Łódzka szkoła socjologii kultury: Od badań odbioru sztuk werbalnych do sztuk wizualnych
Abstrakt
For several decades of the last century, semiotic arrangements enriched the sociology of culture. The aim of the article is to show the achievements of the empirical school of sociology of culture in the perspective of the significant semiotic issues on the example of selectively selected works of the eminent scientist Antonina Kłoskowska and the “Łódź school” which she created. Thanks to Antonina Kłoskowska, the empirical way of the “Łódź school” sociology of culture led from literature reception research to visual arts research. Her students made a significant contribution to Polish sociology of art, sociology of literature, sociology of film, sociology of theater, and visual sociology. The text attempts to sketch semiotic theoretical inspirations, a characteristic theoretical and methodological approach to the study of symbolic culture. The problems of research on the reception of works were described in the context of selected studies on film reception. The starting point was the empirical research of Antonina Kłoskowska regarding the reception of the screening of the Wedding (dir. A. Wajda, 1973).
Słowa kluczowe
Antonina Kłoskowska; socjologia kultury; semiotyka; kultura symboliczna; łódzka szkoła socjologii kultury; socjologia filmu
Bibliografia
Aumont Jacques, Marie Michel, 2012, Analiza filmu , tłum. Maria Zawadzka, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Bokszański Zbigniew, 2012, Antoniny Kłoskowskiej teoria i socjologia kultury, „Przegląd Socjologiczny”, nr 3.
Eco Umberto, 1972, Pejzaż semiotyczny, tłum. Adam Weinsberg, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa.
Fledelius Karlsten, 1981, Uwagi o analizie treści filmów i programów telewizyjnych , „Kino”, nr 3.
Gadamer Hans Georg, 2004, Prawda i metoda — zarys hermeneutyki filozoficznej, tłum. Bogdan Baran, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Gałuszka Mieczysław, 1984a, Potoczne odtworzenie filmu , „Studia Socjologiczne”, nr 4.
Gałuszka Mieczysław, 1984b, Wzory osobowe w przekazach masowych. Przykład odbioru bohatera filmowego , „Przekazy i Opinie”, nr 1.
Gałuszka Mieczysław, 1987, Świadomość historyczna publiczności a procesy recepcji filmu , „Kultura i Społeczeństwo”, nr 3.
Gałuszka Mieczysław, 1993, Serial telewizyjny i powieść w odbiorze potocznym, „Kultura i Społeczeństwo”, nr 1.
Gałuszka Mieczysław, 1996, Między przyjemnością a rytuałem. Serial telewizyjny w kulturze popularnej, Wydawnictwo Akademii Medycznej, Łódź.
Gałuszka Mieczysław, Kowalewicz Kazimierz, 1977, Szkic do badań potocznego odbioru filmu, „Kino”, nr 11.
Gałuszka Mieczysław, Kowalewicz Kazimierz, 1979, Studenci jako odbiorcy kultury, „Dydaktyka Szkoły Wyższej”, nr 3.
Gałuszka Mieczysław, Kowalewicz Kazimierz, 1988, Kultura — selekcja — zapominanie, „Kultura i Społeczeństwo”, nr 1.
Golka Marian, 1996, Socjologiczny obraz sztuki, Ars Nova, Poznań.
Grad Jan, 1997, Badania uczestnictwa w kulturze artystycznej w polskiej socjologii kultury, Wydawnictwo UAM, Poznań.
Has-Tokarz Anita, 2007, Między słowem a obrazem: afiliacje literatury i filmu (perspektywa komparatystyczna), „Folia Bibliologica”, nr 48–49.
Helman Alicja (red.), 1991, Historia semiotyki filmu , t. 1, Zakład Semiotyki Logicznej UW, Polskie Towarzystwo Semiotyczne, Warszawa.
Helman Alicja (red.), 1992, Panorama współczesnej myśli filmowej, Universitas, Kraków.
Helman Alicja (red.), 1993, Historia semiotyki filmu , t. 2, Zakład Semiotyki Logicznej UW, Polskie Towarzystwo Semiotyczne, Warszawa.
Helman Alicja, 1976, Refleksje teoretyczne: Język filmu w perspektywie semiotycznej, „Kino”, nr 3.
Helman Alicja, Ostaszewski Jacek (red.), 2007, Historia myśli filmowej. Podręcznik, Słowo/obraz/terytoria, Gdańsk.
Hendrykowski Marek, 2014, Semiotyka ruchomych obrazów, Wydawnictwo UAM, Poznań.
Ingarden Roman, 1972 [1958], Kilka uwag o sztuce filmowej, w: Alicja Helman (red. ), Estetyka i film, Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, Warszawa.
Jackiewicz Aleksander, 1975, Antropologia filmu , Wydawnictwo Literackie, Kraków.
Jakobson Roman, 1960, Poetyka w świetle językoznawstwa, tłum. z ang. Krystyna Pomorska, Ossolineum, Wrocław.
Kłoskowska Antonina, 1956, Autor, publiczność, cenzura (Wokół warszawskiego wydania „Pism” A. Mickiewicza z 1858 r.), „Nauka Polska”, z. 2–3.
Kłoskowska Antonina, 1976, Potoczny odbiór literatury na przykładzie utworów Żeromskiego, „Pamiętnik Literacki”, nr 67/1.
Kłoskowska Antonina, 1983 [1981], Socjologia kultury, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa.
Kłoskowska Antonina, 1992, Potoczny odbiór i funkcje literatury, w: Zofia Mitosek (red.), Mimesis w literaturze, kulturze i sztuce, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa.
Kłoskowska Antonina, Rokuszewska-Pawełek Alicja, 1977, Mity literackie w świadomości potocznej: (przykład potocznego odbioru Wesela), „Kultura i Społeczeństwo”, nr 1.
Koprowska Teresa, 1986, Odbiór przekazu literackiego i telewizyjnego — zapamiętywanie i zapominanie treści w miarę upływu czasu (wstępne wyniki badania eksperymentalnego), „Przekazy i Opinie”, nr 1.
Kowalewicz Kazimierz, 1978, Notatki do szkicu o odbiorze filmów na przykładzie „Prześwietlenia” Krzysztofa Kieślowskiego, „Przekazy i Opinie”, nr 4.
Kowalewicz Kazimierz, 1993, Teatr i odbiorca. Przygotowanie do teorii odbioru przedstawienia teatralnego, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
Łotman Jurij, 1983, Semiotyka filmu , tłum. Jerzy Faryno, Tadeusz Miczka Wiedza Powszechna, Warszawa.
Łotman Jurij, 2008, Uniwersum umysłu. Semiotyczna teoria kultury, tłum. Bogusław Żyłko, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk.
Markiewicz Henryk (oprac.), 1976, Współczesna teoria badań literackich za granicą, t. 3, Wydawnictwo Literackie, Kraków.
Matuchniak-Krasuska Anna, 1984, O interpretacji obrazu. Socjologiczne studium recepcji malarstwa, „Kultura i Społeczeństwo”, nr 2.
Matuchniak-Krasuska Anna, 1988, Gust i kompetencja. Społeczne zróżnicowanie recepcji malarstwa, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
Matuchniak-Krasuska Anna, 1999, Publiczność wobec metafory plastycznej. O recepcji groteski Jerzego Dudy-Gracza, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
Matuchniak-Krasuska Anna, 2012, Pamiątki i wspomnienia o Profesor Antoninie Kłoskowskiej, „Przegląd Socjologiczny”, nr 3.
Mencwel Andrzej (red.), 1977, W kręgu socjologii literatury, t. 1, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa.
Olszewski Jan, 1978, Próba bilansu. Rozmowa z prof. Antoniną Kłoskowską, „Film”, nr 24.
Ostaszewski Jacek, 1999, Rozumienie opowiadania filmowego , Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.
Pelc Jerzy, 1982, Wstęp do semiotyki, Wiedza Powszechna, Warszawa.
Plesnar Łukasz, 1990, Semiotyka filmu, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.
Płażewski Jerzy, 2008, Język filmu, Książka i Wiedza, Warszawa.
Ricoeur Paul, 1975, Egzystencja i hermeneutyka. Rozprawy o metodzie, tłum. Ewa Bieńkowska i in., PAX, Warszawa.
Rokuszewska-Pawełek Alicja, 1983, Potoczny odbiór literatury popularnej na przykładzie społecznej recepcji powieści kryminalnej, „Kultura i Społeczeństwo”, nr 1.
Skowronek Bogusław, 2007, Konceptualizacje filmu i jego oglądania w języku młodzieży. Studium kognitywno-kulturowe, Wydawnictwo Naukowe Akademii Pedagogicznej, Kraków.
Sławiński Janusz (red.), 1971, Problemy socjologii literatury, Ossolineum, Wrocław.
Sułkowski Bogusław, 1972, Powieść i czytelnicy. Społeczne warunkowanie odbioru, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa.
Sułkowski Bogusław, 1984, Zabawa. Studium socjologiczne, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa.
Wejbert-Wąsiewicz Ewelina, 2017, Bez retuszu czy po liftingu? Obrazy starości i aborcji w filmie, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
Zimnica-Kuzioła Emilia, 2003, Światła na widownię. Socjologiczne studium publiczności teatralnej, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
Żygulski Kazimierz, 1966, Socjologia filmu: elementy socjologii kultury i socjologii filmu , Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, Kraków.
Uniwersytet Łódzki Polska
https://orcid.org/0000-0002-6711-8228
Ten utwór jest dostępny na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe.
