Przejdź do głównego menu Przejdź do sekcji głównej Przejdź do stopki
KiS baner

Tom 68 Nr 3 (2024)

Artykuły i rozprawy

Nonreligion jako kategoria relacjonalna

  • Jacek Skrzypek
DOI: https://doi.org/10.35757/KiS.2024.68.3.3
Przesłane: 26 stycznia 2024
Opublikowane: 19 września 2024

Abstrakt

The article analyses the terms “nonreligion” and “religion-related field” — its aim being to better translate their pragmatic meanings into Polish. Moreover, the author argues that the term “religion-related field”, understood as a general category for the entire area of nonreligion studies, entails the adoption of unnecessary presuppositions. Postulating such a field should always be grounded on empirical material. In order to formulate a general description of the perspective developed in nonreligions studies, the author proposes that Loïc J. D. Wacquant’s interpretation of Pierre Bourdieu’s sociology be adopted. Within this framework, the category of nonreligion can be understood as a set of practices delineated by researchers based on familial resemblance within the social space being examined.

Bibliografia

  1. Bailey Edward I., 1997, Implicit Religion in Contemporary Society, Peeters, Leuven.
  2. Beaman Lori G., 2015, Freedom of and Freedom from Religion: Atheist Involvement in Legal Cases, w: Lori G. Beaman, Steven Tomlins (red.), Atheist Identities: Spaces and Social Contexts, Springer, New York, s. 39–52. DOI: https://doi.org/10.1007/978-3-319-09602-5_3
  3. Beaman Lori G., Stacey Timothy (red.), 2021, Nonreligious Imaginaries of World Repairing, Palgrave Macmillan, Cham. DOI: https://doi.org/10.1007/978-3-030-72881-6
  4. Beaman Lori G., Tomlins Steven (red.), 2015, Atheist Identities: Spaces and Social Contexts, Springer, New York.
  5. Berenstein Nora, 2016, Epistemic Exploitation, „Ergo”, t. 22(3), s. 569–590. DOI: https://doi.org/10.3998/ergo.12405314.0003.022
  6. Blanes Ruy, Oustinova-Stjepanovic Galina (red.), 2017, Being Godless: Ethnographies of Atheism and Non-Religion, Berghahn Books. DOI: https://doi.org/10.2307/j.ctvw048p3
  7. Bourdieu Pierre, 1996, The Rules of Art: Genesis and Structure of the Literary Field, Polity Press, Cambridge. DOI: https://doi.org/10.1515/9781503615861
  8. Bourdieu Pierre, 2006, Medytacje pascaliańskie, tłum. Krzysztof Wakar, Oficyna Naukowa, Warszawa.
  9. Bourdieu Pierre, 2009, Rozum praktyczny. O teorii działania, tłum. Joanna Stryjczyk, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.
  10. Bourdieu Pierre, Johnson Randal, 1993, The Field of Cultural Production, Columbia University Press, New York.
  11. Bourdieu Pierre, Wacquant Loïc, 2001, Zaproszenie do socjologii refleksyjnej, tłum. Anna Sawisz, Oficyna Naukowa, Warszawa.
  12. Bouwers Eveline G., Nash David (red.), 2022, Demystifying the Sacred: Blasphemy and Violence from the French Revolution to Today, De Gruyter, Oldenbourg. DOI: https://doi.org/10.1515/9783110713091
  13. Bubík Tomáš, Remmel Atko, Václavík David, 2020, Freethought and Atheism in Central and Eastern Europe: The Development of Secularity and Non-Religion, Routledge, London. DOI: https://doi.org/10.4324/9780429276071
  14. Bullivant Stephen, 2020, Explaining the Rise of ‘Nonreligion Studies’: Subfield Formation and Institutionalization within the Sociology of Religion, „Social Compass”, t. 67(1), s. 86–102. DOI: https://doi.org/10.1177/0037768619894815
  15. Bullivant Stephen, Ruse Michael (red.), 2013, The Oxford Handbook of Atheism, Oxford Academic, Oxford. DOI: https://doi.org/10.1093/oxfordhb/9780199644650.001.0001
  16. Bullivant Stephen, Ruse Michael (red.), 2021, The Cambridge History of Atheism, Cambridge Univesity Pess, Cambridge–New York.
  17. Campbell Colin, 1971, Toward a Sociology of Irreligion, The Macmillan Press, London. DOI: https://doi.org/10.1007/978-1-349-00795-0
  18. Cimino Richard, Smith Christopher, Cziehso Gerrit, 2020, The Political Divide Between Lay and Elite Atheism, „Secularism and Nonreligion”, t. 9: 5 (https://secularismandnonreligion.org/articles/10.5334/snr.117). DOI: https://doi.org/10.5334/snr.117
  19. Cotter Christopher R., Quadrio Philip, Tuckett Jonathan (red.), 2017, New Atheism: Critical Perspectives and Contemporary Debates, Springer, Dordrecht. DOI: https://doi.org/10.1007/978-3-319-54964-4
  20. Davie Grace, 2007, The Sociology of Religion, SAGE, London.
  21. Deer Cécile, 2014, Doxa, w: Michael Grenfell (red.), Pierre Bourdieu. Key Concepts, Routledge, London, s. 114–125.
  22. Eliade Mircea, 1996, Sacrum i profanum, tłum. Robert Reszke, Wydawnictwo KR, Warszawa.
  23. Geertz Clifford, 2005, Wiedza lokalna. Dalsze eseje z zakresu antropologii interpretatywnej, tłum. Dorota Wolska, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.
  24. Halemba Agnieszka, 2019, Postreligijne i niereligijne wykorzystanie budynków kościelnych na przygraniczu polsko-niemieckim, „Etnografia Polska”, t. 63(1–2), s. 5–22. DOI: https://doi.org/10.23858/EP63.2019.001
  25. Halemba Agnieszka, 2023a, Church Building as a Secular Endeavour: Three Cases from Eastern Germany, „Religions”, t. 14(3): 287 (https://doi.org/10.3390/rel14030287). DOI: https://doi.org/10.3390/rel14030287
  26. Halemba Agnieszka, 2023b, Religious, Nonreligious, and Faith-Based Activism in the Rebuilding of the Garrison Church in Potsdam, „Religion, State and Society”, t. 51(1), s. 49–64. DOI: https://doi.org/10.1080/09637494.2023.2169023
  27. Hardy Cheryl, 2014, Social Space, w: Michael Grenfell (red.), Pierre Bourdieu. Key Concepts, Routledge, London, s. 229–249.
  28. Heelas Paul, Woodhead Linda, 2005, Spiritual Revolution: Why Religion Is Giving Way to Spirituality, Blackwell, Oxford.
  29. Houtman Dick, Aupers Stef, 2007, The Spiritual Turn and the Decline of Tradition: The Spread of Post-Christian Spirituality in 14 Western Countries, 1981–2000, „Journal for the Scientific Study of Religion”, t. 46(3), s. 305–320. DOI: https://doi.org/10.1111/j.1468-5906.2007.00360.x
  30. Houtman Dick, Mascini Peter, 2002, Why Do Churches Become Empty, While New Age Grows? Secularization and Religious Change in the Netherlands, „Journal for the Scientific Study of Religion”, t. 41(3), s. 455–473. DOI: https://doi.org/10.1111/1468-5906.00130
  31. Jankowski Przemysław, 2015, Kiedy boga nie ma, Rozpisani.pl (e-book).
  32. Jansson Anton, 2023, Review Essay: The History of Atheism, Secularism, and Humanism: Recent Works and Future Directions, w: Charlotte A. Lerg, Johan Östling, Jana Weiß (red.), History of Intellectual Culture 2/2023: Modes of Publication, De Gruyter, Berlin–Boston, s. 163–188. DOI: https://doi.org/10.1515/9783111078038-011
  33. Karstein Uta, 2013, Konflikt um die symbolische Ordnung: Genese, Struktur und Eigensinn des Religios-Weltanschaulichen Feldes in der DDR, Ergon, Würzburg.
  34. LeDrew Stephen, 2016, The Evolution of Atheism: The Politics of a Modern Movement, Oxford Academic, New York. DOI: https://doi.org/10.1093/acprof:oso/9780190225179.001.0001
  35. Lee Lois, 2012, Research Note: Talking about a Revolution: Terminology for the New Field of Non-religion Studies, „Journal of Contemporary Religion” 27(1), s. 129–139. DOI: https://doi.org/10.1080/13537903.2012.642742
  36. Lee Lois, 2015, Recognizing the Non-religious: Reimagining the Secular, Oxford Academic, Oxford. DOI: https://doi.org/10.1093/acprof:oso/9780198736844.001.0001
  37. Maton Karl, 2014, Habitus, w: Michael Grenfell (red.), Pierre Bourdieu. Key Concepts, Routledge, London, s. 48–64.
  38. Moore Rob, 2014, Capital, w: Michael Grenfell (red.), Pierre Bourdieu. Key Concepts, Routledge, London, s. 98–113.
  39. Nixon Alan G., 2014, „New Atheism as a Case of Competitive Postsecular Worldviews”, rozprawa doktorska nr 98061264, Western Sydney University.
  40. Quack Johannes, 2013, Was ist „Nichtreligion”? Feldtheoretische Überlegungen zu einem relationalen Verständnis eines eigenständigen Forschungsgebietes, w: Steffen Führding, Peter Antes (red.), Säkularität in religionswissenschaftlicher Perspektive, V&R unipress, Göttingen.
  41. Quack Johannes, 2014, Outline of a Relational Approach to ‘Nonreligion’, „Method and Theory in the Study of Religion”, t. 26(4–5), s. 439–469. DOI: https://doi.org/10.1163/15700682-12341327
  42. Quack Johannes, Schuh Cora (red.), 2017, Religious Indifference: New Perspectives from Studies on Secularization and Nonreligion, Springer, Cham. DOI: https://doi.org/10.1007/978-3-319-48476-1
  43. Rejowska Agata, 2020a, Between Ritual and Performance: Humanist Marriage Ceremonies in Poland, „Polish Sociological Review”, nr 2, s. 245–260.
  44. Rejowska Agata, 2020b, ‘System of Collective Representations’ in Humanist Marriage Ceremonies in Poland, „Social Compass”, t. 67(3), s. 479–495. DOI: https://doi.org/10.1177/0037768620907569
  45. Rejowska Agata, 2022, In Search of Authenticity: Humanist Weddings in the Polish Context, „Religions”, t. 13(7): 631 (https://doi.org/10.3390/rel13070631). DOI: https://doi.org/10.3390/rel13070631
  46. Rejowska Agata, 2024, Humanist Marriage Ceremonies in Poland: Re-enchantment and Four Social Constructions of the Sacred, „Religion”, t. 54(1), s. 40–61. DOI: https://doi.org/10.1080/0048721X.2023.2277022
  47. Sztandar-Sztanderska Karolina, 2010, Teoria praktyki i praktyka teorii. Wstęp do socjologii Pierre’a Bourdieu, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa. DOI: https://doi.org/10.31338/uw.9788323510666
  48. Świrek Krzysztof, 2023, Życie po Bourdieu, „Dwutygodnik.com”, (352) (https://www.dwutygodnik.com/artykul/10546-zycie-po-bourdieu.html [dostęp: 20.01.2024]).
  49. Thomson Patricia, 2014, Field, w: Michael Grenfell (red.), Pierre Bourdieu. Key Concepts, Routledge, London, s. 65–80.
  50. Tomlins Steven, Bullivant Spencer (red.), 2016, The Atheist Bus Campaign: Global Manifestations and Responses, Brill, Leiden. DOI: https://doi.org/10.1163/9789004328532
  51. Trzebiatowska Marta, 2018, Sovereign of Herself: Women’s Narratives of ‘Lived Atheism’, „Secularism and Nonreligion”, t. 7(2), s. 1–11. DOI: https://doi.org/10.5334/snr.88
  52. Trzebiatowska Marta, 2019, ‘Atheism Is Not the Problem. The Problem Is Being a Woman’: Atheist Women and Reasonable Feminism, „Journal of Gender Studies”, t. 28(4), s. 475–487. DOI: https://doi.org/10.1080/09589236.2018.1523053
  53. Trzebiatowska Marta, 2021, Presuming Religious Congruence? The Nonreligious and Catholicism in Poland, „Social Compass”, t. 68(4), s. 653–670. DOI: https://doi.org/10.1177/0037768621994746
  54. Tyrała Radosław, 2009, W co wierzą polscy niewierzący, „Więź”, nr 5–6 (607–608), s. 5–16.
  55. Tyrała Radosław, 2013a, Konwersja na niewiarę w polskiej rzeczywistości. Uwarunkowania, przebieg, konsekwencje, „Przegląd Religioznawczy”, nr 4, s. 175–188.
  56. Tyrała Radosław, 2013b, Pozareligijna duchowość (polskich) niewierzących, „Studia Humanistyczne AGH”, t. 12, nr 3, s. 67–79. DOI: https://doi.org/10.7494/human.2013.12.3.67
  57. Tyrała Radosław, 2014a, Bez Boga na co dzień. Socjologia ateizmu i niewiary, Nomos, Kraków.
  58. Tyrała Radosław, 2014b, Piętno a (de)materializacja kultury niereligijnej, „Studia Humanistyczne AGH”, t. 13, nr 2, s. 135–152 DOI: https://doi.org/10.7494/human.2014.13.2.135
  59. Tyrała Radosław, 2015, Ateista, agnostyk, niewierzący…? Socjologii niereligii problemy z terminologią, „Studia Socjologiczne”, nr 1, s. 149–18.
  60. Tyrała Radosław, 2017, Is Atheism a Religion? On Socio-Anthropologic Cognitive Imperialism and Problems That Follow, „Przegląd Socjologii Jakościowej”, t. 13, nr 1, s. 128–141. DOI: https://doi.org/10.18778/1733-8069.13.1.06
  61. Tyrała Radosław, 2018, Living without God in a Religious Country: Polish Nonbelievers as a Cultural Minority, „Social Compass”, t. 65(1), s. 131–144. DOI: https://doi.org/10.1177/0037768617747497
  62. Vorpahl Jenny, Schuster Dirk (red.), 2020, Communicating Religion and Atheism in Central and Eastern Europe, De Gruyter, Berlin–Boston. DOI: https://doi.org/10.1515/9783110547085
  63. Wacquant Loïc, 2016, Zwięzła genealogia i anatomia habitusu, tłum. Tomasz Warczok, „Praktyka Teoretyczna”, nr 3(21), s. 163–173. DOI: https://doi.org/10.14746/prt.2016.3.7
  64. Wacquant Loïc, 2017, Cztery generalne zasady zastosowania Bourdieu w działaniu, tłum. Tomasz Warczok „Kultura i Rozwój”, nr 45, s. 65–79.
  65. Wacquant, Loïc, 2019, Bourdieu’s Dyad: On the Primacy of Social Space and Symbolic Power, w: Jörg Blasius, Frédéric Lebaron, Brigitte Le Roux, Andreas Schmitz (red.), Empirical Investigations of Social Space, Springer, Berlin, s. 15–21. DOI: https://doi.org/10.1007/978-3-030-15387-8_2
  66. Wacquant Loïc, Akcaoğlu Aksu, 2016, Praktyka i władza symboliczna u Bourdieu: spojrzenie z Berkeley, tłum. Tomasz Warczok, „Praktyka Teoretyczna”, nr 3(21), s. 174–191. DOI: https://doi.org/10.14746/prt.2016.3.8
  67. Wittgenstein Ludwig, 2012, Dociekania filozoficzne, tłum. Bogusław Wolniewicz, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
  68. Wohlrab-Sahr Monika, Kaden Tom, 2014, Exploring the Non-religious Societal Norms, Attitudes and Identities, Arenas of Conflict, „Archives de sciences sociales des religions”, nr 167, s. 105–125. DOI: https://doi.org/10.4000/assr.26145
  69. Zuckerman Phil, 2008, Society without God: What the Least Religious Nations Can Tell Us about Contentment, New York University Press, New York.
  70. Zuckerman Phil (red.), 2010, Atheism and Secularity, Praeger, Santa Barbara. DOI: https://doi.org/10.5040/9798216958994
  71. Zuckerman Phil, 2011, Faith No More: Why People Reject Religion, Oxford Academic, New York. DOI: https://doi.org/10.1093/acprof:oso/9780199740017.001.0001
  72. Zuckerman Phil, Galen Luke W., Pasquale Frank L. (red.), 2016, The Nonreligious: Understanding Secular People and Societies, Oxford Academic, New York. DOI: https://doi.org/10.1093/acprof:oso/9780199924950.001.0001
  73. Zuckerman Phil, Shook John R. (red.), 2017, The Oxford Handbook of Secularism, Oxford Academic, Oxford. DOI: https://doi.org/10.1093/oxfordhb/9780199988457.001.0001

Downloads

Download data is not yet available.

Podobne artykuły

<< < 

Możesz również Rozpocznij zaawansowane wyszukiwanie podobieństw dla tego artykułu.