Niniejszy tekst ma przede wszystkim na celu pokazanie sposobu patrzenia na dokonujące się w Polsce zmiany przez dyplomatów bońskich akredytowanych Warszawie oraz zastanowienie się nad ich wpływem na politykę RFN wobec PRL. Przytoczenie treści raportów i ich analiza pozwala też popatrzeć na okres przemian w Polsce oczami osób, które miały do nich mniej emocjonalny stosunek niż wielu Polaków. Ambasada w formie depesz i notatek okresowych przesyłała informacje zbierane w rozmowach z uczestnikami ówczesnych wydarzeń ze strony rządowej, opozycyjnej oraz Kościelnej, a także z mediów i rozmów z innymi osobami. Załączała też swoje oceny. Obraz sytuacji wewnętrznej w Polsce wyłaniający się z tych przekazów zmieniał się od jesieni 1988 r. Przede wszystkim zaczęto patrzeć na „Solidarność” jak na siłę, bez której nie da się Polsce ustabilizować sytuacji gospodarczej i nastrojów społecznych. Wcześniej, jak można sądzić, sądzono że rząd zdoła to uczynić zmieniając sposób sprawowania władzy, w tym dokooptowując do niej osoby spoza partii. Dostrzegano rosnącą potrzebę zmian, mimo swoistego zmęczenia społeczeństwa. Obraz przekazywany i kreowany przez ambasadę wpływał na sposób myślenia o Polsce i zmianach w niej zachodzących. Siłą rzeczy wpływał więc na podejmowanie decyzji w tamtym czasie, choć nie był jedynym czynnikiem i nie koniecznie najważniejszym w tym procesie. Wprawdzie konieczność zmiany polityki wobec PRL była wskazywana w opracowaniach MSZ, ale ośrodek kanclerski, który odgrywał rolę kluczową w systemie władzy kierował się wówczas w tworzeniu polityki polskiej innymi priorytetami i decyzje o wsparciu ekonomicznym Warszawy, które za słuszne uznawało MSZ RFN, nie zapadały dość długo. Co też nie oznacza, że informacje z MSZ RFN nie miały znaczenia dla wyrabiania sobie poglądu na polskie przemiany przez kanclerza i jego otoczenie.
Słowa kluczowe: Polska, RFN, okrągły stół, wizerunek przemian w Polsce, transformacja ustrojowa.
Summary:
The main purpose of this text is to show the way in which Bonn diplomats accredited to Warsaw looked at the changes taking place in Poland, and to reflect on their influence on Germany's policy toward the People's Republic of Poland. By quoting the contents of the reports and analyzing them, it is also possible to look at the period of change in Poland through the eyes of people who had a less emotional attitude to them than many Poles. The Embassy, in the form of dispatches and periodic notes, sent information gathered in conversations with participants of the events of the time from the government, opposition and Church sides, as well as from the media and conversations with others. Embassy included assessments as well. The picture of the internal situation in Poland emerging from these reports changed from the autumn of 1988. Above all, German diplomats began to look at Solidarity as a force without which Poland could not stabilize economic situation. Earlier, it was thought that the government would manage to do so by changing the way of ruling, including co-opting people from outside the Communist party. The growing need for change was perceived, despite a kind of public fatigue with everyday difficulties. The image conveyed and created by the embassy influenced the way people thought about Poland and the changes taking place in it. Thus, it necessarily influenced decision-making at the time, although it was not the only factor and did not
necessarily the most important in this process. Admittedly, the need to change policy toward the People's Republic of Poland was pointed out in the German Foreign Ministry's studies, but the chancellor's office, which played a key role in the system of power, was then guided by other priorities in its Polish policy, and decisions on economic support for Warsaw, which the German Foreign Ministry considered right, were not made for long enough. Which is also not to say that information from the West German Foreign Ministry was not important for the formation of a view of the Polish transition by the chancellor and his entourage.