Abstrakt
After the October Revolution of 1917 deportations became one of the major political instruments used by the Soviet regime. Initially, they were used against the so-called ‘class enemies’, in later years members of entire nations (nationalities) were affected. The direction of these deportations—and the organization of labor camps (since 1930 the Gulag which was a system of forced labor camps in the Soviet Union)—were adjusted depending on the economic needs of the country and the labor problems in its remote territories. Siberia, the Far East, Northern Russia, Kazakhstan, the Urals, and Central Asia were the main areas where the deportees were settled. The first mass deportations in Soviet Russia took place as early as 1918. Deportations were most intensive during the last months of the Second World War when entire ‘traitor nations’ were deported from the Caucasus. Additionally, after the collapse of the USSR, some ethnic and religious conflicts were settled through forced displacements. Unhappily enough, deportations are still an effective tool in the hands of politicians.
Bibliografia
- Ciesielski S., Masowe deportacje w ZSRR – charakterystyka wybranych aspektów zjawiska, „Dzieje Najnowsze” 2001, nr 3, s. 29-56.
- Ciesielski S., W. Materski, A. Paczkowski, Represje sowieckie wobec Polaków i obywateli polskich, Ośrodek KARTA, Warszawa 2002.
- Dzięgiel L., Węzeł kurdyjski: Kultura, dzieje, walka o przetrwanie, Universitas, Kraków 1992.
- Głowacki A., Sowieci wobec Polaków na ziemiach wschodnich II Rzeczypospolitej 1939–1941, Łódź 1997.
- Grochmalski P., Kazachstan. Studium politologiczne, Toruń 2006.
- Gutiérrez D.G., Walls and Mirrors: Mexican Americans, Mexican Immigrants, and the Politics of Ethnicity, University of California Press, Berkeley 1995.
- Henckaerts J.-M., Mass Expulsion in Modern International Law and Practice, Martinus Nijhoff Publishers, Hague-Boston-London 1995.
- Iwanow M., Pierwszy naród ukarany. Polacy w Związku Radzieckim 1921–1939, PWN, Warszawa-Wrocław 1991.
- Le Blanc R.G. (red.), Du Grand Dérangement à la Déportation: Nouvelles perspectives historiques, Chaire d’Études Acadiennes, Moncton 2005.
- Lepecki M., Madagaskar. Kraj, ludzie, kolonizacja, Wyd. Rój, Warszawa 1938.
- Libionka D. (red.), Akcja Reinhardt. Zagłada Żydów w Generalnym Gubernatorstwie, Warszawa 2004.
- Marshall A., Caucasus Under Soviet Rule, Routledge, London 2010.
- Materski W., T. Szarota (red.), Polska 1939–1945. Straty osobowe i ofiary represji pod dwiema okupacjami, IPN, Warszawa 2009.
- Motyka G., Akcja „Wisła” ’47. Komunistyczna czystka etniczna, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2023.
- Patek A., Birobidżan. Sowiecka ziemia obiecana? Żydowski Obwód Autonomiczny w ZSRR, Towarzystwo Wydawnicze „Historia Jagiellonica”, Kraków 1997, s. 21–47.
- Pohl J.O., Ethnic Cleansing in the USRR 1937–1949, Bloomsbury Publishing, Westport 1999.
- Ramon G.J., Operation Wetback: The Mass Deportation of Mexican Undocumented Workers in 1954, Greenwood Publishing Group, Westport 1980.
- Richmond W., The Circassian Genocide, Rutgers University, New Brunswick 2013.
- Smele J.D., The ‘Russian’ Civil Wars 1916–1926. Ten Years That Shook the World, Hurst & Company, London 2015.
- Snyder T., Skrwawione ziemie. Europa między Hitlerem a Stalinem, tł. B. Pietrzyk, Świat Książki, Warszawa 2011.
- Stroński H., Marchlewszczyzna 1925–1935. Polski rejon narodowościowy na sowieckiej Ukrainie, IPN, Warszawa 2023.
- Stroński H., Wielka prowokacja NKWD. Sprawa Polskiej Organizacji Wojskowej na Ukrainie w latach 1933–1938, w: pod K. Jasiewicz (red.), Europa NIEprowincjonalna. Przemiany na ziemiach wschodnich dawnej Rzeczypospolitej (Białoruś, Litwa, Łotwa, Ukraina, wschodnie pogranicze III Rzeczypospolitej Polskiej) w latach 1772–1999, Instytut Studiów Politycznych PAN, Warszawa-Londyn 1999, s. 867–876.
- Węgrzyn D., Księga aresztowanych, internowanych i deportowanych z Górnego Śląska do ZSRR w 1945 roku, t. 1–3, IPN, Katowice-Warszawa 2021.
- Zwolski M. (red.), Exodus. Deportacje i migracje (wątek wschodni). Stan i perspektywy badań, IPN, Warszawa-Białystok 2008.
- Бердинских В., Спецпоселенцы. Политическая ссылка народов Советской России, Новое Литературное Обозрение, Moсква 2005.
- Бугай Н.Ф. (red.), 40-50-е годы: Последствия депортации народов (свидетельствуют архивы НКВД-МВД СССР), „История СССР” 1992, nr 1, s. 92–118.
- Бугай Н.Ф., Защита состоялась, проблемы остаются, „Приволжский научный вестник” 2014, nr 7, s. 119–144.
- Бугай Н.Ф, Проблемы репрессий и реабилитации граждан: История и историография (XX в. – начало XXI в.), ЗАО „Гриф и К”, Moсква 2012.
- Бугай Н.Ф., А.М. Гонов, Кавказ: Народы в ешельонах (20-60-е годы), Изд. Инсан, Москва 1998.
- Бухари-заде Н., Две депортации Ягноба, https://fergana.agency/articles/120686/ [dostęp: 7.04.2024].
- Дугин А.Н., Неизвестный ГУЛАГ: Документи и факты, Изд. Наука, Moсква 1999.
- Земсков В.Н., „Кулацкая ссылка” в 30-е годы, „Социологические исследования” 1991, nr 10, s. 3–21.
- Земсков В.Н., Спецпоселенцы в СССР 1930–1960, Изд. Наука, Moсква 2003.
- Кислицин С.А., Государство и расказачивание (1917–1945), Изд. РГУ, Ростов н/Дону 1996.
- Козыбаев M., Национальные отношения в СССР накануне и в годы Великой Отечественной войны, „Вестник Академии Наук Казахской ССР” 1990, nr 1, s. 8–19.
- Пасат В., Суровая правда истории. Депортации с територии Молдавской ССР 40–50 гг., Изд. Моментул, Кишинев 1998.
- „Погружены в ешельоны и отправлены к местам поселения. Л. Берия – И. Сталину, „История СССР” 1991, nr 1, s. 143–160.
- Полян П.М., Не по своей воле… История и география принудительных миграций в СССР, ОГИ. Мемориал, Moсква 2001.
- Славко Т.И., Кулацкая ссылка на Урале. 1930–1936, Мосгорархив, Moсква 1995.
Downloads
Download data is not yet available.