O źródłach pamięci miasta w nowoczesności
Abstrakt
The analysis of urban experience of modernity developed simultaneously with the analysis of collective memory. Urban space is related with a palimpsest metaphor, which includes urban memory in the history of memory understood as a history of the media. In recent years the relationship between memory and a city is analyzed on the examples featuring multiculturalism and migration movements of the cities of the Central Europe, e.g. in the Vienna monograph ca. 1900 Das Gedächtnis der Städte (The Memory of the City) by Moritz Csaky. On the other hand, the media paradigm is used by Christine Boyer, who analyses visual manifestations of city memory in her book The City of Collective Memory. Juxtaposition of the two mutually complementing scientific attitudes invokes a need to postulate a deeper analysis of the role of popular culture and visuality in shaping the memory of cities, as well as conducting further studies on cross-country and transnational “cultural tangles”.
Słowa kluczowe
pamięć miasta; wielokulturowość; wizualność
Bibliografia
Ackermann Felix, 2010, Palimpsest Grodno. Nationalisierung, Nivellierung und Sowjetisierung einer mitteleuropäischen Stadt 1919–1991, Harrasowitz, Wiesbaden.
Assmann Aleida, 1999, Erinnerungsräume. Formen und Wandlungen des kulturellen Gedächtnisses, C.H. Beck, München.
Assmann Aleida, 2007, Geschichte im Gedächtnis. Von der individuellen Erfahrung zur öffentlichen Inszenierung, C.H. Beck, München.
Assmann Aleida, 2009, Przestrzenie pamięci. Formy i przemiany pamięci kulturowej, tłum. Piotr Przybyła, w: Magdalena Saryusz-Wolska (red.), Pamięć zbiorowa i kulturowa. Współczesna perspektywa niemiecka, Universitas, Kraków.
Assmann Jan, 2008, Pamięć kulturowa. Pismo, zapamiętywanie i polityczna tożsamość w cywilizacjach starożytnych, tłum. Anna Kryczyńska-Pham, Wydawnictwa UW, Warszawa.
Benjamin Walter, 1996a, Do wizerunku Prousta, tłum. Janusz Sikorski, w: Walter Benjamin, Anioł historii, tłum. różni, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań.
Benjamin Walter, 1996b, Dzieło sztuki w dobie reprodukcji technicznej, tłum. Janusz Sikorski, w: Walter Benjamin, Anioł historii, tłum. różni, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań.
Benjamin Walter, 1996c, O pojęciu historii, tłum. Krystyna Krzemieniowa, w: Walter Benjamin, Anioł historii, tłum. różni, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań.
Benjamin Walter, 1997, Ulica jednokierunkowa, tłum. Andrzej Kopacki, Sic!, Warszawa.
Benjamin Walter, 2001, Berlińskie dzieciństwo około roku tysiąc dziewięćsetnego, tłum. Andrzej Kopacki, „Literatura na świecie”, nr 8–9.
Benjamin Walter, 2002, Medienästhetische Schriften, wybór i oprac. D. Schöttker, Suhrkamp, Frankfurt am Main.
Benjamin Walter, 2005, Pasaże, tłum. Ireneusz Kania, Wydawnictwo Literackie, Kraków.
Biskupski Łukasz, 2009, Kinematograf wernakularny. Kino w kulturze popularnej Łodzi przełomu XIX i XX wieku, w: Tomasz Majewski (red.), Rekonfiguracje modernizmu. Nowoczesność i kultura popularna, WAiP, Warszawa.
Boyer Christine M., 1996, The City of Collective Memory, MIT Press, Cambridge, Mass.
Brodersen Per, 2008, Die Stadt im Westen: Wie Königsberg Kaliningrad wurde, Vandenhoeck & Ruprecht, Göttingen.
Chmielewska Ella, 2005, Logos or the Resonance of Branding: A Close Reading of the Iconsphere of Warsaw, „Space and Culture”, nr 8.
Csáky Mortitz, 2010, Das Gedächtnis der Städte. Kulturelle Verflechtungen — Wien und die urbanen Milieus in Zentraleuropa, Böhlau Verlag, Wien–Köln–Weimar.
Czarnowski Stefan, 1956, Dawność a teraźniejszość w kulturze, w: Stefan Czarnowski, Dzieła, t. 1, PWN, Warszawa.
Dębski Andrzej, 2009, Historia kina we Wrocławiu w latach 1896–1918, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław.
Döring Jörg, 2010, Fasady medialne. O konstrukcji przestrzeni społecznych poprzez display, tłum. Magdalena Saryusz-Wolska, w: Ewa Rewers (red.), Miasto w sztuce — sztuka miasta, Universitas, Kraków.
Ebeling Knut, 2003, „Ausgraben und Erinnern”. Walter Benjamins Archeologisches Denkbild (Wykład w ramach cyklu „Archive der Vergangenheit”, 9 stycznia 2003), www.archive-der-vergangenheit.de [19.03.2011].
Erll Astrid, 2005, Kollektives Gedächtnis und Erinnerungskulturen, Metzler, Stuttgart–Weimar.
Esposito Elena, 2002, Soziales Vergessen, tłum. z włoskiego A. Corti, Suhrkamp, Frankfurt am Main.
Friedberg Anne, 1993, Window Shopping: Cinema and the Postmodern, University of California Press, Berkeley–Los Angeles.
Gennete Gérard, 1996, Palimpsesty. Literatura drugiego stopnia, tłum. Aleksander Milecki, w: Henryk Markiewicz (red.), Współczesna teoria badań literackich, t. 3, Wydawnictwo Literackie, Kraków.
Gierszewska Barbara 2006, Kino i film we Lwowie do 1939 roku, Wydawnictwo Akademii Świętokrzyskiej, Kielce.
Halbwachs Maurice, 1950, La mémoire collective, Presses universitaires de France, Paris.
Halbwachs Maurice, 2008 [1925], Społeczne ramy pamięci, tłum. Marcin Król, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Harvey David, 1996, Kwestia urbanizacji, tłum. Andrzej Majer, „Kultura i Społeczeństwo”, nr 4.
Hayden Dolores, 1995, The Power of Place: Urban Landscape as Public History, MIT Press, Cambridge Mass.
Huyssen Andreas, 1995, Twilight Memories: Marking Time in a Culture of Amnesia, Routledge, New York–London.
Huyssen Andreas, 2003, Present Pasts: Urban Palimpsests and the Politics of Memory, Stanford University Press, Stanford.
Kaplan Caren, 1996, Questions of Travel: Postmodern Discourses of Displacement, Duke University Press, Durham.
Kaye James, 2010, Seeing Dark and Writing Light: Photography Approaching Dark and Obscure Histories, w: Małgorzata Pakier, Bo Stråth (red.), A European Memory? Contested Histories and Politics of Remembrance, Berghahn Books, New York–Oxford.
Kracauer Siegfried, 1987, Straßen in Berlin und anderswo, Arsenal, Berlin (West).
Le Goff Jacques, 2007, Historia i pamięć, tłum. Anna Gronowska, Joanna Stryjczyk, Wydawnictwa UW, Warszawa.
Loew Peter Oliver, 2003, Danzig und seine Vergangenheit 1793–1997, Fibre, Osnabrück.
Loew Peter Oliver, 2011, Danzig. Biographie einer Stadt, C.H. Beck, München.
Marzec Wiktor, Zysiak Agata, 2008, Miasto, morderstwo, maszyna. Osobliwe przypadki we wczesnonowczesnej Łodzi, w: Tomasz Majewski (red.), Rekonfiguracje modernizmu. Nowoczesność i kultura popularna, WAiP, Warszawa.
Musekamp Jan, 2010, Zwischen Stettin und Szczecin. Metamorphosen einer Stadt zwischen 1945 und 2005, Harroswitz, Wiesbaden.
Nacher Anna, 2009, Mobilne, wirtualne, realne. Rekonfiguracja doświadczenia miejskiego między nowoczesnością a postnowoczesnością, w: Tomasz Majewski (red.), Rekonfiguracje modernizmu. Nowoczesność i kultura popularna, WAiP, Warszawa
Nietzsche Friedrich, 2003, Pożyteczność i szkodliwość historii dla życia, w: Friedrich Nietzsche, Niewczesne rozważania, tłum. Leopold Staff, Zielona Sowa, Kraków.
Nora Pierre 2009, Między pamięcią i historią: „Les lieux de Mémoire”, tłum. P. Mościcki, w: Andrzej Leśniak, Magdalena Ziółkowska (red.), Tytuł roboczy: archiwum. Nr 2, Muzeum Sztuki w Łodzi, Łódź.
Olick Jeffrey K., Vinitzky-Seroussi Vered, Levy Daniel (red.), 2011, The Collective Memory Reader, Oxford University Press, Oxford.
Robin Régine, 2002, Berlin. Das Gedächtnis einer Stadt, tłum. z franc. R. Vouille, Transit, Berlin.
Schlögel Karl, 2002, Petersburg. Das Laboratorium der Moderne, Hasner, München.
Schlögel Karl, 2009, W przestrzeni czas czytamy. O historii cywilizacji i geopolityce, tłum. Łukasz Musiał, Izabela Drozdowska, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań.
Schlögel Karl, Schenk Frithjof Benjamin, Ackert Markus, 2007, Sankt Petersburg: Schauplätze einer Stadtgeschichte, Campus Verlag, Frankfurt am Main.
Szacka Barbara, 1995, O pamięci społecznej, „Znak”, nr 5.
Thum Gregor, 2005, Obce miasto — Wrocław 1945 i potem, tłum. Małgorzata Słabicka, Via Nova, Wrocław.
Traba Robert, 2009, Aktualność teorii Stefan Czarnowskiego dla współczesnej refleksji historycznej. Szkic do portretu socjologia, w: Robert Traba, Przeszłość w teraźniejszości. Polskie spory o historię na początku XXI wieku, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań.
Warburg Aby, 2000, Der Bilderatlas Mnemosyne, Martin Warnke, Claudia Brink (red.), Akademie Verlag, Berlin.
Zeidler-Janiszewska Anna, 2006, Visual Culture Studies czy antropologicznie zorientowana Bildwissenschaft? O kierunkach zwrotu ikonicznego w naukach o kulturze, „Teksty Drugie”, nr 4.
Znaniecki Florian, 1988, Wstęp do socjologii, PWN, Warszawa.
Centrum Badań Historycznych PAN; Uniwersytet Łódzki Polska
Ten utwór jest dostępny na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe.
