Uwarunkowania procesu jądrowego rozbrojenia Ukrainy
Abstrakt
Rosyjska agresja na Ukrainę sprowokowała dyskusję o założeniach polityki bezpieczeństwa realizowanych przez Kijów w pierwszych latach niepodległości. Pojawiły się liczne głosy, nawet dość wpływowych osób, że największym błędem, jaki wówczas popełniono, była rezygnacja z odziedziczonego po ZSRS arsenału broni jądrowej i podpisanie NPT w charakterze państwa nienuklearnego. Artykuł przypomina okoliczności, w jakich Ukraina weszła w posiadanie broni masowego rażenia, i kolejne etapy, które doprowadziły do jej rozbrojenia. Autor stawia tezę, że w ówczesnych uwarunkowaniach geopolitycznych zachowanie przez Ukrainę statusu państwa jądrowego było nierealne. Upieranie się przy tym mogło doprowadzić do pełnej izolacji państwa na arenie międzynarodowej, a nawet siłowej interwencji mocarstw. Inną kwestią pozostaje krytyczna ocena warunków, jakie udało się Ukrainie wynegocjować w zamian za przystąpienie do NPT.
Słowa kluczowe
Ukraina; obronność; broń jądrowa; rozbrojenie; START; NPT; memorandum budapesztańskie
Bibliografia
Åslund A., Ukraine. How Ukraine become a market economy and democracy, Peterson Institute for International Economics, Washington DC 2009.
Budjeryn M., Revisiting Ukraine’s nuclear past will not help secure its future, „Lawfare” [online], 21 V 2021 [dostęp: 14 IX 2022]: .
Dubinin Û., Âdernyj drejf Ukrainy, „Rossiâ v global′noj politike” 2004, No. 4: [dostęp: 15 X 2021].
Kozakiewicz J., Rosja w polityce niepodległej Ukrainy, Instytut Studiów Politycznych PAN, Warszawa 1999.
Malon H., Postradziecka broń jądrowa, Ministerstwo Obrony Narodowej, Warszawa 1995.
Mazurenko A., Âderna zbroâ: Šojgu vže vikonav nakaz Putìna, „Ukraїns′ka pravda” [online], 28 II 2022 [dostęp: 5 V 2022]: .
Mazurenko A., Danìlov zapevniv, ŝo v Ukraїnì ì movi nemaê pro âdernu zbroû, „Ukraїns′ka pravda” [online], 23 II 2022 [dostęp: 27 V 2022]: .
Menkiszak M., Pasek W., Szerepka L., Rosyjska broń jądrowa (doktryna, struktury uzbrojenie), Ośrodek Studiów Wschodnich, Warszawa, grudzień 1997.
Olszański T. A., Ukraińskie stulecie 1914–2014. Szkice historyczne, Wysoki Zamek, Kraków 2020.
Sidorenko S., Âdernij šantaž „Slugi narodu”: âk škodât′ Ukraїnì mìžnarodnì zaâvi Ze-komandi, „Êvropejs′ka pravda” [online], 29 VII 021 [dostęp: 19 V 2022]: .
Szeptycki A., Ukraina wobec Rosji. Studium zależności, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2013.
Zelens′kij V., Mi vostannê zvertaêmosâ do Budapešts′kogo memorandumu – promova Volodimira Zelens′kogo u Mûnhenì, „Êvropejs′ka pravda” [online], 19 II 2022 [dostęp: 4 V 2022]: .
Zlenko A., Diplomatiâ i politika. Ukraina v processe dinamičeskih geopolitičeskih peremen, Folio, Har′kov 2004.
Ten utwór jest dostępny na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe.
