Przejdź do głównego menu Przejdź do sekcji głównej Przejdź do stopki
SP baner

Tom 52 Nr 2 (2024)

Historia najnowsza

Od Delegatury Sił Zbrojnych na Kraj do Zrzeszenia „Wolność i Niezawisłość”. Droga pułkownika Jana Rzepeckiego

DOI: https://doi.org/10.35757/STP.2024.52.2.07
Przesłane: 27 lutego 2025
Opublikowane: 21 czerwca 2024

Abstrakt

Colonel Jan Rzepecki “Prezes”, “Ślusarczyk”, during the German occupation, organiser and commander of the Information and Propaganda Office of the Home Army, after the deportation of sixteen leaders of the Polish Underground State to Moscow, headed the structures of the Poakowski underground. Heading the Delegate of the Armed Forces at Home, together with the acting Delegate of the Government at Home, Stefan Korboński “Zieliński”, they attempted to disband the partisan units and limit the armed struggle to a minimum. Their actions were relatively successful, but the terror of the communist repression apparatus resulted in the reactivation of the armed units. After the formation of the Provisional Government of National Unity, Colonel Rzepecki dissolved the DSZ and, together with his collaborators, founded the Freedom and Independence Association, an underground socio-political movement intending to support legal democratic parties in parliamentary elections. The article depicts the process of transformation of the underground armed formation into a civilian organisation.

Bibliografia

  • Aresztowania i procesy – sytuacja w Zrzeszeniu WiN w latach 1946–1947 w ocenie prezesa IV Zarządu Głównego, oprac. W. Frazik, „Zeszyty Historyczne WiN-u” 2002, nr 18, s. 253–264.
  • Armia Krajowa w dokumentach 1939–1945, październik 1944 – lipiec 1945, t. V, Wrocław–Warszawa–Kraków 1991.
  • Armia Krajowa w dokumentach 1939–1945, t. III: kwiecień 1943 – lipiec 1944, Wrocław–Warszawa–Kraków 1990.
  • Armia Krajowa w dokumentach 1939–1945, t. VI: Uzupełnienia, Wrocław–Warszawa–Kraków 1991.
  • Broński Z. „Uskok”, Pamiętnik (wrzesień 1939 – maj 1949), wstęp, oprac. dokumentów S. Poleszak, wydanie drugie rozszerzone i poprawione, Lublin–Warszawa 2015.
  • Chmielarz A., Delegatura Sił Zbrojnych na Kraj, [w:] Armia Krajowa. Dramatyczny epilog, Warszawa 1994, s. 12–31.
  • Chmielarz A., Jan Rzepecki „Ożóg”. Sprawa ujawnienia organizacji WiN – zdrada czy uwikłanie, [w:] Oblicza zdrady, red. K. Krajewski, Warszawa 2021, s. 435–457.
  • Chmielarz A., Powstanie i działalność I Zarządu Głównego Zrzeszenia „Wolność i Niezawisłość”, „Zeszyty Historyczne WiN-u” 2006, nr 25, s. 5–22.
  • Dmowski S., Sprawa Jana Mazurkiewicza „Radosława” 1949–1956. Analiza decyzyjna, rozprawa doktorska napisana pod kierunkiem dr. hab. Wojciecha Jakubowskiego, Uniwersytet Warszawski, Wydział Dziennikarstwa i Nauk Politycznych, Warszawa 2012, mps.
  • Dudek J., Sąd nad polskim powojennym podziemiem – proces I Zarządu Głównego WiN, [w:] Sowieci a polskie podziemie 1943–1946. Wybrane aspekty stalinowskiej polityki represji, red. Ł. Adamski, G. Hryciuk, G. Motyka, Warszawa 2017, s. 421–448.
  • Frazik W., Komunistyczny agent w sercu Podziemia, „Zeszyty Historyczne WiN-u”, 2007, nr 26–27, s. 389–441.
  • Honkisz T., Zrzeszenie „Wolność i Niezawisłość”, [w:] Armia Krajowa. Dramatyczny epilog, Warszawa 1994, s. 91–113.
  • Jarocki R., Opowieść o Aleksandrze Gieysztorze, Warszawa 2001.
  • „Kapitulacja” Łukasza Cieplińskiego, oprac. W. Frazik, „Zeszyty Historyczne WiN-u” 2003, nr 19–20, s. 401–408.
  • Kluz S., W potrzasku dziejowym. WiN na szlaku AK, Londyn 1978.
  • Korboński S., W imieniu Kremla, Paryż 1956.
  • Korboński S., W imieniu Rzeczypospolitej, Warszawa–Waszyngton 2005.
  • Krajewski K., Łabuszewski T., Białostocki Okręg AK-AKO VII 1944–VIII 1945, Warszawa 1997.
  • Lipiński P., Raport Rzepeckiego. Historia twórcy antykomunistycznego podziemia, Warszawa 2005.
  • Łabuszewski T., Komenda Obszaru Centralnego „Nie”-DSZ-WiN, „31”, „Zatoka”, „Wisła”, [w:] Obszar Centralny Zrzeszenia WiN 1945–1947, red. T. Łabuszewski, Warszawa 2018, s. 11–206 .
  • Machcewicz A., Kazimierz Moczarski. Biografia, Kraków 2018.
  • Mazur G., Biuro Informacji i Propagandy SZP-ZWZ-AK 1939–1945, Warszawa 1987.
  • Musiał F., Jan Kosowicz (1920–1962), [w:] Konspiracja i opór społeczny w Polsce 1944–1956. Słownik biograficzny, t. 2, red. W. Frazik et al., IPN KŚZPNP, Kraków–Warszawa–Wrocław 2004, s. 246–250.
  • Musiał F., Procesy pokazowe jako forma represji. Rozprawy Zarządów Głównych WiN, „Zeszyty Historyczne WiN-u” 2006, nr 25.
  • Obszar Zachodni Zrzeszenia WiN 1945, red. K. Krajewski, Warszawa 2019.
  • Pietrzak A., Jan Mazurkiewicz „Radosław”, [w:] Oblicza zdrady?, red. K. Krajewski, Warszawa 2021, s. 459–492.
  • Poleszak S., Polskie podziemie niepodległościowe, [w:] Dzieje Lubelszczyzny 1944–1956. Aspekty polityczne, red. T. Osiński, M. Mazur, Lublin 2016, s. 407–459.
  • Poleszak S., Wnuk R., Oddziały zbrojne polskiego podziemia niepodległościowego i organizacje młodzieżowe – próba ujęcia statystycznego, [w:] Atlas polskiego podziemia niepodległościowego 1944–1956, red. S. Poleszak, R. Wnuk, A. Jaczyńska, M. Śladecka, Warszawa–Lublin 2020, s. LXII–LXXVII.
  • Poleszak S., Wnuk R., Zarys dziejów polskiego podziemia niepodległościowego 1944–1956, [w:] Atlas polskiego podziemia niepodległościowego 1944–1956, red. S. Poleszak, R. Wnuk, A. Jaczyńska, M. Śladecka, Warszawa–Lublin 2020, s. XXIV–LXI.
  • Rybicki R. W., Stefan Korboński. Ostatni Delegat Rządu na Kraj (27 III–28 VI 1945), Warszawa 2010.
  • Rzepecki J., Wspomnienia i przyczynki historyczne, Warszawa 1983.
  • Słownik biograficzny, t. 2, red. W. Frazik i in., Kraków–Warszawa–Wrocław 2004.
  • Spałek R., Komuniści przeciwko komunistom. Poszukiwanie wroga wewnętrznego w kierownictwie partii komunistycznej w Polsce w latach 1948–1956, Warszawa 2014.
  • Stopczyński W., W kręgu Bolesława Srockiego Ludzie „Petu”. Relacje – Wspomnienia – Polemiki, Gdańsk 2016.
  • Weber M., Emila Malessa „Marcysia” 1909–1949, Warszawa 2013.
  • Wiśniewski W., Rzymianin z AK. Rzecz o doktorze J. Rybickim ps. „Andrzej”, „Maciej”, Warszawa 2001.
  • Wnuk R., Dylematy żołnierzy podziemia antykomunistycznego w latach 1944–1947, „Polska 1944/1945–1989. Studia i materiały” 1996, nr 2, s. 63–79.
  • Wnuk R., Polityczne i ideowe oblicze podziemia antykomunistycznego w Polsce, w: Aparat represji a opór społeczeństwa wobec systemu komunistycznego w Polsce i na Litwie w latach 1944–1956, Warszawa 2005, s. 13–30.
  • Wolsza T., Zagadnienie „rozładowywania lasów” w koncepcjach rządu Rzeczypospolitej Polskiej na obczyźnie 1945–1950, „Pamięć i Sprawiedliwość” 1997–1998, t. 40, s. 360–375.
  • Woźniczka Z., Zrzeszenie „Wolność i Niezawisłość” 1945–1952, Warszawa 1992.
  • Zrzeszenie „Wolność i Niezawisłość” w dokumentach, t. 1: Wrzesień 1945 – czerwiec 1946, red. J. Huchlowa i in., Wrocław 1997.

Downloads

Download data is not yet available.