Skip to main navigation menu Skip to main content Skip to site footer

No. 32 (2024)

Articles

Zeitenwende of the government of Chancellor Olaf Scholz-an attempt of a balance

DOI: https://doi.org/10.35757/RPN.2024.32.01
Submitted: January 6, 2024
Published: December 5, 2024

Abstract

Changes announced by Chancellor Olaf Scholz after the Russian invasion of Ukraine regarding security and defense policy, energy and relations with Russia became known as Zeitenwende. This word has become a kind of label-symbol of the changes being made, and in diplomacy also a kind of shield against criticism of Germany over the failure of its previous policy toward Russia. The greatest successes in the form of giving up Russian supplies have been in the energy sphere. In the defense fi eld, due to the scale of neglect and structural problems, the outcome of the Bundeswehr’s modernization remains uncertain.

References

  1. Antrag zur Lieferung von Taurus-Marschfl ugkörpern abgelehnt, „Deutscher Bundestag”, 22 II 2024 [dostęp: 1 VIII 2024]: <https://www.bundestag.de/dokumente/textarchiv/2024/kw08-de-aussen-sicherheitspolitik-990252>.
  2. ARD-Deutschlandtrend, Infratest Dimap, Berlin, marzec 2022.
  3. Artilleriemunition für 1,3 Milliarden Euro unter Vertrag, „Europäische Sicherheit und Technik” [online], 18 VII 2023 [dostęp: 31 XII 2023]: <https://esut.de/2023/07/meldungen/43379/artilleriemunition-fuer-13-milliarden-euro-unter-vertrag/>.
  4. Auslieferung von Schützenpanzern verzögert sich wegen Softwareproblem, „Die Zeit” [online], 27 XI 2023 [dostęp: 30 XII 2023]: <https://www.zeit.de/politik/deutschland/2023-11/bundesverteidigungsministerium-bundeswehr-schuetzenpanzer-software>.
  5. Badanie polityki zagranicznej państw, red. E. Haliżak, Rambler Press, Warszawa 2018.
  6. Bagger Th., Ambasador Niemiec w Polsce: Jednoczy nas ten sam cel, „Tygodnik Powszechny” [online], 20 II 2023 [dostęp: 29 XI 2023]: <https://www.tygodnikpowszechny.pl/ambasador-niemiec-w-polsce-jednoczy-nas-ten-sam-cel-182461>.
  7. Becker M., Gebauer M., Lambrechts Truppenversprecher, „Der Spiegel” [online], 21 III 2022 [dostęp: 30 XI 2023]: <https://www.spiegel.de/politik/deutschland/bundeswehrchristine-lambrecht-leistet-sich-bei-der-eu-einen-versprecher-a-e2e9ef7e-7845-455c-b-462-80edd64823e2>.
  8. Bensmann M., Alternative für Russland: Wie sich die AfD systematisch nach Russland orientiert, „Correctiv” [online], 22 IX 2023 [dostęp: 5 IV 2024]: <https://correctiv.org/aktuelles/russland-ukraine-2/2023/09/22/alternative-fuer-russland-wie-sich-die-afd-systematisch-nach-russland-orientiert/>.
  9. Bericht nach § 88 Absatz 2 BHO an das Bundesministerium der Finanzen über die Sondervermö gen des Bundes und die damit verbundenen Auswirkungen auf die Haushaltstransparenz sowie die Funktionsfähigkeit der Schuldenregel, Bundesrechnungshof, Berlin 2023.
  10. Bericht nach § 88 Absatz 2 BHO an den Haushaltsausschuss des Deutschen Bundestages Entwurf des Wirtschaftsplans des „Sondervermö gens Bundeswehr” für das Jahr 2023, Bundesrechnungshof, Berlin 2022.
  11. The Berlin-Pulse 2023/2024, Körber Stiftung, Berlin 2023.
  12. Betschka J., Wieder Friedenspartei statt Kriegsbereitschaft? In der SPD mehren sich Rufe nach mehr Diplomatie, „Tagesspiegiel” [online], 19 XII 2023 [dostęp: 3 I 2024]: <https://www.tagesspiegel.de/politik/wieder-friedenspartei-statt-kriegsbereitschaft-in-der-spd-mehren-sich-die-stimmen-nach-mehr-diplomatie-10942333.html>.
  13. Bingener R., Wehner M., Die Moskau-Connection. Das Schröder-Netzwerk und Deutschlands Weg in die Abhängigkeit, C.H. Beck, München 2023.
  14. Bingener R., Wehner M., Moskiewski łącznik. Sieć Schrödera i droga Niemiec ku zależności, Instytut Zachodni, Poznań 2023.
  15. Bundestag beschließt Sondervermögen für Bundeswehr, „Die Zeit” [online], 3 VI 2022 [dostęp: 23 XI 2023]: <https://www.zeit.de/politik/deutschland/2022-06/bundeswehr-sondervermoegen-grundgesetz-aenderung-verteidigung>.
  16. Buras P., Zeitenwende. Jak wojna na Ukrainie zmienia Niemcy, Fundacja im. Stefana Batorego, Warszawa 2023.
  17. China-Strategie der Bundesregierung, Die Bundesregierung, Berlin 2023.
  18. Chmaj M., Żmigrodzki M., Wprowadzenie do teorii polityki, Wydawnictwo UMCS, Lublin 1996.
  19. Clapp S., Przetacznik J., Question Time: State of Play – Ammunition Plan for Ukraine, European Parliamentary Research Service, listopad 2023: <https://www.europarl.europa.eu/RegData/etudes/ATAG/2023/754602/EPRS_ATA(2023)754602_EN.pdf> [dostęp: 31 XII 2023].
  20. Diese Waff en und militärische Ausrüstung liefert Deutschland an die Ukraine „Bundesregierung”, [online], 7 XII 2023 [dostęp: 10 XII 2023]: <https://www.bundesregierung.de/breg-de/schwerpunkte/krieg-in-der-ukraine/lieferungen-ukraine-2054514>.
  21. Digitale Funkgeräte nicht einbaubar: Pistorius soll Milliarden-Desaster bei Rüstungsprojekt drohen, „Tagesspiegel” [online], 24 IX 2023 [dostęp: 8 XII 2023]: <https://www.tagesspiegel.de/politik/digitale-funkgerate-nicht-einbaubar-pistorius-soll-milliarden-desaster-bei-rustungsprojekt-drohen-10520866.html>.
  22. Doering K., Verteidigungsminister: Was Boris Pistorius mit „kriegstüchtig” meint, „Vorwärts” [online], 15 XI 2023 [dostęp: 8 XII 2023]: <https://vorwaerts.de/inland/verteidigungsminister-was-boris-pistorius-mit-kriegstuechtig-meint>.
  23. Ehni E., ARD-DeutschlandTrend Lieferung schwerer Waffen umstritten, „Tagesschau” [online], 28 IV 2022 [dostęp: 10 XII 2023]: <https://www.tagesschau.de/inland/deutschlandtrend/deutschlandtrend-2991.html>.
  24. Ehni E., Zustimmung zu „Leopard”-Lieferung, „Tagesschau” [online], 2 II 2023 [dostęp: 10 XII 2023]: <https://www.tagesschau.de/inland/deutschlandtrend/deutschlandtrend-3287.html>.
  25. Entscheidung über die Nachfolge des Waff ensystems Tornado ist gefallen, „Bundesministerium der Verteidigung” [online], 14 III 2022 [dostęp: 2 XII 2023]: <https://www.bmvg.de/de/presse/nachfolger-tornado-entscheidung-gefallen-5371712>.
  26. Frank-Walter Steinmeier räumt Fehler in seiner Russland-Politik ein, „Die Zeit” [online], 4 IV 2022 [dostęp: 25 XI 2023]: <https://www.zeit.de/politik/deutschland/2022-04/frank-walter-steinmeier-fehler-russland-ukraine>.
  27. [Fünftausend] 5000 Helme aus Deutschland für die Ukraine: „Dieses Feigenblatt ist nur peinlich”, „Stern” [online], 27 I 2022 [dostęp: 2 XII 2023]: <https://www.stern.de/politik/presseschau--helme-fuer-die-ukraine----nur-peinlich--31574492.html>.
  28. Gibadło L., Gotkowska J., Niemcy wobec przekazania czołgów Leopard Ukrainie, „Ośrodek Studiów Wschodnich” [online], 18 I 2023 [dostęp: 2 XII 2023]: <https://www.osw.waw.pl/pl/publikacje/analizy/2023-01-18/niemcy-wobec-przekazania-czolgow-leopard-ukrainie>.
  29. Gotkowska J., Niemcy a europejska architektura bezpieczeństwa – półtora roku po Zeitenwende, [w:] W poszukiwaniu straconego czasu: Niemcy w erze Zeitenwende, red. A. Kwiatkowska, Ośrodek Studiów Wschodnich, Warszawa 2023.
  30. Gotkowska J., Wojna na Ukrainie: konsekwencje dla Bundeswehry i niemieckiej polityki w NATO, Ośrodek Studiów Wschodnich, 30 III 2022 (Komentarze OSW, 436): <https://www.osw.waw.pl/pl/publikacje/komentarze-osw/2022-03-30/wojna-na-ukrainie-konsekwencje-dla-bundeswehry-i-niemieckiej> [dostęp: 6 XII 2023].
  31. Große Munitionspakete für die Bundeswehr. Pressemitteilung nr 24/2023, „Bundesamt für Ausrüstung, Informationstechnik und Nutzung der Bundeswehr”, 12 VII 2023: <https://www.bundeswehr.de/resource/blob/5657568/c2d79aa1b75414753e689d9f91b74a4f/24-munitionspakete-fuer-die-bundeswehr-dl-data.pdf> [dostęp: 31 XII 2023].
  32. Grundgesetz für die Bundesrepublik Deutschland. Stand: Dezember 2022, Bundeszentrale für Politische Bildung, Berlin 2022.
  33. Grüne und FDP kritisieren Ergebnis von Ramstein-Konferenz, „Die Zeit” [online], 21 I 2023 [dostęp: 28 III 2024]: <https://www.zeit.de/politik/2023-01/ramstein-konferenz-ukrainekrieg-wolodymyr-selenskyj-reaktionen>.
  34. Henrich P., Politiker – Zufriedenheit mit der politischen Arbeit im Dezember 2023, „Statista” [online], 7 XII 2023 [dostęp: 10 XII 2023]: <https://de.statista.com/statistik/daten/studie/746/umfrage/zufriedenheit-mit-der-politischen-arbeit-von-ausgewaehlten-politikern/>.
  35. Hofmann F., How Germany Fudges the Math on NATO and Ukraine, „Deutsche Welle” [online], 20 I 2024 [dostęp: 27 III 2024]: <https://www.dw.com/en/germanys-defense-spending-balancing-nato-and-ukraine-aid/a-68038674>.
  36. Jasiński Ł., Niemcy wobec rosyjskiej agresji na Ukrainę, Polski Instytut Spraw Międzynarodowych, 16 III 2022 (Komentarz, 16/2022): <https://www.pism.pl/publikacje/niemcy-wobec-rosyjskiej-agresji-na-ukraine> [dostęp: 29 XI 2023].
  37. Jasiński Ł., Zmiana na stanowisku ministra obrony Niemiec, Polski Instytut Spraw Międzynarodowych,
  38. I 202[3] (Komentarz, 2/2023): <https://www.pism.pl/publikacje/zmiana-na-stanowisku-ministra-obrony-niemiec> [dostęp: 7 XII 2023].
  39. Jasiński Ł., Zmiany w polityce obronnej Niemiec po rosyjskiej agresji na Ukrainę, Polski Instytut Spraw Międzynarodowych, 11 IV 2022 (Biuletyn, 60 (2479)): <https://www.pism.pl/publikacje/zmiany-w-polityce-obronnej-niemiec-po-rosyjskiej-agresji-na-ukraine#> [dostęp: 30 XI 2023].
  40. Jasiński Ł., Przychodniak M., Dialog i ograniczanie ryzyka – strategia Niemiec wobec Chin, Polski Instytut Spraw Międzynarodowych, 31 VII 2023 (Biuletyn, 102 (2723)): <https://www.pism.pl/publikacje/dialog-i-ograniczanie-ryzyka-strategia-niemiec-wobec-chin> [dostęp: 27 III 2023].
  41. Jungholt Th., Nur Zwang hält die Ampel in der Taurus-Frage noch zusammen, „Die Welt” [online], 14 III 2024 [dostęp: 28 III 2024]: <https://www.welt.de/politik/deutschland/plus250572888/Marschfl ugkoerper-fuer-die-Ukraine-Nur-Zwang-haelt-die-Ampel-in-der-Taurus-Frage-noch-zusammen.html>.
  42. Kędzierski M., Energetyczna Zeitenwende: Udane oddzielenie od Rosji, [w:] W poszukiwaniu straconego czasu: Niemcy w erze Zeitenwende, red. A. Kwiatkowska, Ośrodek Studiów Wschodnich, Warszawa 2023.
  43. Kędzierski M., Płóciennik S., Niemcy: Trybunał Konstytucyjny zabiera rządowi 60 mld euro na transformację, „Ośrodek Studiów Wschodnich” [online], 17 XI 2023 [dostęp: 30 XII 2023]: <https://www.osw.waw.pl/pl/publikacje/analizy/2023-11-17/niemcy-trybunal-konstytucyjny-zabiera-rzadowi-60-mld-euro-na>.
  44. Kiwerska J., Stosunki niemiecko-amerykańskie w 2023 r., „Biuletyn Instytutu Zachodniego”, 27 XII 2023.
  45. Kormbaki M., Bundeswehr muss Hilfe für Ukraine aus Sondervermögen zahlen, „Der Spiegel” [online], 14 XII 2023 [dostęp: 3 I 2024]: <https://www.spiegel.de/politik/deutschland/bundeswehr-muss-hilfe-fuer-ukraine-aus-sondervermoegen-zahlen-a-05a2b8e-6-26b0-419f-9aeb-ce29fd33be07>.
  46. Kosman M.K., Pod znakiem Zeitenwende. Konfl ikt rosyjsko-ukraiński z perspektywy Niemiec (2014–2022), „Przegląd Zachodni” 2023, nr 1–2.
  47. „Krisenmodus” ist Wort des Jahres 2023, „Der Spiegel” [online], 8 XII 2023 [dostęp: 30 XII 2023]: <https://www.spiegel.de/kultur/krisenmodus-ist-das-wort-des-jahres-2023-vor-antisemitismus-ki-boom-und-milliardenloch-a-52d21e30-e0b5-42ad-8a25-deb359acba3f>.
  48. Kucharczyk J., Łada-Konefał A., Jednym głosem: Polacy i Niemcy o rosyjskiej agresji na Ukrainę. Barometr Polska – Niemcy 2022, Instytut Spraw Publicznych, Deutsches-Polen Institut Darmstadt, Warszawa–Darmstadt 2022.
  49. Kwiatkowska A., Skąd się wzięła i dokąd zmierza Zeitenwende, [w:] W poszukiwaniu straconego czasu: Niemcy w erze Zeitenwende, red. A. Kwiatkowska, Ośrodek Studiów Wschodnich, Warszawa 2023.
  50. Kyranoudi D., Szymański W., Verseck K., Wymiana okrężna. Kronika niemieckiego niezdecydowania, „Deutsche Welle” [online], 10 XI 2022 [dostęp: 30 XI 2023]: <https://www.dw.com/pl/czy-wymiana-okr%C4%99%C5%BCna-pomaga-ukrainie-kronika-niemieckiego-niezdecydowania/a-63702296>.
  51. Lambrecht Ch., Zorn E., Sondervermögen Bundeswehr markiert historischen Aufbruch, „Bundesministerium für Verteidigung” [online], 12 XII 2022 [dostęp: 6 XII 2023]: <https://www.bmvg.de/de/aktuelles/sondervermoegen-bundeswehr-markiert-historischen-aufbruch-5542400>.
  52. Larson C., Why Germany is Rattled about Sending Its Taurus Missile to Ukraine, „Politico” [online], 12 XI 2023 [dostęp: 24 XI 2023]: <https://www.politico.eu/article/why-germany-scholz-rattled-sending-taurus-missile-ukraine/>.
  53. Lorenz W., Znaczenie regionalnych planów obronnych NATO, Polski Instytut Spraw Międzynarodowych, 26 IX 2023 (Biuletyn, 135 (2756)): <https://www.pism.pl/publikacje/znaczenie-regionalnych-planow-obronnych-nato> [dostęp: 30 XI 2023].
  54. Lorenz W., Zaremba Sz., Konsekwencje eksplozji rurociągów Nord Stream 1 i 2, Polski Instytut Spraw Międzynarodowych, 29 IX 2022 (Komentarz, 125/2022): <https://www.pism.pl/publikacje/konsekwencje-eksplozji-rurociagow-nord-stream-1-i-2> [dostęp: 30 XI 2022].
  55. Malinowski K., Epokowy zwrot (Zeitenwende) i wydatki na obronność, „Biuletyn Instytutu Zachodniego”, 27 II 2023.
  56. Malinowski K., Epokowy zwrot (Zeitenwende) w niemieckiej polityce bezpieczeństwa. Chwiejne postawy i niepewne rezultaty, „Przegląd Zachodni” 2022, nr 3.
  57. Manthey F., Litauen: Neuaufstellung einer deutschen Kampfbrigade für die Ostflanke, „Bundesministerium der Verteidigung” [online], 11 X 2023 [dostęp: 30 XI 2023]: <https://www.bmvg.de/de/aktuelles/deutsche-kampfbrigade-an-der-nato-ostflanke-5687584>.
  58. Marschall Ch. von, Leopard-Panzer für die Ukraine: Wer nun liefern will – und wie Scholz die Pläne torpediert, „Tagesspiegel” [online], 13 I 2023 [dostęp: 28 III 2024]: <https://www.tagesspiegel.de/politik/leopard-panzer-fur-die-ukraine-wer-nun-liefern-will--und-wie-scholz-die-plane-torpediert-9171423.html>.
  59. Mehr Fortschritt wagen. Koalitionsvertrag 2021–2025 zwischen der Sozialdemokratischen Partei eutschlands (SPD), Bündnis 90/Die Grünen und den Freien Demokraten (FDP), Berlin 2021.
  60. Meister S., Kommentar: Ostpolitik Zeitenwende? Deutschland und Russlands Krieg gegen die Ukraine, Bundeszentrale für Politische Bildung” [online], 26 V 2023 [dostęp: 30 XI 2023]: <https://www.bpb.de/hemen/europa/russland-analysen/nr-437/521584/kommentar-ostpolitik-zeitenwende-deutschland-und-russlands-krieg-gegen-die-ukraine/>.
  61. Mit Russland gut stellen? Meinungen gehen auseinander, „Die Zeit” [online], 24 VII 2023 [dostęp: 10 XII 2023]: <https://www.zeit.de/news/2023-07/24/mit-russland-gut-stellen-meinungen-gehen-auseinander>.
  62. Mölling Ch., Schütz T., Verteidigungshaushalt 2024, „DGAP Memo” [online], 14 VII 2023 [dostęp: 29 XI 2023]: <https://dgap.org/de/forschung/publikationen/verteidigungshaushalt-2024>.
  63. Namensbeitrag des Kanzlers in Foreign Aff airs. Die globale Zeitenwende, „Die Bundesregierung” [online], 2 XII 2022 [dostęp: 27 II 2024]: <https://www.bundesregierung.de/breg-de/aktuelles/kanzler-namensartikel-foreign-aff airs-2149014>.
  64. Niemcy dostarczają broń do obszarów dotkniętych kryzysem, „Deutsche Welle” [online], 8 II 2022 [dostęp: 31 VII 2023]: <https://www.dw.com/pl/dw-sprawdza-fakty-niemcy-dostarczaj%C4%85-bro%C5%84-do-obszar%C3%B3w-dotkni%C4%99tych-kryzysem/a-60690833>.
  65. Nowak Z., Jasiński Ł., Niemieckie próby uniezależnienia się od rosyjskich surowców, Polski Instytut Spraw Międzynarodowych, 2 XII 2022 (Biuletyn, 190 (2609)): <https://www.pism.pl/publikacje/niemieckie-proby-uniezaleznienia-sie-od-rosyjskich-surowcow> [dostęp: 1 XII 2023].
  66. Panzer und Luftabwehrsysteme – aber keine Kampffl ugzeuge, „Frankfurter Allgemeine Zeitung” [online], 15 V 2023 [dostęp: 30 XI 2023]: <https://www.faz.net/aktuell/politik/ukraine-erhaelt-keine-kampfjets-panzer-und-luftabwehrsysteme-18894522.html>.
  67. Regierungserklärung von Bundeskanzler Olaf Scholz am 27. Februar 2022, [w:] Reden zur Zeitenwende. Bundeskanzler Olaf Scholz, Presse- und Informationsamt der Bundesregierung,Berlin 2022.
  68. Rolf Mützenich will Äußerungen zur Ukraine nicht zurücknehmen, „Die Zeit” [online], 19 III 2024 [dostęp: 28 III 2024]: <https://www.zeit.de/politik/deutschland/2024-03/ukraine-krieg-einfrieren-rolf-muetzenich>.
  69. Scholz nennt unbedingten Pazifi smus „aus der Zeit gefallen”, „Der Spiegel” [online], 1 V 2022 [dostęp: 1 XII 2023]: <https://www.spiegel.de/politik/deutschland/olaf-scholz-nennt-unbedingten-pazifi smus-aus-der-zeit-gefallen-a-251aad39-d00f-4dcb-bb32-58f4a725733f>.
  70. Sozialdemokratische Antworten auf eine Welt im Umbruch, Sozialdemokratische Partei Deutschlands, Berlin 2023.
  71. Strack-Zimmermann wirft Scholz Blockadepolitik vor, „Der Spiegel” [online], 4 IX 2023 [dostęp: 6 XII 2023]: <https://www.spiegel.de/politik/deutschland/ukraine-und-die-tau-rus-marschfl ugkoerper-marie-agnes-strack-zimmermann-kritisiert-olaf-scholz-fuer-zoegerlichkeit-a-19e0bb40-d3cf-4a93-bef2-800e60b8e557>.
  72. Der Strommarkt im Jahr 2023, „Bundesnetzagentur” [online, dostęp: 3 I 2024]: <https://www.smard.de/page/home/topic-article/444/211756>.
  73. Szczepanik M., Jasiński Ł., Kanclerz Niemiec o przyszłości Europy, Polski Instytut Spraw Międzynarodowych, 31 VIII 2022 (Komentarz, 114/2022): <https://www.pism.pl/publikacje/kanclerz-niemiec-o-przyszlosci-europy> [dostęp: 22 XI 2022].
  74. Tenenbaum É., Péria-Peigné L., Zeitenwende: The Bundeswehr’s Paradigm Shift, „Focus stratégique” 2023, No. 116.
  75. Tepper P., Topografi a rosyjskiego lobbingu w Niemczech, „Polski Przegląd Dyplomatyczny” 2023, nr 3.
  76. Tschiderer M., Österreich kauft auch Langstreckenraketen für Sky Shield, „Der Standard” [online], 15 XI 2023 [dostęp: 24 XI 2023]: <https://www.derstandard.at/story/3000000195326/oesterreich-kauft-auch-langstreckenraketen-fuer-sky-shield>.
  77. Ukraine Support Tracker, „Institut für Weltwirtschaft Kiel” [online, dostęp: 10 XII 2023]: <https://www.ifw-kiel.de/de/themendossiers/krieg-gegen-die-ukraine/ukraine-supporttracker/>.
  78. Ukrainekrieg. Stoppt die Eskalation! Stoppt den Krieg gegen die Ukraine! Verhandlungen statt Panzer!, „Die Linke” [online, dostęp: 5 IV 2024]: <https://www.die-linke.de/themen/frieden/ukraine-krieg/>.
  79. Umfrage zur Erhöhung der Verteidigungsausgaben auf 2 Prozent des BIPs 2023, „Statista” [online], 14 VII 2023 [dostęp: 10 XII 2023]: <https://de.statista.com/statistik/daten/studie/880425/umfrage/umfrage-zur-erhoehung-der-verteidigungsausgaben-auf-2-prozentdes-bruttoinlandsprodukts>.
  80. Unterrichtung durch die Wehrbeauftragte. Jahresbericht 2022, Deutscher Bundestag, Berlin 2023.
  81. Verteidigungspolitische Richtlinien 2023, Bundesministerium der Verteidigung, Berlin 2023.
  82. W poszukiwaniu straconego czasu: Niemcy w erze Zeitenwende, red. A. Kwiatkowska, Ośrodek Studiów Wschodnich, Warszawa 2023.
  83. Wagenknecht will Russland mit Stopp der Ukraine-Unterstützung zu Verhandlungen bewegen, „Die Welt” [online], 17 I 2024 [dostęp: 5 IV 2024]: <https://www.welt.de/politik/deutschland/article249548154/BSW-Wagenknecht-will-Russland-mit-Stopp-der-Ukraine-Unterstuetzung-zu-Verhandlungen-bewegen.html>.
  84. Wehrhaft. Resilient. Nachhaltig. Integrierte Sicherheit für Deutschland. Nationale Sicherheitsstrategie, Die Bundesregieung, Berlin 2023.
  85. Wiech J., Fiasko polityki Niemiec, „Polski Przegląd Dyplomatyczny” 2022, nr 4.
  86. „Zeitenwende” ist das Wort des Jahres 2022, „Der Spiegel” [online], 9 XII 2022 [dostęp: 10 XII 2023]: <https://www.spiegel.de/kultur/zeitenwende-ist-das-wort-des-jahres-2022-a-f1135c68-93d5-46c1-b055-fd9262c689e0>.
  87. Zeitenwende | Wendezeiten Special Edition of the Munich Security Report on German Foreign and Security Policy, Münchner Sicherheitskonferenz, München 2020.

Downloads

Download data is not yet available.

Similar Articles

1 2 > >> 

You may also start an advanced similarity search for this article.