Abstrakt
The final element in a commemoration process is often considered to be a memorial plaque, monument, or museum. However, what precedes the creation of these material forms, or what happens to their message after they disappear or are transferred to the periphery of public interest, is often the most interesting for a researcher. The purpose of this article is to systematize and classify different forms of memorial sites by treating them as material and imaginary historical phenomena. By referring to the concept of functional and storage memory, as well as to Aleida Assman’s concepts of the canon and the archive, the article presents the stages in the production of memorial sites: from the first idea, through creation, to the moment when they cease to exist or are obliterated from the collective consciousness.
Bibliografia
- Assmann Aleida, 2009, Przestrzenie pamięci. Formy i przemiany pamięci kulturowej, tłum. Piotr Przybyła, w: Magdalena Saryusz-Wolska (red.), Pamięć zbiorowa i kulturowa. Współczesna perspektywa niemiecka, Universitas, Kraków.
- Assmann Aleida, 2013, Między historią a pamięcią. Antologia, Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa.
- Augé Marc, 2008, Nie-miejsca. Wprowadzenie do antropologii hipernowoczesności. Fragmenty, tłum. Adam Dziadek, „Teksty Drugie”, nr 4 (112).
- Bachmann-Medick Doris, 2012, Cultural Turns: nowe kierunki w naukach o kulturze, tłum. Krystyna Krzemieniowa, Oficyna Naukowa, Warszawa.
- Bednarek Stefan, Korzeniewski Bartosz, 2014, Polskie miejsca pamięci. Dzieje toposu wolności, Narodowe Centrum Kultury, Warszawa.
- Czaja Dariusz, 2013, Nie-miejsca. Przybliżenia, rewizje, w: Dariusz Czaja (red.), Inne przestrzenie, inne miejsca. Mapy i terytoria, Wydawnictwo Czarne, Wołowiec.
- Czapliński Przemysław, 2014, Nie-miejsce, w: Magdalena Saryusz-Wolska, Robert Traba (red.), Modi Memorandi. Leksykon kultury pamięci, Scholar, Warszawa.
- François Etienne, Hagen Schulze (red.), 2001, Deutsche Erinnerungsorte, t. 1–3, Beck, München.
- Le Goff Jacques, 2007, Historia i pamięć, tłum. Anna Gronowska, Joanna Stryjczyk, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa.
- Grzesiuk-Olszewska Irena, 1995, Polska rzeźba pomnikowa w latach 1945–1995, Wydawnictwo Neriton, Warszawa.
- Hübner-Wojciechowska Joanna, 1986, Społeczno-artystyczne warunki powstawania pomników w Polsce w latach 1945–1980, Instytut Kultury, Warszawa.
- Hahn Hans Henning, Traba Robert, 2015, O czym (nie) opowiadają polsko-niemieckie miejsca pamięci, w: Robert Traba, Hans Henning Hahn (red.), Polsko-niemieckie miejsca pamięci, t. 1: Wspólne/oddzielne, Scholar, Warszawa.
- Huyssen Andreas, 1995, Twilight Memories: Marking Time in a Culture of Amnesia, Routledge, New York–London.
- Kaźmierska Kaja, 2012, Współczesna pamięć komunikacyjna i kulturowa. Refleksja inspirowana koncepcją Jana Assmanna, w: Elżbieta Hałas (red.), Kultura jako pamięć. Posttradycjonalne znaczenie przeszłości, Nomos, Kraków.
- Klee Ernst, Dressen Willi, Riess Volker, 1991, The Good Old Days: The Holocaust as Seen by Its Perpetrators and Bystanders, Free Press, New York.
- Kłoskowska Antonina, 1996, Kultury narodowe u korzeni, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
- Kończal Kornelia, 2013, Miejsca pamięci. O niebywałej karierze pewnej koncepcji badawczej, w: Robert Traba, Hans Henning Hahn (red.), Polsko-niemieckie miejsca pamięci, t. 4: Refleksje metodologiczne, Scholar, Warszawa.
- Kruszewski Tomasz, 1996, Zmiany nazw ulic we Wrocławiu w latach III Rzeszy, w: „Studia nad Faszyzmem i Zbrodniami Hitlerowskimi”, t. XIX, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław.
- Kula Marcin, 2002, Nośniki pamięci historycznej, Wydawnictwo DiG, Warszawa.
- Kwiatkowski Piotr Tadeusz, 2008, Pamięć zbiorowa społeczeństwa polskiego w okresie transformacji, Scholar, Warszawa.
- Kwiatkowski Piotr Tadeusz, 2018, Odzyskanie niepodległości w polskiej pamięci zbiorowej, Narodowe Centrum Kultury, Warszawa.
- Magry Peter Jean, Sánchez-Carretero Cristina, 2011, Rethinking Memorialization: The Concept of Grassroots Memorials, w: Peter Jean Magry, Cristina Sánchez-Carretero (red.), Grassroots Memorials: The Politics of Memorializing Traumatic Death, Berghan Books, New York.
- Malicki Krzysztof, 2018, Kanony historyczne polskiej młodzieży. Zmiana czy kontynuacja?, w: Zuzanna Bogumił, Andrzej Szpociński (red.), Stare i nowe tendencje w obszarze pamięci społecznej, Scholar, Warszawa.
- Malicki Krzysztof, 2019, „Upamiętnianie bez pamięci. Pomnik Walk Rewolucyjnych na Rzeszowszczyźnie w (nie)pamięci mieszkańców stolicy Podkarpacia” (prezentacja z wynikami badań sondażowych dla Urzędu Miasta, materiał niepublikowany).
- Michlic Joanna B., 2011, „Pamiętanie dla upamiętnienia”, „pamiętanie dla korzyści” i „pamiętanie, żeby dać spokój i zapomnieć”: różne modele pamięci o Żydach w postkomunistycznej Polsce, „Kultura i Społeczeństwo”, nr 4.
- Najder Zdzisław, Machcewicz Anna, Kopczyński Michał, Kuźniar Roman, Sienkiewicz Bartłomiej, Stępień Jerzy, Włodarczyk Wojciech, 2014, Węzły pamięci niepodległej Polski, Fundacja Węzły Pamięci, Muzeum Historii Polski, Znak, Kraków–Warszawa.
- Nijakowski Lech M., 2006, Domeny symboliczne. Konflikty narodowe i etniczne w wymiarze symbolicznym, Scholar, Warszawa.
- Nijakowski Lech M., 2008, Polska polityka pamięci. Esej socjologiczny, Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne, Warszawa.
- Nora Pierre, 2002a, L’ére de la commémoration, w: Pierre Nora (red.), Les lieux de mémoire, t. 3, Gallimard, Paris.
- Nora Pierre, 2002b, Entre mémoire et Histoire. La problématique des lieux, w: Pierre Nora (red.) Les lieux de mémoire, t. 1, Gallimard, Paris.
- Olick Jeffrey K., Robbins Joyce, 2014, Badania nad pamięcią społeczną: od „pamięci zbiorowej” socjologii historycznej praktyk pamięciowych, w: Kornelia Kończal (red.), (Kon)teksty pamięci Antologia. Narodowe Centrum Kultury, Warszawa.
- Saryusz-Wolska Magdalena, 2011, Spotkania czasu z miejscem. Studia o pamięci i miastach. Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa.
- Saryusz-Wolska Magdalena, 2014, Pamięć funkcjonalna. w: Magdalena Saryusz-Wolska, Robert Traba (red.), Modi memorandi, Leksykon kultury pamięci, Scholar, Warszawa.
- Saryusz-Wolska Magdalena, Traba Robert, 2014, Wprowadzenie, w: Magdalena Saryusz-Wolska, Robert Traba (red.), Modi Memorandi. Leksykon kultury pamięci, Scholar, Warszawa.
- Sendyka Roma, 2017, Nie-miejsca pamięci. Elementarz, w: Nie-miejsca pamięci. Elementarz, Ośrodek Badań nad Kulturami Pamięci, Kraków.
- Skórzyńska Izabela, 2007, Inscenizacje pamięci: misteria nieobecności w Lublinie, w: Izabela Skórzyńska, Christine Lavrence, Carl Pépin (red.), Inscenizacje pamięci, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań.
- Stryjek Tomasz, 2014, Francja–Niemcy–Polska–… Polskie badania pamięci a wyzwanie opracowania historii Europy Wschodniej na drugim poziomie, „Kultura i Społeczeństwo”, nr 3.
- Szacka Barbara, 2006, Czas przeszły, pamięć, mit, Scholar, Warszawa.
- Szpociński Andrzej, 1983, Kanon historyczny. Pamięć zbiorowa a pamięć indywidualna, „Studia Socjologiczne”, nr 4.
- Szpociński Andrzej, 2011, Antoniny Kłoskowskiej koncepcja kultury narodowej jako źródło inspiracji „Kultura i Społeczeństwo”, nr 2–3.
- Szpociński Andrzej, 2014, Kanon historyczny, w: Magdalena Saryusz-Wolska, Robert Traba (red.), Modi memorandi. Leksykon kultury pamięci, Scholar, Warszawa.
- Traba Robert, 2009, Przeszłość w teraźniejszości. Polskie spory o historię na początku XXI wieku, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań.
- Vanagaitė Rūta, Zuroff Efraim, 2017, Nasi. Podróżując z wrogiem, tłum. Krzysztof Mazurek, Wydawnictwo Czarna Owca, Warszawa.
- Wawrzyniak Joanna, 2014, Pamięć zbiorowa, w: Magdalena Saryusz-Wolska, Robert Traba (red.), Modi memorandi. Leksykon kultury pamięci, Scholar, Warszawa.
- Wróblewski Piotr, 2007, Mobilizacja i konflikt etniczny. Miejsca święte mniejszości narodowych w Polsce, Semper, Warszawa.
- Żakowski Jacek, 2002, Rewanż pamięci, Sic!, Warszawa.
Downloads
Download data is not yet available.
