Przejdź do głównego menu Przejdź do sekcji głównej Przejdź do stopki
SP baner

Tom 46 Nr 1 (2018)

Historia najnowsza

Akcja „Wisła” – próba kwalifikacji prawnej

DOI: https://doi.org/10.35757/STP.2018.46.1.02
Przesłane: 25 kwietnia 2025
Opublikowane: 20 marca 2018

Abstrakt

Operation Vistula was carried out in 1947 with an aim to liquidate partisans of the Ukrainian Insurgent Army (UPA) operating on the territory of Poland. While the military aspect of the operation does not cause controversy, the subject of undying disputes is the accompanying forced displacement of over 140,000 civilian Ukrainians and Lemkos, Polish citizens, whom the authorities regarded as supporters of the underground resistance movement. The article analyses the legal aspects of Operation Vistula from the point of view of international criminal law and domestic law. The concept of crimes against humanity, as defined in the Charter of the International Military Tribunal and the Rome Statute of the International Criminal Court, as well as the concept of communist crimes, as defined in the Act on the Institute of National Remembrance, are used as the basic normative standards for the assessment of the forced displacement operation. The article also raises the question of whether it is appropriate to refer to Operation Vistula as ethnic cleansing.

Bibliografia

  • Akcja „Wisła” 1947, IPN, Warszawa–Kijów 2006 („Polska i Ukraina w latach trzydziestych–czterdziestych XX wieku. Nieznane dokumenty z archiwów służb specjalnych”, t. 5), s. 382.
  • Akcja „Wisła”. Dokumenty i materiały, oprac. E. Misiło, Archiwum Ukraińskie, Warszawa 2013, zał. 29, s. 1127, zał. 32, s. 1131–1132, dok. 11, s. 232, dok. 62, s. 312, dok. 67, s. 322, dok. 122 i 326, s. 436 i 766, s. 170–171, 174, 183–186.
  • Ambos K., Treatise on International Criminal Law, t. II: The Crimes and Sentencing, Oxford University Press 2014, s. 46–47, 50, 86.
  • Bassiouni M.Ch., Crimes against Humanity. Historical Evolution and Contemporary Application, Cambridge University Press 2011, s. 33, 86–88, 91–92, 112, 117–127, 136, 138, 143, 146–147, 171–183, 381, 387.
  • Cassese A., The Martens Clause: Half Loaf or Simply Pie in the Sky? „European Journal of International Law”, t. 11 (2000), s. 188–189.
  • Cassese A., Balancing the Prosecution of Crimes against Humanity and Non-Retroactivity of Criminal Law. The Kolk and Kislyi Case before the ECHR, „Journal of International Criminal Justice”, t. 4 (2006), s. 413.
  • Clark R.S., History of Efforts to Codify Crimes against Humanity: From the Charter of Nuremberg to the Statute of Rome, [w:] Forging a Convention for Crimes against Humanity, ed. L.N. Sadat, Cambridge University Press 2011, s. 9, 11.
  • deGuzman M., The Road from Rome: Developing Law of Crimes against Humanity, „Human Rights Quarterly”, t. 22 (2000), s. 356, 358.
  • deGuzman M., Crimes against Humanity, [w:] Routledge Handbook of International Criminal Law, ed. W.A. Schabas, N. Bernaz, Routledge, London – New York 2011, s. 122.
  • Dróżdż D., Zbrodnia ludobójstwa w międzynarodowym prawie karnym, Wolters Kluwer, Warszawa 2010, s. 41.
  • Działocha K., Trzciński J., Zagadnienie obowiązywania konstytucji marcowej w Polsce Ludowej 1944–1952, Ossolineum, Wrocław 1977, s. 121.
  • Geras N., Crimes against Humanity. Birth of a Concept, Manchester University Press, Manchester – New York 2011, s. 7, 10–11.
  • Hałagida I., Pierwsze lata Ukraińców na zachodnich i północnych ziemiach Polski po przesiedleniu w ramach akcji „Wisła” (1946–1952), [w:] Akcja „Wisła”, s. 131–134.
  • Heller K.J., The Nuremberg Military Tribunals and the Origins of International Criminal Law, Oxford University Press 2011, s. 242–244.
  • Hryciuk G., Akcja „Wisła” na tle innych przymusowych migracji w ówczesnej Europie, w: Akcja „Wisła”, s. 42.
  • Iwanek T., Zbrodnia ludobójstwa i zbrodnie przeciwko ludzkości w prawie międzynarodowym, Wolters Kluwer, Warszawa 2015, s. 67, 73–75, 168, 172–174, 198, 205, 365.
  • Konstytucje Polski. Studia monograficzne z dziejów polskiego konstytucjonalizmu, red. M. Kallas, t. 2, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1990, s. 300.
  • Kura A., Akcja „Wisła” w świetle niektórych dokumentów, [w:] Zbrodnie przeszłości. Opracowania i materiały prokuratorów IPN, t. 2: Ludobójstwo, IPN, Warszawa 2008, s. 62–63.
  • Lewczyk P., Polska nie odpowie w Strasburgu za bezprawną akcję „Wisła”, „Nasze Słowo”, nr 21, 20 V 2012, ,http://www.nasze-slowo.pl/polska-nie-odpowie-w-strasburguza-bezprawna-akcje-wisla>
  • Mälksoo L., Soviet Genocide? Communist Mass Deportations in the Baltic States and International Law, „Leiden Journal of International Law”, t. 14 (2011), s. 757–787.
  • Materiały norymberskie, oprac. T. Cyprian, J. Sawicki, Warszawa 1948, s. 236.
  • Motyka G., Zamiast zakończenia: Czy akcja „Wisła” była konieczna? Przymusowe wysiedlenia a likwidacja OUN i UPA, w: idem, W kręgu „Łun w Bieszczadach”. Szkice z najnowszej historii polskich Bieszczad, wyd. 2, Rytm, Warszawa 2009, s. 177.
  • Pégorie C., Ethnic Cleansing: A Legal Qualification, Routledge 2013.
  • Petrović D., Ethnic Cleansing – An Attempt at Methodology, „European Journal of International Law”, t. 5 (1994), s. 342–359.
  • Pettai E.C., Pettai V., Transitional and Retrospective Justice in the Baltic States, Cambridge University Press, Cambridge 2015.
  • Piątek P., Wybrane zagadnienia odpowiedzialności karnej za zbrodnie przeciwko ludzkości określone w art. 3 ustawy o IPN, „Pamięć i Sprawiedliwość” 2004, nr 2, s. 263, 274.
  • Pisuliński J., Akcja specjalna „Wisła”, Libra, Rzeszów 2017, s. 8, 177.
  • Pisuliński J., Przesiedlenie ludności ukraińskiej..., s. 90.
  • Pisuliński J., Przesiedlenie ludności z Polski do USRR w latach 1944–1947, wyd. 2, Libra, Rzeszów 2017, s. 119–123, 539.
  • Protokoły posiedzeń Biura Politycznego KC PPR 1947–1948, oprac. A. Kochański, ISP PAN, Warszawa 2002, s. 37, 48, 55.
  • Rączy L., Deportacje obywateli polskich z terenu byłego województwa lwowskiego w świetle śledztw prowadzonych przez OKŚZpNP w Rzeszowie”, w: Zbrodnie przeszłości. Opracowania i materiały prokuratorów IPN, t. 2: Ludobójstwo, IPN, Warszawa 2008, s. 98–99.
  • Repatriacja czy deportacja. Przesiedlenie Ukraińców z Polski do USRR 1944–1946, t. 1: Dokumenty 1944–1945, red. E. Misiło, Archiwum Ukraińskie, Warszawa 1996, s. 14.
  • Schabas W., Genocide in International Law: The Crime of Crimes, wyd. 2, Cambridge University Press, Cambridge 2009, s. 224–226, 229–232, 234.
  • Schwelb E., Crimes against Humanity, „British Year Book of International Law”, t. 23 (1946), s. 205–206.
  • Smoleński P., Syrop z piołunu, Czarne, Wołowiec 2017.
  • Snyder T., Akcja „Wisła” a homogeniczność społeczeństwa polskiego, [w:] Akcja „Wisła”, red. J. Pisuliński, IPN, Warszawa 2003, s. 50–52.
  • Szawłowski R., Podstawy prawne akcji „Wisła”, [w:] Akcja „Wisła”. Przyczyny, przebieg, konsekwencje. Materiały konferencji naukowej zorganizowanej 23–24 lutego 2007 r., Przemyśl 2007, s. 147, 156.
  • Tychańska K., Bezprawność operacji „Wisła” w 1947 roku, w: Akcja „Wisła” na tle stosunków polsko-ukraińskich w XX wieku, red. J. Faryś, J. Jekiel, Szczecin 1994.
  • Van Schaack B., The Definition of Crimes against Humanity: Resolving the Incoherence, „Columbia Journal of Transnational Law”, t. 37 (1999), s. 791, 795–796, 809–810.
  • Wierczyńska K., Pojęcie ludobójstwa w kontekście orzecznictwa międzynarodowych trybunałów karnych ad hoc, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa 2010, s. 106.
  • Zajączkowski M., Pod znakiem króla Daniela. OUN-B i UPA na Lubelszczyźnie 1944–1950, IPN, Lublin–Warszawa 2016.

Downloads

Download data is not yet available.