Tom 48 Nr 3 (2004): Naród – Etniczność – Tożsamość
Artykuły i rozprawy
Nacjonalizm Tatarów Krymskich w latach dziewięćdziesiątych XX wieku: pamięć, instytucje, strategie polityczne
Szkoła Nauk Społecznych przy IFiS PAN
Abstrakt
The paper focuses on Crimean Tatars — a stateless nation, which was subject to forced assimilation policy during Soviet period. Dynamics of the nationality question after the USSR collapse has changed dramatically: members of ethnic groups started (re)learn their languages, (re)write their histories, and articulate political demands. Crucial factors that shaped nature, directions and intensity of the national revival are: 1) collective memory, 2) quality of intellectual and political elites — among others, the presence or absence of national institutions, 3) role of religion in a given community 4) available political strategies, and 5) socio-cultural and politico-economic background of transition. In case of Crimean Tatars their awareness of former persecutions and traumatic experience of deportation from Crimea (in 1944) and return to Crimea (after 1989) is a basis for social bonds and consolidation of ethnic community. At the same time, in Crimean Tatar case, success of the national revival and relative success in coping with problems of recent migration depended heavily on ethnic political institutions —Kurultay and Mejlis, which were able to consolidate intellectual elites and effectively articulate political and social demands of this ethnic community.
Bibliografia
- Anderson Benedict, 1997, Wspólnoty wyobrażone: rozważania o rozprzestrzenianiu się nacjonalizmu, tłum. Stefan Amsterdamski, Znak, Kraków–Warszawa.
- Baczko Bronisław, 1994, Wyobrażenia społeczne: szkice o nadziei i pamięci zbiorowej, tłum. Małgorzata Kowalska, PWN, Warszawa.
- Breuilly John, 1993, Nationalism and the State, Manchester University Press, Manchester.
- Brubaker Rogers, 1998, Nacjonalizm inaczej: struktura narodowa i kwestie narodowe w nowej Europie, tłum. Jan Łuczyński, PWN, Warszawa–Kraków.
- Fentress James, Wickham Chris, 1992, The Social Memory, Cambridge, Oxford.
- Gellner Ernest, 1991, Narody i nacjonalizm, tłum. Teresa Hołówka, PIW, Warszawa.
- Gellner Ernest, 1995, Culture, Identity and Politics, Blackwell, Oxford.
- Giddens Anthony, 1985, The Nation-state and Violence, Polity Press, Cambridge.
- Halbwachs Maurice, 1969, Społeczne ramy pamięci, tłum. Marcin Król, PWN, Warszawa.
- Hall Mica, 1997, „Russian as Spoken by the Crimean Tatars”, University of Washington (rozprawa doktorska).
- Hirschman Albert, 1995, Lojalność, krytyka, rozstanie: reakcje na kryzys państwa, organizacji i przedsiębiorstwa, tłum. Jacek Kochanowicz, Irena Topińska, Znak, Kraków.
- Hobsbawm Eric, Ranger Terence (red.), 1983, The Invention of Tradition, Cambridge University Press, Cambridge.
- Hutchinson John, 1994, Cultural Nationalism and Moral Regeneration, w: John Hutchinson, Anthony D. Smith (red.), Nationalism. A Reader, Oxford University Press, New York.
- Kaźmierska Kaja, 1999, Doświadczenia wojenne Polaków a kształtowanie tożsamości etnicznej, IFiS PAN, Warszawa.
- Kohn Hans, 1962, The Age of Nationalism: The First Era of Global History, Greenwood Press Publishers, Westport.
- Kuzio Taras, 2001 Nationalising States’ or Nation-Building? A Critical Review of the Theoretical Literature and Empirical Evidence, „Nations and Nationalism”, t. 7, nr 2, s. 135–154.
- Kuzio Taras, 2002, „Nation Building and Nationalism in Transitions: Ukraine and Spain in Comparative Perspective”, Artykuł zaprezentowany podczas Seventh Annual World Convention of Association for the Study of Nationalities, Nowy Jork, 11–13 kwietnia.
- Kymlicka Will, Opalski Magda (red.), 2001, Can Liberal Pluralism Be Exported? Western Political Theory and Ethnic Relations in Eastern Europe, Oxford University Press, New York.
- Le Goff Jacques, 1992, History and Memory, Columbia University Press, New York.
- Lévi-Strauss Claude, 1987, Anthropology and Myth: Lectures 1951–1982, Blackwell, Oxford.
- Lewis Bernard, 1988, The Political Language of Islam, The University of Chicago Press, Chicago–London.
- Mach Zdzisław, 1989, Symbols, Conflict and Identity, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.
- Mead Margaret, 2000, Kultura i tożsamość: studium dystansu międzypokoleniowego, tłum. Jacek Hołówka, PWN, Warszawa.
- Middleton D., Edwards D. (red.), 1990, Collective Remembering, Sage, London.
- Nekricz Aleksandr, 1978, Nakazannyje narody, New York.
- Nora Pierre (red.), 1997, Realms of Memory: Rethinking of the French Past, t. 1–3, Columbia University Press, New York.
- Ossowski Stanisław, 1966, Więź społeczna i dziedzictwo krwi, w: Dzieła, t. 2, PWN, Warszawa.
- Ozouf Mona, 1987, La fête revolutionnaire, Gallimard, Paris.
- Pecora Vincent P. (red.), 2001, Nations and Identities: Classic Readings, Blackwell Publishers, Oxford.
- Poole Ross, 1999, Nation and Identity, Routledge, London.
- Smith Anthony D., 1999, Myths and Memories of the Nation, Oxford University Press, New York.
- Smith J. David, 2002, Framing the National Question in Central and Eastern Europe: A Quadratic Nexus?, „The Global Review of Ethnopolitics”, t. 2, nr 1, s. 3–16.
- Sollors Werner (red.), 1996, Theories of Ethnicity. A Classical Reader, New York University Press, New York.
- Szacka Barbara, Sawisz Anna, 1990, Czas przeszły i pamięć społeczeństwa: przemiany świadomości historycznej inteligencji polskiej 1965–1988, Instytut Socjologii UW, Warszawa.
- Uehling Greta, 2000, „Having a Homeland: Recalling the Deportation, Exile, and Repatriation of Crimean Tatars to Their Historic Homeland”, University of Michigan (rozprawa doktorska).
- Wolczuk Kataryna, 2000, History, Europe and the „National Idea”: The „Official” Narrative of National Identity in Ukraine, „Nationalities Papers”, t. 28, nr 4, s. 670–681.
- Weber Max, 2002, Gospodarka i społeczeństwo, tłum. Dorota Lachowska, PWN, Warszawa.
- Abdulganiyev Kurtmolla, 2002, Institutional Development of the Crimean Tatar National Movement, „Krymśki Studii”, nr 2–3.
- Allworth Edward (red.), 1998, The Tatars of Crimea: Return to the Homeland, Duke University Press, Durham–London.
- Chazbijewicz Selim, 2001, Tatarzy Krymscy: walka o naród i wolną ojczyznę, Oficyna Wydawnicza LIKON.
- Crimean Tatars: Repatriation and Conflict Prevention, 1996, Open Society Institute Forced Migration Projects, New York.
- Czerwonnaja Swietłana, Gubogło Michaił (red.), 1992–1996, Krymskotatarskoje nacyonalnoje dwiżenije, t. 1–4, Moskwa.
- Czerwonnaja Swietłana M., 1998, Krym ’97: Kurułtaj protiw raskoła, Moskwa.
- Czerwonnaja Swietłana M., 1997, Probleme der Heimkehr und der Integration der Krimtataren in der Krim: 1990-e Jahre, Moskau–Flensburg.
- Dokumienty Kurułtaja krymskotatarskogo naroda 1991–1998, 1999, Simferopol.
- Dżemilew Mustafa, 1988, Krymskije tatary w Moskwie: Leto 1987 goda, Yangiyul.
- Fisher Alan, 1978, The Crimean Tatars, Hoover Institution Press, Stanford, Cal.
- Gabrieljan Oleg A. in. (red.), 1998, Krymskije repatryanty: deportacyja, wozwraszczenije i obustrojstwo, Izdatelskij dom „Amena”, Simferopol.
- Gankiewicz Wiktor, 1998, Oczerki istorii krymskotatarskogo narodnogo obrazowanija, Tawrija, Simferopol.
- Goworit Mustafa Dżemilew. Dokłady na siessijach Kurułtaja 1991–2001, 2001, Ocaq, Simferopol.
- „Grażdanskoje obszczestwo w Krymu: mir ili protiwostojanije?”, 1996, materiały seminarium organizowanego przez Helsinki Citizens’ Assembly.
- Hall Mica, 1997, „Russian as Spoken by the Crimean Tatars”, University of Washington (Ph.D. dissertation).
- Ibadullayew Nariman (red.), 1992, Zabweniju nie podleżit… (Iz istorii krymskotatarskoj gosudarstwennosti i Kryma), Tatarskoje kniżnoje izdatelstvo, Kazan.
- Kuras I. (red.), 1995, Krymśki Tatary: istorija i suczasnist’ (Do 50-riczczja deportacii krymśkotatarskoho narodu). Materiały miżnarodnoji naukowoji konferencii (Kyjiw 13–14 trawnia 1994 r.), Kyjiw.
- Kurtijew Refat, 1998, Krymskije Tatary: etniczeskaja istorija i tradicyonnaja kultura, Simferopol.
- Pribytkowa Irina, 1997, Wlijanije instituta grażdanstwa na processy wozwraszczenija i obustrojstwa dieportirowannych narodow i lic w Krymu, Waite, Kijew.
- Prytuła Wołodymyr i in. (red.), 1999, Gromadśki ta polityczni lidery krymśkotatarskoho narodu. Dowidnyk, UNCPD, Kyjiw.
- Rossijskaja Federacyja protiw Mustafy Dżemilewa: Omskij process, apriel 1976, 1998, Izdatelstwo „Stolica”, Kijew.
- Szestoj process Mustafy Dżemilewa. Materiały sledstwija i zapis’ sudebnogo processa. 1983–1984 gg., 2001, Taszkient–Simferopol.
- The Crimea: Chronicle of Separatism (1992–1995), 1996, UNCPD.
- Wozgrin Walerij, 1992, Istoriczeskije sud’by krymskich Tatar, „Mysl”, Moskwa.
Downloads
Download data is not yet available.
