Wielokulturowość: idea, teoria i polityka


Abstrakt

The turn of the millennium brought an increased interest in issues of multiculturalism, which became a focal point for debates about culture, especially in liberal democracies. The question is particularly important in that most people today live in heterocultural societies. The authors thus do not approach multiculturalism as the simple coexistence in society of members of various ethnic groups but rather as a theoretical basis for the scholarly analysis of the state and of society, which implement policies in regard to internal cultural (ethnic) diversity. Multiculturalism thus defines a social space in which people who adhere to different axiological, normative, religious or moral systems, and who are aware of these differences, live together. At the same time, state policy aims to include all of them in a social order which is being modified under the influence of cultural diversity. Multiculturalism can be presented on the one hand as an idea that is not apprehended directly but is known through concepts, and on the other hand, as an entity identified by the senses. The authors illustrate the transition from an idea to a state policy in regard to a multitude of ethnic cultures by reference to Australia and the Federal Republic of Germany.


Słowa kluczowe

wielokulturowość; idea; polityka; Republika Federalna Niemiec; Australia

Appadurai Arjun, 2009, Strach przed mniejszościami. Esej o geografii gniewu, tłum. Marta Bucholc, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.

Berry John W., 1997, Lead Article: Immigration, Acculturation, and Adaptation, „Applied Psychology”, t. 46(1), s. 5–34.

Bosswick Wolfgang, Heckmann Friedrich, 2006, Social Integration of Immigrants: Contribution of Local and Regional Authorities, European Foundation for the Improvement of Living and Working Conditions (https://www.researchgate.net/publication/297802930_Integration_of_Migrants_Contribution_of_Local_and_Regional_Authorities).

Brzeziński Dariusz, 2017, Redukcja i proliferacja wieloznaczności: teoria kultury Zygmunta Baumana w polskim okresie jego twórczości, „Studia Socjologiczne”, nr 1.

Bullivant Brian M., 1981, Multiculturalism — Pluralist Orthodoxy or Ethnic Hegemony, „Canadian Ethnic Studies. Ètudes Ethnigues du Canada” [Calgary], t. 13, nr 2.

Dobrowolska-Polak Joanna, 2017, Proces kształtowania niemieckiej kultury otwartości wobec imigrantów, „Przegląd Strategiczny”, nr 10, s. 407–421.

Fanon Frantz, 1985, Wyklęty lud ziemi, tłum. Hanna Tygielska, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa.

Fish Stanley, 1997, Boutique Multiculturalism, or Why Liberals are Incapable of Thinking about Hate Speech, „Critical Inquiry”, t. 23(2), s. 378–395.

Fukuyama Francis, 2007, Klęska wielokulturowości, „Gazeta Wyborcza”, 3–4 lutego.

Fukuyama Francis, 2019, Tożsamość. Współczesna polityka tożsamościowa i walka o uznanie, tłum. Jan Pyka, Dom Wydawniczy Rebis, Poznań.

Gęsiak Leszek, 2007, Wielokulturowość. Rola religii w dynamice zjawiska, Wydawnictwo WAM, Kraków.

Gilbert Helen, Lo Jacqueline, 2007, Performance and Cosmopolitics: Cross-Cultural Transactions in Australasia, Palgrave Macmillan, Basingstoke–Hampshire–New York.

Horne Donald, 1994, Public Cultural: An Argument with the Future, Pluto Press, London.

Inglis Christine, 1996, Multiculturalism: A Policy Response to Diversity, Management of Social Transformation, Policy Paper no 4, MOST–UNESCO, Paris.

Ivison Duncan, 2010, Introduction: Multiculturalism as a public ideal, w: Duncan Ivison (red.), The Ashgate Research Companion to Multiculturalism, Ashgate, Famham (UK)–Burlington (USA).

Ivison Duncan, 2016, Introduction: Multiculturalism as a Public Idea.l w: Duncan Ivison (red.), The Ashgate Research Companion to Multiculturalism, Routledge, London–New York.

Kinowska Zofia, 2016, Idea australijskiej wielokulturowości w perspektywie kryzysu migracyjnego, „Studia Polityczne”, nr 3, s. 31–46.

Kurczewska Joanna, 1997, Odkrywanie wielokulturowości i współczesne ideologie. Rozważania wstępne, w: Marian Kempny, Alina Kapciak, Sławomir Łodziński (red.), U progu wielokulturowości. Nowe oblicza społeczeństwa polskiego, Oficyna Naukowa, Warszawa.

Kwiatkowska Anna, 2019, Wielokulturowość w ujęciu interdyscyplinarnym, Wydawnictwo Naukowe PWN–Instytut Psychologii PAN, Warszawa.

Kymlicka Will, 2007, Multicultural Odysseys: Navigating the New International Politics of Diversity, Oxford University Press, Oxford.

Kymlicka Will, 2009, Współczesna filozofia polityczna, tłum. Andrzej Pawelec, Fundacja Aletheia, Warszawa.

Lencznarowicz Jan, 2006, Ewolucja australijskiego modelu wielokulturowości, w: Karolina Golemo, Tadeusz Paleczny, Elżbieta Wiącek (red.), Wzory wielokulturowości we współczesnym świecie, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.

Lindqvist Sven, 2010, Terra nullius. Podróż przez ziemię niczyją, tłum. Irena Kawadło-Przedmojska, Wydawnictwo W.A.B, Warszawa.

Lott Bernice, 2010, Multiculturalism and Diversity: A Social Psychological Perspective, Wiley–Blackwell, Chichester–West Sussex (UK).

Łodziński Sławomir, 2012, Obietnice, rozczarowania i rzeczywistość polityk(i) wielokulturowości. Problemy polityki integracji imigrantów z krajów pozaeuropejskich w Europie, w: Jadwiga Królikowska (red.), (Złudne) obietnice wielokulturowości, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa.

Nikitorowicz Jerzy, 2015, Wielokulturowość w procesie. Ku wielowymiarowej tożsamości społeczno-kulturowej, w: Małgorzata Bieńkowska, Walter Żelazny (red.), Pogranicza. Księga Jubileuszowa Profesora Andrzeja Sadowskiego, Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, Białystok.

Oz Amos, Chadad Szira, 2019, Z czego powstaje jabłko? Sześć rozmów o pisaniu, miłości, poczuciu winy i innych rozkoszach, tłum. Leszek Kwiatkowski, Dom Wydawniczy Rebis, Poznań.

Ross David, 2008, Australia: History of a Nation, Geddes&Grosset, New Lanark.

Ryszewska Monika, 2011, Dlaczego Europa (nie)potrzebuje euroislamu?, w: Anna Śliz, Marek S. Szczepański (red.), Wielokulturowość: konflikt czy koegzystencja?, Wydawnictwo IFiS PAN, Warszawa.

Sadowski Andrzej, 2019, Społeczeństwo wielokulturowe z perspektywy pogranicza, Nomos, Kraków.

Savidan Patrick, 2012, Wielokulturowość, tłum. Ewa Kozłowska, Oficyna Naukowa, Warszawa.

Schaefer Kerrie, 2012, (Złudne) obietnice wielokulturowości w społeczeństwie australijskim, tłum. Krzysztof Puławski, w: Jadwiga Królikowska (red.), (Złudne) obietnice wielokulturowości, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa.

Siewierska-Chmaj Anna, 2016, Europa wartości z perspektywy polityki wielokulturowej, w: Anna Siewierska-Chmaj (red.), W pułapce wielokulturowości, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego–Wyższa Szkoła Informatyki i Zarządzania w Rzeszowie, Warszawa–Rzeszów.

Smolicz Jerzy J., 1999, Współkultury Australii, Oficyna Naukowa, Warszawa.

Szahaj Andrzej, 2010, Wielokulturowość: za i przeciw (kilka uwag), w: Dorota Pietrzyk-Reeves, Małgorzata Kułakowska (red.), Studia nad wielokulturowością, Księgarnia Akademicka, Kraków.

Śliz Anna, 2017, Wielokulturowość: stygmat współczesnego świata? Próba analizy socjologicznej, Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego, Opole.

Tatarkiewicz Władysław, 1998, Historia filozofii, t. 1, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.

Tibi Bassam, 2003, Muzułmańscy obywatele Europy, „Więź”, nr 7(537).

Tujdowski Marcin, 2012, Wielość kultur — koniec idylli? Przypadek Niemiec (z uwzględnieniem sytuacji na pograniczu polsko-niemieckim), w: Małgorzata Bieńkowska, Andrzej Sadowski (red.), Polityka wielokulturowości a migracje, Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, Białystok.

Vertovec Steven, 2010, Towards Post-multiculturalism? Changing Communities, Conditions and Contexts of Diversity, „International Social Science Journal”, t. 61, nr 199, s. 83–95.

Wieviorka Michel, 2001, La difference, Éditions Ballad, Paris.

Wieviorka Michel, 2011, Dziewięć wykładów z socjologii, tłum. Aagnieszka Trąbka, Nomos, Kraków.

Wojciechowska Karolina, 2012, Muzułmanie w Niemczech — problemy z asymilacją cywilizacyjną, w: Małgorzata Bieńkowska, Andrzej Sadowski (red.), Polityka wielokulturowości a migracje, Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, Białystok.

Pruszyńska Iwona, Polityka australijskich władz wobec imigrantów, „Rzeczpospolita” (www.rp.pl/Rzecz-o-prawie/302239931-Polityka-australijskich-władz-wobec-imigrantow.html [dostęp: 28.09.2016]).

Australian Ethnic Affairs Council: Australia as a Multicultural Society — Submission to the Australian Population and Immigration Council on the Green paper, Immigration Policies and Australia’s Population (Chairman J. Zubrzycki), Australian Government Publishing Service, Canberra 1977.

[A] Multi-Cultural Society for the Future (Jaime Albert Grassby), Australian Government Publishing Service, Canberra 1973 (http://www.multiculturalaustralia.edu.au/doc/grassby).

Review of Post-arrival Programs and Services to Migrants (Chairman F. Galbally), Canberra 1978.

The Questing Years. Report (autor J. Zubrzycki), Canberra 1968.

Pobierz

Opublikowane : 2020-06-25


Śliz, A., & Szczepański, M. S. (2020). Wielokulturowość: idea, teoria i polityka. Kultura I Społeczeństwo, 64(2), 175-206. https://doi.org/10.35757/KiS.2020.64.2.10

Anna Śliz  anna_sliz@sggw.edu.pl
Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie  Polska
https://orcid.org/0000-0001-9112-3409
Marek S. Szczepański 
Uniwersytet Śląski; Akademia WSB w Dąbrowie Górniczej  Polska
https://orcid.org/0000-0002-1084-8211