Przekleństwo pragnienia półptaka. Radykalizm polityczny według Bronisława Trentowskiego w kontekście współczesnym


Abstrakt

Artykuł zawiera rozważania na temat eseju Bronisława Trentowskiego pt. „Radykalizm polityczny” z 1843 roku. Rozważania autorki dzielą się na cztery części: 1. Samodzielność ludzi i ożywienie polityki – dwie główne cechy „radykalizmu politycznego”; 2. Lud u Trentowskiego: masa czy wielość różnych jednostek?; 3. Diagnoza „radykała politycznego” a dzisiejsza spolaryzowana demokracja 4. Zakończenie: „demokratyzm” jako „przychodzenie do swego uczucia”. Autorka zauważa, że Trentowski wypracował argumentację, która dzisiaj naturalnie narzuca się zwolennikom demokracji partycypacyjnej – jak choćby zarzut wobec liberałów takich jak Benjamin Constant, że traktują wolność w sposób selektywny, dozwalając na nią w sferze prywatnej, ale już nie w sferze politycznej. Właśnie tę selektywność Trentowski zwie „półptakiem”. Ponadto argumentacja Trentowskiego pozwala uznać polityczną polaryzację za martwotę – „rządy rozumu” zamiast „rządów umysłu”.


Słowa kluczowe

demokracja bezpośrednia; demokracja partycypacyjna; radykalizm polityczny; romantyzm; Trentowski

Arendt H., On Revolution, Penguin Books, London 1990.

Arendt H., Kondycja ludzka, przeł. A. Łagodzka, Wydawnictwo Aletheia, Warszawa 2010.

Constant B., Wolność starożytnych porównanych z wolnością nowoczesną, w: L. Balcerowicz (red.), Odkrywając wolność, Zysk i S-ka, Poznań 2012.

Czepiel A., Zabijanie niezależnych opinii, „Rrzeczpospolita”, 13 sierpnia 2018.

Delsol Ch., Nienawiść do świata. Totalitaryzmy i ponowoczesność, przeł. M. Chojnowski, Instytut Wydawniczy PAX, Warszawa 2017.

Heidegger M., Rozprawa Schellinga o istocie ludzkiej wolności (1809), przeł. R. Marszałek, Wydawnictwo KR, Warszawa 2004.

Janion M., Gorączka romantyczna, Universitas, Kraków 2000.

Madison J., Eseje polityczne federalistów [nr 10], w: L. Balcerowicz (red.), Odkrywając wolność, Zysk i S-ka, Poznań 2012.

Mickiewicz A., Dziady, cz. III w: idem, Dziady. Poema, Czytelnik, Warszawa 1974.

Mounk Y., Lud kontra demokracja. Dlaczego nasza wolność jest w niebezpieczeństwie i jak ją ocalić, przeł. K. Gucio, Kultura Liberalna, Warszawa 2019.

Müller J.-W., Co to jest populizm, przeł. M. Sutowski, Wydawnictwo Krytyki Politycznej, Warszawa 2017.

Popper K., Społeczeństwo otwarte i jego wrogowie, t. 2: Wysoka fala proroctw: Hegel, Marks i następstwa, przeł. H. Krahelska, W. Jedlicki, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2010.

Rawls J., Liberalizm polityczny, przeł. A. Romaniuk, Wydawnictwo Naukowe PWN, 1998.

Stawrowski Z., Prawo naturalne a ład polityczny, Instytut Myśli Józefa Tischnera, Kraków 2006.

Trentowski B., Listy naukowe, w: idem, Stosunek filozofii do cybernetyki oraz Wybór pism filozoficznych z lat 1842–1845, wstępem poprzedził i komentarzem opatrzył A.Walicki, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1974.

Trentowski B., Polityka w ogóle, w: idem, Stosunek filozofii do cybernetyki oraz Wybór pism filozoficznych z lat 1842–1945, wstępem poprzedził i komentarzem opatrzył A. Walicki, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1974.

Trentowski B., Radykalizm polityczny, w: idem, Stosunek filozofii do cybernetyki oraz Wybór pism filozoficznych z lat 1845–1845, wstępem poprzedził i komentarzem opatrzył A. Walicki, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1974.

Voegelin E., The New Science of Politics, University of Chicago Press, Chicago 1952, egzemplarz należący do prywatnej biblioteki Hannah Arendt dostępny na stronie Bard College, http://www.bard.edu/library/arendt/pdfs/Voegelin-Politics.pdf.

Pobierz

Opublikowane : 2021-06-21


Czepiel, A. (2021). Przekleństwo pragnienia półptaka. Radykalizm polityczny według Bronisława Trentowskiego w kontekście współczesnym. Civitas. Studia Z Filozofii Polityki, 28, 137-164. https://doi.org/10.35757/CIV.2021.28.02

Anna Czepiel  annapatrycja.czepiel@gmail.com
Instytut Filozofii Uniwersytetu Jagiellońskiego  Polska
https://orcid.org/0000-0003-0567-2132

Doktorantka w Instytucie Filozofii Uniwersytetu Jagiellońskiego. Absolwentka filozofii na Uniwersytecie Jagiellońskim i stosunków międzynarodowych na Uniwersytecie Warszawskim, studiowała również w Genewie, Leuven i na Uniwersytecie Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie. Główne zainteresowania: napięcie między jednostką a wspólnotą i polaryzacją polityczną oraz pytanie o możliwość demokracji bezpośredniej we współczesnym świecie.