczy „Elipsa”, Wrocław–Warszawa 2021.
  5. Hense A., Das Schicksal der Kirchenglocken im Ersten und Zweiten Weltkrieg. Eine rechtshistorische Reminiszenz und zugleich ein Beitrag zum Rechtsstatus der sog. Leihglocken als aktuelles Rechtsproblem des Öffentlichen Sachenrechts, w: S. Muckel (Hrsg.), Kirche und Religion im Sozialen Rechtsstaat, Duncker & Humblot, Berlin 2003.
  6. Jakubowski A., Fiorentini F., Manikowska E., Memory, cultural heritage and community rights. Church bells in Eastern Europe and the Balkans, „International Human Rights Law Review” 2016, vol. 5.
  7. Kerski B., Kotula A., Ruchniewicz K., Wóycicki K. (red.), Przyjaźń nakazana? Stosunki między NRD i Polską w latach 1949–1990, Centrum Studiów Niemieckich i Europejskich im. Willy’ego Brandta Uniwersytetu Wrocławskiego, Oficyna Wydawnicza „Atut”, Wrocław 2009.
  8. Kucharczyk P., Polski spiż, „Gość” (online), 22 grudnia 2011 (dostęp: 28 kwietnia 2023): <https://www.gosc.pl/doc/1036333.Polski-spiz/3>.
  9. „Kulisy historii”, odc. 101 „Gospodarka III Rzeszy” – 11 lutego 2023, „Instytut Pamięci Narodowej” (online, dostęp: 24 kwietnia 2023): <https://ipn.gov.pl/pl/aktualnosci/178797, Kulisy-historii-odc-101-Gospodarka-III-Rzeszy-11-lutego-2023.html>.
  10. Łukasiuk L., Powrót dzwonów – dębnowskie dzwony po latach wróciły do miasta, „Merkuriusz Dębnowski” 2011, nr 5/110.
  11. Martysz Cz., Gospodarczy cud III Rzeszy – prawda czy mit?, „Studia i Prace Kolegium Zarządzania i Finansów” 2013, z. 127: <https://cor.sgh.waw.pl/bitstream/handle/20.500.12182/615/Gospodarczy%20cud%20Trzeciej%20Rzeszy.pdf?sequence=5&isAllowed=y> (dostęp: 31 lipca 2023).
  12. Mianecka K., Niemcy. Zabytkowy dzwon z 1616 r. wróci do Polski. Został skonfiskowany przez III Rzeszę, „Gazeta” (online), 24 stycznia 2022 (dostęp: 23 kwietnia 2023): <https://wiadomosci.gazeta.pl/wiadomosci/7,114881,28032520,zabytkowy-dzwon-z-1616-r-wroci-z-niemiec-do-polski-zabrala.html>.
  13. Muckel S. (Hrsg.), Kirche und Religion im Sozialen Rechtsstaat, Duncker & Humblot, Berlin 2003.
  14. Scherner J., Die „Metallmobilisierung” im Deutschen Reich 1939 bis 1945, „Vierteljahrshefte für Zeitgeschichte” 2018, Bd. 66, H. 2.
  15. Sierzputowski B., Status ruchomych dóbr kultury na Ziemiach Odzyskanych w prawie międzynarodowym i prawie krajowym, Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Warszawa 2021.
  16. Skradziony przez nazistów dzwon wraca do Polski po 77 latach, „Rzeczpospolita” (online), 29 grudnia 2020 (dostęp: 23 kwietnia 2023): <https://www.rp.pl/spoleczenstwo/art350381-skradziony-przez-nazistow-dzwon-wraca-do-polski-po-77-latach>.
  17. Tureczek M., Dzwony pożyczone. Studia historyczne i prawne nad problematyką strat dóbr kultury, Instytut Zachodni, Poznań 2020.
  18. Tureczek M., Leihglocken. Dzwony z obszaru Polski po 1945 roku przechowywane na terenie Niemiec, Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Warszawa 2011.
  19. Tureczek M., Zabytkowe dzwony z terenów Polski zachodniej i północnej. Problemy badań na tle zagadnienia strat dóbr kultury, „UR Journal of Humanities and Social Science” 2019, No. 2 (11).
  20. Tureczek M., Zaginiony średniowieczny dzwon z Lubina w powiecie sulęcińskim odnaleziony w zbiorach Glockenmuseum w Apoldzie (Turyngia). Dzwony jako aspekt prawnomiędzynarodowej problematyki ochrony zabytków, „Lubuskie Materiały Konserwatorskie” 2016, t. 13.
  21. Wełnic R., Dzwony z kościoła Mariackiego w Szczecinku. Unikatowe historie i zdjęcia, „Szczecinek. Nasze miasto” (online), 18 lipca 2021 (dostęp: 28 kwietnia 2023): <https://szczecinek.naszemiasto.pl/dzwony-z-kosciola-mariackiego-w-szczecinku-unikatowe/ar/c1-8373058>.
  22. Wnęk K. (red.), Raport o stratach poniesionych przez Polskę w wyniku agresji i okupacji niemieckiej w czasie II wojny światowej 1939–1945. Opracowanie, Polska Fundacja Narodowa, Warszawa 2022.
  23. Zabytek zrabowany w czasie II wojny światowej wróci z Niemiec do Polski. „Sprawa jest oczywista”, „Polskie Radio 24” (online), 24 stycznia 2022 (dostęp: 23 kwietnia 2023): <https://polskieradio24.pl/5/1222/artykul/2889655,zabytek-zrabowany-w-czasie-ii-wojny-swiatowej-wroci-z-niemiec-do-polski-sprawa-jest-oczywista>.
  24. Zbroja M., Władze Niemiec nie zgadzają się zwrócić dzwonu polskiej parafii. Znajdował się w niej przez 380 lat, „I PL” (online), 9 września 2022 (dostęp: 28 kwietnia 2023): <https://i.pl/wladze-niemiec-nie-zgadzaja-sie-zwrocic-dzwonu-polskiej-parafii-znajdowal-sie-w-niej-przez-380-lat/ar/c1-16839935>.
  25. Zdrenka J. (oprac.), Miasto i powiat Gorzów Wielkopolski, Wydawnictwo „Adam Marszałek”, Toruń 2015 (Corpus inscriptionum Poloniae, 10, 7).
  26. Zdrenka J. (oprac.), Powiat Krosno Odrzańskie, Wydawnictwo „Adam Marszałek”, Toruń 2016 (Corpus inscriptionum Poloniae, 10, 8).
  27. Zimmermann J., Kirchenglocken im Krieg – Verlust und Rettung, „Lübeckische Blätter” 2022, Jg. 187, H. 6.

Downloads

Download data is not yet available.