Przejdź do głównego menu Przejdź do sekcji głównej Przejdź do stopki
KiS baner

Tom 69 Nr 2 (2025): Wokół pojęcia wulnerabilności

Artykuły i rozprawy

Liberalizm i komunitarianizm: Analiza sporu

DOI: https://doi.org/10.35757/KiS.2025.69.2.8
Przesłane: 9 sierpnia 2024
Opublikowane: 25 czerwca 2025

Abstrakt

This article addresses the dispute between the liberal and communitarian positions, analyzing differences in how the category of the “subject” is understood. Communitarians criticize their opponents primarily for their idealistic view of the subject—as a self-sufficient individual, independent of broader social contexts. In contrast, they argue that the subject should be understood as an individual rooted in a particular community, and only on this basis can they determine their own life project and define their individual interests. In this context, the category of the common good and its relation to the individual good becomes crucial for communitarians. The article’s conclusion identifies the divergence of perspectives behind the two positions as the source of the dispute: whereas liberalism focuses on questions of morality, communitarianism is primarily oriented toward the ontology of social reality.

Bibliografia

  • Benhabib Seyla, 1987, The Generalized and Concrete Other: The Kohlberg-Gilligan Controversy and Feminist Theory, w: Seyla Benhabib, Drucilla Cornell (red.), Feminism as Critique: On the Politics of Gender, University of Minnesota Press, Minneapolis, s. 77–95.
  • Cladis Mark S., 1992, A Communitarian Defense of Liberalism. Emile Durkheim and Contemporary Social Theory, Stanford University Press, Stanford, Cal.
  • Devlin Patrick, 1965, The Enforcement of Morals, Oxford University Press, London–Oxford–New York.
  • Dewey John, 1981, The Lost Individual, w: John Dewey, Later Works, 1925–1953, t. 5: 1929–1930, Southern Illinois University Press, Carbondale.
  • Durkheim Emile, 1973, Individualism and the Intellectuals, w: Robert N. Bellah (red.), Emile Durkheim on Morality and Society, The University of Chicago Press, Chicago–London, s. 43–57.
  • Dworkin Ronald, 1985, Liberalism, w: Ronald Dworkin, A Matter of Principle, Harvard University Press, Cambridge–London, s. 181–204.
  • Etzioni Amitai, 1993, The Spirit of Community: Rights, Responsibilities, and the Communitarian Agenda, Crown Publishers, New York.
  • Etzioni Amitai, 2004, Wspólnota responsywna: perspektywa komunitariańska, tłum. Piotr Rymarczyk, w: Paweł Śpiewak (red.), Komunitarianie. Wybór tekstów, Fundacja Aletheia, Warszawa, s. 181–203.
  • Gutmann Amy, 1985, Communitarian Critics of Liberalism, „Philosophy and Public Affairs”, t. 14 (3), s. 308–322.
  • Hart Herbert, 1963, Law, Liberty and Morality, Stanford University Press, Stanford.
  • Held Virginia, 1990, Feminist Transformations of Moral Theory, „Philosophy and Phenomenological Research”, t. 50, s. 321–344.
  • Himmelfarb Gertrude, 1996, Granice liberalizmu, tłum. Andrzej Pawelec, w: Krzysztof Michalski (red.), Społeczeństwo liberalne. Rozmowy z Castel Gandolfo, Znak, Kraków, s. 113–137.
  • Iyer Ravi, Koleva Spassena, Graham Jesse, Ditto Peter, Haidt Jonathan, 2012, Understanding Libertarian Morality: The Psychological Dispositions of Self-Identified Libertarians, „PLoS ONE”, t. 7(8), s. 1–23.
  • Kampka Franciszek, 1996, Komunitaryzm: kolejna ucieczka od wolności?, „Roczniki Nauk Społecznych”, t. XXIV, z. 1, s. 29–39.
  • Kymlicka Will, 1996, Multicultural Citizenship. A Liberal Theory of Minority Rights, Oxford University Press, Oxford.
  • Moyn Samuel, 2023, Liberalism against Itself. Cold War Intellectuals and the Making of Our Times, Yale University Press, New Haven–London.
  • Nickel James W., 1994, The Value of Cultural Belonging: Expanding Kymlicka’s Theory, „Dialogue”, t. 33 (4), s. 635–642.
  • Nozick Robert, 2010, Anarchia, państwo i utopia, tłum. Paweł Maciejko, Michał Szczubiałka, Wydawnictwo Aletheia, Warszawa.
  • Nysler Łukasz, 2002, John Dewey: o Nowy Indywidualizm i Odrodzony Liberalizm, w: Marek N. Jakubowski, Andrzej Szahaj, Krzysztof Abriszewski (red.), Indywidualizm, wspólnotowość, polityka, Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń, s. 317–331.
  • Plessner Helmuth, 2008, Granice wspólnoty. Krytyka radykalizmu społecznego, tłum. Jarosław Merecki, Oficyna Naukowa, Warszawa.
  • Rawls John, 2009, Teoria sprawiedliwości, tłum. Maciej Panufnik, Adam Romaniuk, Jarosław Pasek, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
  • Rousseau Jean-Jacques, 1966, Umowa społeczna, tłum. Antoni Peretiatkowicz, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa.
  • Sandel Michael J., 1998, Liberalism and the Limits of Justice, Cambridge University Press, Cambridge (wyd. 2).
  • Sandel Michael J., 2004, Republika proceduralna i nieuwarunkowana jaźń, tłum. Piotr Rymarczyk, w: Paweł Śpiewak (red.), Komunitarianie. Wybór tekstów, Fundacja Aletheia, Warszawa, s. 71–90.
  • Szahaj Andrzej, 2000, Jednostka czy wspólnota? Spór liberałów z komunitarystami a „sprawa polska”, Fundacja Aletheia, Warszawa.
  • Tam Henry, 1998, Communitarianism. A New Agenda for Politics and Citizenship, MacMillan Press, London.
  • Taylor Charles, 1994, The Politics of Recognition, w: Amy Gutmann (red.), Multiculturalism. Examining the Politics of Recognition, Princeton University Press, Princeton, s. 25–73.
  • Taylor Charles, 2004, Nieporozumienie wokół debaty liberalno-komunitariańskiej, tłum. Piotr Rymarczyk, w: Paweł Śpiewak (red.), Komunitarianie. Wybór tekstów, Fundacja Aletheia, Warszawa, s. 37–69.
  • Walzer Michael, 1990, The Communitarian Critique of Liberalism, „Political Theory”, t. 18 (1), s. 6–23.
  • Walzer Michael, 2006, Polityka i namiętność. O bardziej egalitarny liberalizm, tłum. Hanna Jankowska, Muza, Warszawa.
  • Watts Miller William, 2012, In Search of Solidarity: The Division of Labour, w: idem, A Durkheimian Quest: Solidarity and the Sacred, Berghahn Books, New York–Oxford, s. 37–73.

Downloads

Download data is not yet available.