Przejdź do głównego menu Przejdź do sekcji głównej Przejdź do stopki
RP-N baner

Nr 28 (2020)

Mniejszość niemiecka w Polsce

National Identity and Social Welfare: the Example of the German Minority in Opolskie Voivodeship

DOI: https://doi.org/10.35757/RPN.2020.28.03
Przesłane: 25 maja 2020
Opublikowane: 17 grudnia 2020

Abstrakt

This article aims to characterise the positive and negative aspects of being a national minority, using the example of the German minority in the Opolskie Voivodeship and the category of social welfare in the sociological sense. In order to conceptualise and operationalise the idea of national identity, attention has been focused mainly on its cultural determinants, with particular emphasis on the role of language and organisational activity. The empirical exploration of the research questions was based on surveys, carried out by the authors of the article on behalf of the Social-Cultural Society of Germans in Opole Silesia (SCSG) in the summer of 2019, among members of the German minority organisation.

Bibliografia

  1. Books
  2. Anderson B., Imagined Communities: Reflections on the Origin and Spread of Nationalism, Verso, London 1983.
  3. Alfred H. H., Kollektive Erinnerungen der Deutschen. Theoretische Konzepte und empirische Befunde zum sozialen Gedächtnis, Verlag Beltz Juventa, München 2002.
  4. Assman J., Das kulturelle Gedächtnis. Schrift, Erinnerung und politische Identität in frühen Hochkulturen, 8 Aufl, Verlag C. H. Beck, München 2002.
  5. Berger P. L., Luckmann T., Die gesellschaftliche Konstruktion der Wirklichkeit. Eine Theorie der Wissenssoziologie, Fischer, Frankfurt am Main 1967.
  6. Berlińska D., Die Deutschen in der Woiwodschaft Oppeln. Fragen und Antworten. Soziologische Untersuchung der Mitglieder der Sozial-Kulturellen Gesellschaft der Deutschen im Oppelner Schlesien, Haus der Deutsch-Polnischen Zusammenarbeit, Gliwice-Opole 2010.
  7. Berlińska D., Niemcy w województwie opolskim w 2010 roku. Pytania i odpowiedzi. Badania socjologiczne członków Towarzystwa Społeczno-Kulturalnego na Śląsku Opolskim, Dom Współpracy Polsko-Niemieckiej, Gliwice-Opole 2011.
  8. Berlińska D., Mniejszość niemiecka na Śląsku Opolskim w poszukiwaniu tożsamości, Stowarzyszenie Instytut Śląski-Państwowy Instytut Naukowy-Instytut Śląski w Opolu, Opole 1999.
  9. Berlińska D., Społeczne uwarunkowania ruchu mniejszości niemieckiej na Śląsku Opolskim: (próba diagnozy w świetle badań socjologicznych), Instytut Śląski, Opole 1989.
  10. Billig M., Banalny nacjonalizm, trans. Sekerdej M., Wydawnictwo Znak, Kraków 2008.
  11. Bokszański Z., Tożsamości zbiorowe, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2007, p. 36-27.
  12. Bourdieu P., Passeron J-C., Reproduction in Education, Society and Culture, Sage, London 1990/1970.
  13. Bourdieu P., The Forms of Capital, in : Richardson J. G. (ed.), Handbook of Theory and Research for the Sociology of Education, Greenwood, New York 1986, p. 241-258.
  14. Bourdieu P., Distinction: A Social Critique of the Judgement of Taste, Routledge, London 1984.
  15. Castells M., The Power of Identity, Blackwell Publishers, Oxford 1999 (Castells M., Siła tożsamości, trans. S. Szymański, M. Marody (ed.), Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2008, p. 22-23)
  16. Chlebowczyk J., Procesy narodotwórcze we wschodniej Europie Środkowej w dobie kapitalizmu, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa-Kraków 1975.
  17. Cooley C. H., Social Organization. A Study of the Larger Mind, Schocken Books, New York 1963. Idem, Human Nature and the Social Order, Schocken Books, New York 1964.
  18. Czapiński J., Jakość życia Polaków w czasie zmiany społecznej 1991-1997. Raport końcowy z realizacji projektu badawczego: Związek między obiektywnymi i subiektywnymi wskaźnikami jakości życia w okresie transformacji systemowej, Instytut Studiów Społecznych Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 1998, p. 2.
  19. Diener E., Lucas R., Oishi S., Dobrostan psychiczny. Nauka o szczęściu i zadowoleniu z życia, in: J. Czapiński (ed.), Psychologia pozytywna. Nauka o szczęściu, zdrowiu, sile i cnotach człowieka, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2004, p. 35.
  20. Edensor T., National Identity, Popular Culture, and Everyday Life, Berg Publishers, Oxford, 2002.
  21. Edwards J., Language, Society and Identity, Basil Blackwell (in association with André Deutsch), Oxford 1985.
  22. Elias N., The Germans, Polity Press, Oxford 1996.
  23. Erikson E. H., Identity and the Life Cycle. Selected Papers, International Universities Press, Inc., New York 1959.
  24. Forder A., Caslin T., Ponton G., & Walklate S., Theories of Welfare, Routledge, London and New York 1984.
  25. Gellner E., Narody i nacjonalizm, trans. J. Hołówka, PIW, Warszawa 1991.
  26. Giddens A., Nowoczesność i tożsamość. „Ja” i społeczeństwo w epoce późnej nowoczesności, trans. A. Szulżycka, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2001, p. 74-75.
  27. Giddens A., Stanowienie społeczeństwa. Zarys teorii strukturacji, trans. Amsterdamski S., Wydawnictwo Zysk i S-ka, Poznań 2003, p. 81-92.
  28. Goffman E., Stigma. Notes on the Management of Spoiled Identity, Penguin Books, Harmondsworth 1979.
  29. Groenland E. A. G., Socioeconomic well-being and behavioural reactions: A panel study of people drawing benefits from the Dutch National Social Security System, Tilburg University Press, Tilburg 1992.
  30. Gudaszewski G., Demograficzno-społeczna charakterystyka obywateli polskich deklarujących „narodowość niepolską” w Narodowym Spisie Powszechnym w 2002 roku, in: Adamczuk L., Łodziński S. (eds.), Mniejszości narodowe w Polsce w świetle Narodowego Spisu Powszechnego z 2002 roku, Wydawnictwo Naukowe Scholar-Polskie Towarzystwo Socjologiczne, Warszawa 2006, p. 103-141.
  31. Gudaszewski G., Identyfikacje etniczne w Narodowym Spisie Powszechnym Ludności i Mieszkań w 2011 roku, in: Mniejszości narodowe i etniczne w Polsce…, op. cit., p. 78-98.
  32. Halbwachs M., Społeczne ramy pamięci, trans. Król M., Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2008.
  33. Hobsbawm E., Nations and Nationalisms since 1780, Cambridge University Press, Cambridge 1992.
  34. Jończy R., Łukaniszyn-Domaszewska K., Wpływ ludności pochodzenia niemieckiego oraz organizacji mniejszości niemieckiej na regionalny rozwój społeczno-gospodarczy. Wybrane zagadnienia (ze szczególnym uwzględnieniem województwa opolskiego), Dom Współpracy Polsko-Niemieckiej, Gliwice-Opole 2014.
  35. Kłoskowska A., Kultury narodowe u korzeni, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1996, p. 104.
  36. Kurasz I., Mniejszość niemiecka na Dolnym Śląsku. Studium socjologiczne, NOMOS, Kraków 2015.
  37. Kymlicka W., Multicultural Citizenship, Oxford University Press, Oxford 1995.
  38. Lemańczyk M., Mniejszość niemiecka na Pomorzu Gdańskim, Instytut Studiów Politycznych PAN, Warszawa 2016.
  39. Lemańczyk M., Popieliński P., The Mechanisms of Functioning of Linguistic Rights in Poland: an Example of the Kashubians and the German Minority, in: Odrowąż-Coates A., Gotswami S. (eds.), Symbolic violence in socio-educational contexts. A post-colonial critique, The Maria Grzegorzewska University, Warsaw 2017.
  40. Matelski D., Niemcy w Polsce w XX wieku, Wyd. Naukowe PWN, Warszawa-Poznań 1999.
  41. Myśliwiec M., Ślązacy – o co i po co pytał GUS?, in: Adamczyk A., Sakson A., Trosiak C. (eds.), Między lękiem a nadzieją. Dziesięć lat funkcjonowania ustawy o mniejszościach narodowych i etnicznych oraz o języku regionalnym (2005-2015), Wyd. Naukowe WNPiD UAM, Poznań 2015, p. 293-308.
  42. Łodziński S., Warmińska K., Gudaszewski G. (eds.), Mniejszości narodowe i etniczne w Polsce w świetle Narodowego Spisu Powszechnego Ludności z 2011 roku, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa 2015.
  43. Madajczyk P., Berlińska D., Polska jako państwo narodowe. Historia i pamięć, Instytut Studiów Politycznych PAN, Warszawa-Opole 2008.
  44. Mead G. H., Mind, Self and Society from the Standpoint of a Social Behaviorist. Edited and with an Introduction by Charles W. Morris, The University of Chicago Press, Chicago 1967.
  45. Melchior M., Społeczna tożsamość jednostki, ISNS UW, Warszawa 1990.
  46. Merton R. K., Teoria socjologiczna i struktura społeczna, PWN, Warszawa 1982, p. 290–291, 337, 351–352.
  47. Neumann G. L., Nationality Law in The United States and in Germany: Structure and Current Problems, in: Schuck P., Münz R. (eds.), Paths to inclusion: the integration of migrants in the United States and Germany, Berghahn Books, New York 1998, p. 247-297.
  48. Nijakowski L. M., Domeny symboliczne. Konflikty narodowe i etniczne w wymiarze symbolicznym, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa 2006.
  49. Nijakowski L. M., O procesach narodowotwórczych na Śląsku, in: Idem (Ed.), Nadciągają Ślązacy. Czy istnieje narodowość Śląska?, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa 2004.
  50. Nijakowski L. M., Status grup etnicznych oraz mniejszości narodowych i etnicznych w Polsce w świetle wyników Narodowego Spisu Powszechnego z 2002 roku, in: Adamczuk L., Łodziński S. (eds.), Mniejszości narodowe w Polsce…, op. cit., p. 154.
  51. Ossowski S., Analiza socjologiczna pojęcia ojczyzny, in: Idem, Z zagadnień psychologii społecznej, Dzieła T. III, PWN, Warszawa 1984, p. 210.
  52. Ossowski S., Zagadnienia więzi regionalnej i więzi narodowej na Śląsku Opolskim, in: Idem, Z zagadnień psychologii…, op. cit., p. 251 i n.
  53. Paleczny T., Socjologia tożsamości, Oficyna Wydawnicza AFM, Kraków 2008.
  54. Popieliński P., Młodzież mniejszości niemieckiej na Górnym Śląsku po 1989 roku, Instytut Studiów Politycznych PAN, Warszawa 2011.
  55. Sadowski A., Wschodnie pogranicza w perspektywie socjologicznej, Fundacja Ekonomistów Środowiska i Zasobów Naturalnych, Białystok 1995.
  56. Sirgy M. J., The psychology of quality of life: Hedonic well-being, life satisfaction, and eudaimonia (2nd ed.), Springer, Dordrechet 2012.
  57. Smith A. D., National identity, Penguin, Harmondsworth 1991.
  58. Strauss A. L., Mirrors and Masks. The search for Identity, The Sociology Press, San Francisco 1969.
  59. Sullivan M., Sociology and Social Welfare, Routledge, London and New York 1987.
  60. Synak B., Kaszubska tożsamość. Ciągłość i zmiana: studium socjologiczne, Wyd. Uniwersytet Gdański-Instytut Kaszubski, Gdańsk 1998.
  61. Śmiełowska M., Tożsamości etniczne i identyfikacje narodowe wśród mieszkańców Śląska Opolskiego, in: Frysztacki K. (Ed.), Polacy, Ślązacy, Niemcy. Studia nad stosunkami społeczno-kulturowymi na Śląsku Opolskim, Universitas, Kraków 1998.
  62. Szmeja M., Niemcy? Polacy? Ślązacy? Rodzimi mieszkańcy Opolszczyzny w świetle analiz socjologicznych, Universitas, Kraków 2000.
  63. Szmeja M., Dlaczego Ślązacy z Opolszczyzny nie chcą być Polakami? in: Kurcz Z. (ed.), Mniejszości narodowe w Polsce, Wyd. Uniw. Wrocławskiego, Wrocław 1997.
  64. Szmeja M., Polacy, Niemcy czy Ślązacy? Rozważania o zmienności identyfikacji narodowej Ślązaków, in: Kurcz Z., Misiak W. (eds.), Mniejszość niemiecka w Polsce i Polacy w Niemczech, Wyd. Uniw. Wrocławskiego, Wrocław 1994.
  65. Thim-Mabrey C., Sprachidentität-Identität durch Sprache. Ein Problemaufriss aus Sprachwissenschaftlicher Sicht, in: Janich N., Thim-Mabrey C., Sprachidentität-Identität durch Sprache, Gunter Narr, Tübingen 2003, p. 2.
  66. Trosiak C., Górny Śląsk między regionalizmem – autonomią – separatyzmem, Wyd. Naukowe WNPiD UAM, Poznań 2016.
  67. Yinger J. M., Ethnicity. Source of Strength? Source of Conflict?, State University of New York Press, Albany-New York 1994, p. 144.
  68. Żelazny W., Etniczność. Ład – konflikt – sprawiedliwość, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 2006, p. 135–136.
  69. Articles
  70. Baranowski M., The Struggle for Social Welfare: Towards An Emerging Welfare Sociology, “Society Register” 2019, 3(2). https://doi.org/10.14746/sr.2019.3.2.01
  71. Baranowski M., Education in Times of Uncertainty. Uncertainty in Education. A Critical Approach, in: Odrowąż-Coates A., Gotswami S. (eds.), Symbolic violence in socio-educational contexts. A post-colonial critique, The Maria Grzegorzewska University, Warsaw 2017.
  72. Bauman Z., Identity-Then, Now, what for?, “Polish Sociological Review” 1998, nr 3.
  73. Berlińska D., Sołdra-Gwiżdż T., Ludność rodzima i mniejszość niemiecka w Polsce. Stan badań, „Pogranicze. Studia Społeczne” 1997, Vol. 6.
  74. Diener E., Guidelines for National Indicators of Subjective Well-Being and Ill-Being, “Journal of Happiness Studies” 7/2006, p. 400.
  75. Headey B., Holmstrom E., Wearing A., Models of well-being and ill-being, “Social Indicators Research” 1985, 17(3), 211–234.
  76. Grathoff R., Polskie sąsiedztwa, trans. Kłoskowska A., „Kultura i Społeczeństwo” 1991, No 4, p. 7-17.
  77. Grüning B., Sociological knowledge and ideology in the German Democratic Republic: The institutionalization processes of a discipline, “Society Register” 2019, 3(1). https://doi.org/10.14746/sr.2019.3.1.03
  78. Knoblauch H., The communicative turn in German sociology of knowledge, “Society Register” 2019, 3(1). https://doi.org/10.14746/sr.2019.3.1.02
  79. Kula M., Pogranicze. Esej historyczno-socjologiczny, „Studia Migracyjne – Przegląd Polonijny” 2018, vol. 167, No 1, p. 9-21.
  80. Kurcz Z., Dlaczego Ślązacy stają się Niemcami?, „Odra” 1991, No 5.
  81. Lekkai I., Unaccompanied refugee minors and resilience: A phenomenological study, “Przegląd Krytyczny” 2020, 2(1). https://doi.org/10.14746/pk.2020.2.1.03
  82. Michna E., Narodowy Spis Powszechny Ludności i Mieszkań w 2011 r. i jego wykorzystanie w polityce tożsamości w walce o uznanie. Casus Ślązaków, „Studia Migracyjne – Przegląd Polonijny” 2013, Vol. 39, Issue 2(148), p. 135-172.
  83. Ristić D., Marinković D., Knowledge as identity: An essay in Genealogy, “Society Register” 2019, 3(1). https://doi.org/10.14746/sr.2019.3.1.04
  84. Sengupta A., Who is the people? Notes on subjectivity and the Adivasi resistance in Lalgarh, West Bengal, India, “Society Register” 2017, 1(1). https://doi.org/10.14746/sr.2017.1.1.03
  85. Ziółkowski M., Drozdowski R., Baranowski M., Utowarowienie i odtowarowienie u ujęciu socjologicznym: próba (re)konceptualizacji, „Studia Socjologiczne” 2020, 3(238). DOI: 10.24425/sts.2020.132470
  86. Legal acts:
  87. Journal of Law of the Republic of Poland, 2005, No 17 item 141, as amended.
  88. Internet sources:
  89. cie.men.gov.pl
  90. stat.gov.pl
  91. Knies G., Nandi A., Platt L., Life Satisfaction, Ethnicity and Neighbourhoods: Is There an Effect of Neighbourhood Ethnic Composition on Life Satisfaction? Presented at Westminster policy debate: New insights into ethnicity, social mobility and well-being, 16th January 2014 (www.understandingsociety.ac.uk)
  92. Reports:
  93. Jończy R., Wpływ ludności autochtonicznej pochodzenia niemieckiego oraz organizacji mniejszości niemieckiej na regionalny rozwój gospodarczo-społeczny ze szczególnym uwzględnieniem woj. opolskiego” - podsumowanie wyników badań (www.haus.pl).
  94. Łada A., Woidelko G. (eds.), Polacy i Niemcy. Dzieląca przeszłość, wspólna przyszłość? Wyniki Barometru Polska-Niemcy 2018, Körber-Stiftung, Instytut Spraw Publicznych, Fundacja Konrada Adenauera, Hamburg-Warszawa 2018, p. 5.
  95. Sakson A., Mniejszość niemiecka na Śląsku w świetle Spisu Powszechnego z 2011 roku, „Biuletyn Instytutu Zachodniego” 2012, No. 85.

Downloads

Download data is not yet available.