Bolszewicy między teorią przerastania rewolucji a kwestią granic państwa

Abstrakt

Polityka bolszewików w kwestii granic państwa miała charakter działań do-raźnych, niemających podbudowy w teorii marksistowskiej, często z nią sprzecznych. Wynikały one z potrzeb pragmatycznych, kierowania się zasadą zachowania za wszelką cenę władzy, poszerzania jej zakresu. Takie podejście do relacji z zagranicą zaprzeczało wiodącym założeniom teorii rewolucji, sformułowanym przez „ojców założycieli” marksizmu. Dogmatowi, że ma się ona rozszerzać na cały świat, a państwa w wyniku tego procesu mają nieuchronnie obumrzeć. W okresie przejściowym, poprzedzającym to „obumarcie”, należy jednak utrzymywać ograniczone stosunki z państwami kapitalistycznymi, choćby po to, by zapobiegać skoordynowaniu ich polityki wobec rewolucjonistów, by stymulować w tych państwach konflikty społeczne przybliżając tym samy wystąpienie w nich sytuacji rewolucyjnej. Natomiast bolszewicy mimo tak postrzeganych celów strategicznych nawet we wczesnym okresie, bezpośrednio po przewrocie kierowali się partykularnymi interesami państwa. Starali się realizować program terytorialny maksimum, przejmować jak największe tereny, unikać precedensowych ustępstw nawet w sprawach drobnych. Ich polityka w kwestii granic, jej sprzeczność z teorią jest przedmiotem niniejszego studium.