Przejdź do głównego menu Przejdź do sekcji głównej Przejdź do stopki
SP baner

Tom 49 Nr 1 (2021)

Historia najnowsza

Łotwa – „od pierwszego do drugiego sowieta”

DOI: https://doi.org/10.35757/STP.2021.49.1.06
Przesłane: 9 kwietnia 2021
Opublikowane: 22 marca 2021

Abstrakt

Based on the example of the Republic of Latvia and its relationship with its aggressive eastern neighbour, this article shows broader issues: the collapse of the Versailles order, the Hitler-Stalin collusion and the resulting dependence, vassalisation and subsequent annexation of the Baltic republics. Thus, it is also a contribution to the genesis of the Yalta division of Europe. It describes two stages of the process of enslavement of Latvia, which the Latvians themselves refer to as ‘during the first Soviet’ and ‘during the second Soviet’. It also contains a brief overview of the period of the German occupation of the Republic that separated those two stages.

Bibliografia

  1. Anderson E., Latvijas věsture. Ărpolitika 1920–1940, vol. II, Stockholm 1984.
  2. Angrick A., Klein P., The „Final Solution” in Riga: Exploitation and Annihilation. 1941–1944 (War and Genocide), tłum. z niem. R. Brandon, New York–Oxford 2009.
  3. Bagramian I.Ch., Tak szli my k pobiedie, Moskwa 1977.
  4. Bleiere D. i inni, Latvija Otrajā pasaules karā (1939–1945), Riga 2008.
  5. Bleiere D., Butulis I., Feldmanis I., Stranga A., Zunda A., Latvija Otrajā pasaules karā (1939–1945), Riga 2008.
  6. Československo-polská jednání o vytvorení konfederace 1939–1944. Československé diplomatické dokumenty, oprac. I. Št’oviček, cz. 1–4, Praha 1994.
  7. Ciesielski S., Hryciuk G., Srebrakowski A., Masowe deportacje radzieckie w okresie II wojny światowej, Wrocław 1993.
  8. Ciganovs J., Opór przeciwko reżimowi sowieckiemu na Łotwie w latach 1940–1941, w: Polska i kraje bałtyckie. Wybrane problemy z dziejów Polski i krajów bałtyckich w XX w., red. A. Adamczyk, D. Rogut, Piotrków Trybunalski 2011.
  9. Ciganovs J., The Resistance Movement the Soviet Regime in Latvia between 1940 and 1941, w: The Anti-Soviet Resistance in the Baltic States, red. A. Anušauskas, Vilnius 2006.
  10. Cilevičs B., Wriemia żestokich reszenij, Riga 1993.
  11. Contested Territory. Broder Disputes at the Edge of the Former Soviet Empire, ed. T. Forsberg, Aldershot 1995.
  12. Dauksts B., Puga A., Abrene, w: Contested Territory. Broder Disputes at the Edge of the Former Soviet Empire, red. T. Forsberg, Aldershot 1995.
  13. Djakowa N., Territorii postsowietskich respublik: ot istorii k sowriemiennosti, „Rossija i nowyje gosudarstwa Jewrazii” 2011, nr 1.
  14. Ezergailis A., Collaboration in German Occupied Latvia: Offered and Rejected, w: Latvia under Nazi German Occupation 1941–1945, ed. D. Ērglis, Rīga 2004, s. 124.
  15. Felder B.M., „Mit Lettland leben – mit Lettland sterben”. Der SS-Jagdverband Ost – Unternehmen „Wildkatze” und die Vorbereitungen von antisowjetischen Partisanen in Lettland (1944–1945), „Zeitschrift für Ostmitteleuropa-Forschung” 2005, nr 1, s. 98–126.
  16. Felder B.M., SS Jagdverband Ost (1944–1945): A Case Study, w: Nazi German Occupation 1941–1945, red. A. Caune, Riga 2004.
  17. Feldmanis I., Vācu okupācija Latvijā (1941–1945): izpētes aktuālās problēmas un risinājumi, w: Latvia under Nazi German Occupation 1941–1945, ed. D. Ērglis, Rīga 2004.
  18. Feldmanis I., Waffen-SS Units of Latvians and Other Non-Germanic Peoples in World War II: Methods of Formation, Ideology and Goals, w: The Hidden and Forbidden History of Latvia under Soviet and Nazi Occupations 1940–1991, ed. V. Nollendorfs, E. Oberländer, Riga 2005, s. 127–131, 144–145.
  19. Głowacki A., Sowieci wobec Polaków na ziemiach wschodnich II Rzeczypospolitej 1939–1941, Łódź 1998.
  20. Grif siekrietnosti snjat. Potieri Woorużonnych Sił SSSR w wojnach, bojewych diejstwiach i wojennych konfliktach. Stratisticzeskoje issledowanije, red. F.G. Kriwoszejew, Moskwa 1993.
  21. Ilmjarv M., Biezmołwnaja kapitulacyia: Wnieszniaja politika Estonii, Łatwii i Litwy mieżdu dwumia wojnami i utrata niezawisimosti (s sieriediny 1920-ch godow do anneksii w 1940), tłum. z est. W. Biełoborodowcew, Moskwa 2012.
  22. Istorija Rossii. XX wiek. 1939–2007, red. A.B. Zubow, Moskwa 2009.
  23. Istorija Wtoroj Mirowoj wojny 1939–1945, t. 4, red. N.G. Andronikow, Moskwa 1975.
  24. Jēkabsons Ē., Reakcja Łotwy na rozpoczęcie II. Wojny Światowej oraz relacje polsko-łotewskie we wrześniu 1939 roku, „Polak na Łotwie” 2006, nr 4, http://www.polak.lv/78/poselstwo.shtml [dostęp: 16 października 2020].
  25. Jēkabsons Ē., Reakcja Łotwy na rozpoczęcie II. Wojny Światowej oraz relacje polsko-łotewskie we wrześniu 1939 roku, „Polak na Łotwie” 2006, nr 4.
  26. Kantor Ju.Z., Pribałtika. Wojna biez prawił (1939–1945), St. Petersburg 2011.
  27. Kasekamp A., Historia państw bałtyckich, tłum. z ang. A. Żukowska-Maziarska, Warszawa 2013.
  28. Kastory A., Złowrogie sąsiedztwo. Rosyjska polityka wobec europejskich państw ościennych w latach 1939–1940, Kraków 1998.
  29. Kokurin A., The Basic Activity Directions of the People’s Commissariat of Internal Affairs of the Latvian Soviet Socialist Republic in 1940–1941, w: Latvia under Nazi German Occupation 1941–1945, ed. D. Ērglis, Rīga 2004, s. 144, 152.
  30. Krėvė-Mickievičius V., Conversations with Molotov, „Lithuanian Quarterly Journal of Arts and Sciences”, nr 2, Summer 1965; http://www.lituanus.org/1965/65_2_02_KreveMickevicius.html [dostęp: 24 września 2020].
  31. Latvia under Nazi German Occupation 1941–1945, ed. D. Ērglis, Rīga 2004.
  32. Latvian-Russian Relations: Domestic and International Dimensions, ed. N. Muižnieks, Riga 2006.
  33. Latvijas padomju režīma varā. 1945–1986: dokumentu krājums, red. I. Šneidere, Rīga 2001.
  34. Lenin W., Dzieła wszystkie, t. 40: grudzień 1919 – kwiecień 1920, Warszawa 1988.
  35. Lenin W., Dzieła wszystkie, t. 41: maj–listopad 1920, Warszawa 1988.
  36. Liniņš E., 17. marts. Tapis Latvijas Centrālās pandomes Memorands, https://lr1.lsm.lv/lv/raksts/sii-diena-vesture/17.-marts.-tapis-latvijas-centralas-padomes-memorands.a127766/ [dostęp: 21 października 2020].
  37. Loeber D.A., Krievijas un Latvijas teritoriālais strīds Abrenes jautājumā, „Latvijas Vēsture” 2005, nr 3(5).
  38. Łossowski P., Kraje bałtyckie w latach przełomu 1934–1944, Warszawa 2005.
  39. Łossowski P., Tragedia państw bałtyckich 1939–1941, Warszawa 1990.
  40. Lumas V.O., Latvia in World War II, New York 2006.
  41. Maryański A., Litwa, Łotwa, Estonia, Warszawa 1993.
  42. Materski W., Od „eksportu rewolucji” do „finlandyzacji”. Sowiecko-fiński spór terytorialny 1917–1991, Warszawa 2019.
  43. Materski W., Question of „Multiple Membership” of the USSR in the new system of global security (1944–1945), w: United Nations Organization and the International Security System, red. W. Michowicz, J. Symonides, R. Łoś, Łódź 2010.
  44. Mieltiuchow M., Pribałtijskij placdarm (1939–1940). Wozwraszczenije Sowietskogo Sojuza na bieriega Bałtijskogo moria, Moskwa 2014.
  45. Mieltiuchow M.I., Upuszczionnyj szans Stalina. Sowietskij Sojuz i bor’ba za Jewropu: 1939–1941 gg., Moskwa 2000.
  46. Misiunas R.J., Taagepera R., The Baltic States. Years of Dependence 1940–1990, Berkley–Los Angeles 1993.
  47. Obrazowanije i razwitije Sojuza Sowietskich Socyalisticzeskich Respublik. Sbornik dokumientow, red. N.T. Sawienkow, Moskwa 1973.
  48. Okupācijas varu politika Latvijā. 1939–1991. Dokumentu krājums, oprac. A. Caune i inni, Rīga 1999.
  49. Plakans A., The Latvians. A Short History, Stanford 1995.
  50. Połpredy soobszczajut… Sbomik dokumientow ob otnoszenijach SSSR s Łatwiej, Litwoj i Estoniej. Awgust 1939-awgust 1940, red. N.W. Głazunowa, Moskwa 1990.
  51. Polska i kraje bałtyckie. Wybrane problemy z dziejów Polski i krajów bałtyckich w XX w., red. A. Adamczyk i D. Rogut, Piotrków Trybunalski 2011.
  52. Pribałtika wstupajet w Sojuz. Dokumienty ob otnoszenijach SSSR so stranami Pribałtiki w 1939–1940 godach, oprac. W.W. Aleksandrow, „Mieżdunarodnaja żyzń” 1990, nr 2.
  53. Riekstiņš J., Pandomju impērijas koloniālā polityka un Latvijas kolonizācija 1940.–1990., Rīga 2015.
  54. Roman W.K., Polityka Związku Radzieckiego wobec państw nadbałtyckich (Litwy, Łotwy, Estonii) we wrześniu i październiku 1939 roku, „Europa Orientalis. Studia z dziejów Europy Wschodniej i Państw Bałtyckich” 2010, nr 2.
  55. Rostoks T., The Border Issue, w: Latvian-Russian Relations: Domestic and International Dimensions, red. N. Muižnieks, Riga 2006.
  56. Roszkowski W., Polskie spojrzenie na geopolityczne konsekwencje konferencji jałtańskiej, w: Gra o świat. W stronę nowej Jałty? red. J. Fiszer, Warszawa 2018, s. 71–89.
  57. Sbornik zakonow SSSR i ukazow Prezidiuma Wierchownogo Sowieta SSSR. 1938 g. – ijul 1956 g., red. Ju.I. Mandelsztam, Moskwa 1956.
  58. Siemiriaga M.I., Tajny stalinskoj dipłomatii. 1939–1941, Moskwa 1992.
  59. Simonian R.Ch., Rossija i Łatwija. Istorija i prognoz wzaimootnoszenij, „Wostocznaja Jewropa. Pierspiektiwy” 2012, nr 1–2.
  60. Snyder T., Skrwawione ziemie. Europa między Hitlerem a Stalinem, tłum. z ang. B. Pietrzyk, Warszawa 2011.
  61. Sołowjow D.Ju., Wsie gienierały Stalina, Moskwa 2019.
  62. Sowieccy dyplomaci o genezie Organizacji Narodów Zjednoczonych, oprac. W. Materski, Warszawa 2008.
  63. SSSR i Litwa w gody Wtoroj Mirowoj wojny. Sbornik dokumientow, t. I–II, oprac. A. Kasparavičius, Č. Laurinavičius, N. Lebiediewa, Vilnius 2006–2012.
  64. Strods H., Sovietization of Latvia 1944–1991, w: The Hidden and Forbidden History of Latvia under Soviet and Nazi Occupations 1940–1991, ed. V. Nollendorfs, E. Oberländer, Riga 2005, s. 213.
  65. Šneidere I., The Occupation of Latvia in June 1940: A Few Aspects of the Technology of Soviet Aggression, w: The Hidden and Forbidden History of Latvia under Soviet and Nazi Occupations 1940–1991, ed. V. Nollendorfs, E. Oberländer, Riga 2005.
  66. Talonens J., Latvijas evaņģēliski luteriskā Baznīca vācu okupācijas laikā (1941–1945), w: Latvia under Nazi German Occupation 1941–1945, ed. D. Ērglis, Rīga 2004.
  67. The Anti-Soviet Resistance in the Baltic States, red. A. Anušauskas, Vilnius 2006.
  68. The Hidden and Forbidden History of Latvia under Soviet and Nazi Occupations 1940–1991, ed. V. Nollendorfs, E. Oberländer, Riga 2005.
  69. The Occupation and Annexation of Latvia 1939–1940. Documents and Materials, ed. I. Grava-Kreituse, Riga 1995.
  70. The Three Occupations of Latvia 1940–1991. Soviet and Nazi take-overs and their consequences, oprac. V. Nolendorfs i inni, Riga 2005.
  71. Topij A., Polityka narodowościowa Łotwy w okresie rządów autorytarnych Kārlisa Ulmanisa (1934–1940), „Studia Historica Gedanensia” 2017, t. VII, s. 261–280.
  72. Treijs R., Par Latvijas okupāciju 1940. gadā. 17.jūnijs „X” diena latviešu tautas vēsturē, https://web.archive.org/web/20101029055301/http://vip.latnet.lv/lpra/treijs.htm.
  73. Vīksne R., Soviet Repressions against Residents of Latvia in 1940–1941: Tipical Trends, w: The Hidden and Forbidden History of Latvia under Soviet and Nazi Occupations 1940–1991, ed. V. Nollendorfs, E. Oberländer, Riga 2005, s. 57–58.
  74. Wasiljew W.W., Gorod Pytałowo, http://krai-pskovsky.ru/gorod-pytalovo/10/ [dostęp: 28 września 2020].
  75. Wnuk R., Leśni bracia. Podziemie antykomunistyczne na Litwie, Łotwie i w Estonii 1944–1956, Warszawa–Lublin 2018.
  76. Wnuk R., Polskie, łotewskie i estońskie podziemie antykomunistyczne. Próba porównania, w: Polska i kraje bałtyckie. Wybrane problemy z dziejów Polski i krajów bałtyckich w XX w., red. A. Adamczyk i D. Rogut, Piotrków Trybunalski 2011, s. 213–221.
  77. Zubkowa Je.Ju., Pribałtika i Kreml. 1940–1953, Moskwa 2008.

Downloads

Download data is not yet available.

Inne teksty tego samego autora