The author describes the moment of the emergence of the concept of sovereignty, its causes, historical significance, as well as the issues raised in the debate over this concept since the seventeenth century. Sovereignty refers to the state and points to its essential feature, which defines the state as the result of occidental rationalism (Max Weber). According to this definition, the state is different from other, earlier and parallel political forms, such as republics and empires. However, changes in the history of the state also affect the way in which sovereignty is understood. Consequently, the concept of sovereignty is often difficult to justify or is even – as some authors claim – anachronistic. The author outlines different approaches in the discussion about the validity of this concept and their premises. He also describes the relationship between the principle of sovereignty and the democratic rule of law.
References
Arendt H., Polityka jako obietnica, tłum. J. Kohn i in., Wydawnictwo Prószyński i S-ka, Warszawa 2005, s. 124 i nast.
Bellah R. i in., Skłonności serca. Indywidualizm i zaangażowanie po amerykańsku, tłum. D. Stasiak, P. Skurowski, T. Żyro, Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne, Warszawa 2007.
Bellah R. i in., The Good Society, Vintage Books, Berkeley 1992.
Blickle P., Das Alte Europa. Vom Hochmittelalter bis zur Moderne, C.H. Beck Verlag, München 2008.
Bodin J., Sześć ksiąg o Rzeczypospolitej, tłum. R. Bierzanek, Z. Izdebski, J. Wróblewski, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1958, s. 88–92.
Croce B., Historia Europy w XIX wieku, tłum. J. Ugniewska, Spółdzielnia Wydawnicza Czytelnik, Warszawa 1998.
Czaputowicz J., Suwerenność, Polski Instytut Spraw Międzynarodowych, Warszawa 2013.
Dahl R., Demokracja i jej krytycy, tłum. S. Amsterdamski, Fundacja im. Stefana Batorego, Społeczny Instytut Wydawniczy Znak, Warszawa – Kraków 1995.
Depenheuer O., Selbstbehauptung des Rechtsstaates, Ferdinand Schoningh Verlag, Paderborn 2007, s. 7–8.
Dreier H., Der freiheitliche Verfassungsstaat als riskante Ordnung, „Rechtswissenschaft” 2010, nr 2. Vesting Th., Erosionen staatlicher Herrschaft, „Archiv des Offentlichen Rechts” 1992, t. 117, s. 4–45.
Dreier H., Hierarchische Verwaltung im demokratischen Staat. Genese, aktuelle Bedeutung und funktionelle Grenzen eines Bauprinzips der Exekutive, J.C.B. Mohr Verlag, Tübingen 1991, s. 296–305.
Elias N., Die höfische Gesellschaft. Untersuchungen zur Soziologie des Königtums und der höfischen Aristokratie, Suhrkamp Verlag, Frankfurt am Main 2007.
Elias N., Über den Prozess der Zivilisation, Suhrkamp Verlag, Frankfurt am Main 1976.
Ellwein Th., Der Staat als Zufall und Notwendigkeit, Westdeutsche Verlag, Berlin 1993.
(di) Fabio U., Die Kultur der Freiheit, C.H. Beck Verlag, München 2005.
Friedrich C.J., Schöne F., Das Zeitalter der Barock, Kohlhammer Verlag, Stuttgart 1954.
Giddens A., Nowoczesność i tożsamość. „Ja” i społeczeństwo w epoce późnej nowoczesności, tłum. A. Szulżycka, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2007, s. 50–78, 150–197 oraz 314.
Grimm D., Souveränität. Herkunft und Zukunft eines Schlusselbegriffs, Berlin University Press, Berlin 2009, s. 86 i nast.
Heller H., Die Souveränität. Ein Beitrag zur Theorie des Staats- und Völkerrechts (1927), s. 161 i nast., w: idem, Gesammelte Schriften, t. 2, Mohr Verlag, Tübingen 1992, s. 31–185.
Hermes S., Der Staat als „Anstalt”, w: Max Webers „Grundbegriffe”: Kategorien der kultur- und sozialwissenschaftlichen Forschung, red. K. Lichtblau, VS Verlag fur Sozialwissenschaften, Wiesbaden 2006, s. 184 i nast.
Hobbes T., Lewiatan, czyli materia, forma i władza państwa kościelnego i świeckiego, przeł. Cz. Znamierowski, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1954, rozdz. 29, s. 249.
Hofmann H., Bilder des Friedens oder die vergessene Gerechtigkeit: drei anschauliche Kapitel der Staatsphilosophie, Carl Friedrich von Siemens-Stiftung, München 1997 s. 12 i nast.
Hofmann H., Representation. Studien zur Wort- und Begriffsgeschichte von der Antike bis ins 19. Jahrhundert, Duncker & Humblot Verlag, Berlin 1974.
Jackson R., Suwerenność. Ewolucja idei, tłum. J. Majmurek, Wydawnictwo Sic!, Warszawa 2011.
Kaczorowski P., Wizerunek człowieka w świetle nowożytnego porządku państwowego, w: Natura ludzka w filozofii nowożytnej i współczesnej, red. J. Miklaszewska, P. Spryszak, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2010.
Kant I., Pomysły do ujęcia historii powszechnej w aspekcie światowym, przeł. I. Krońska, w: idem, Przypuszczalny początek ludzkiej historii i inne pisma filozoficzne, przeł. M. Żelazny, I. Krońska, Landman A., Wydawnictwo Comer, Toruń 1995.
Kjellén R., Der Stadt als Lebensform, S. Hirzel Verlag, Stuttgart 1917.
Koller M., Not kennt kein Gebot: Entstehung – Verbreitung – Bedeutung eines Rechtssprichwortes, LIT Verlag, Münster 2009.
Kriele M., Einführung in die Staatslehre, Kohlhammer Verlag, Stuttgart 2003, s. 8–10.
Kwiecień R., Suwerenność państwa. Rekonstrukcja i znaczenie idei w prawie międzynarodowym, Kantor Wydawniczy Zakamycze, Kraków 2004; idem, Państwo i jego suwerenność a prawo międzynarodowe, w: Państwo a prawo międzynarodowe jako system prawa, red. idem, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin 2015, s. 37–46, a także 47–105.
Luhmann N., A. Kieserling, Die Politik der Gesellschaft, Suhrkamp Verlag, Frankfurt am Main 2008, s. 7–18
Luhmann N., Teoria polityczna państwa bezpieczeństwa socjalnego, tłum. G. Skąpska, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1994, s. 24–34.
Luhmann N., The Autopoiesis of Social Systems, w: Sociocybernetic Paradoxes, red. F. Geyer, J. van der Zouwen, London, Sage, s. 172–192.
Oestreich G., Geist und Gestalt des frühmodernen Staates. Ausgewählte Aufsätze, Duncker & Humblot Verlag, Berlin 1969.
Pérez-Díaz V., Powrót społeczeństwa obywatelskiego, tłum. D. Lachowska, Społeczny Instytut Wydawniczy Znak, Fundacja im. Stefana Batorego, Kraków – Warszawa 1996.
Preuss U.K., Souveränität – Zwischenbemerkung zu einem Schlusselbegriffs, w: Souveränität, Recht und Moral, red. T. Stein, Campus Verlag, Frakfurt am Main 2007.
Quaritsch H., Die Selbstdarstellung des Staates, Duncker & Humblot Verlag, Berlin 1977.
Raphael L., Recht und Ordnung. Herrschaft durch Verwaltung im 19. Jahrhundert, Fischer TB Verlag, Frankfurt am Main 2000.
Schilling H., Die Neue Zeit. Vom Christenheitseuropa zum Europa der Staaten: 1250 bis 1750, Siedler Verlag, München 1999, s. 382–446.
Schmale W., Entchristianisierung, Revolution, Verfassung, Duncker & Humblot Verlag, Berlin 1988.
Schmitt C., Übersicht über die verschiedenen Bedeutungen und Funktionen der innerpolitischen Neutralität (1931), w: idem, Positionen und Begriffe, Duncker & Humblot Verlag, Berlin 1988, s. 158–162.
Siedentop L., Inventing the Individual. The Origins of Western Liberalism, Belknap, Harvard 2014.
Szacki J., Historia myśli socjologicznej, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1998, s. 18.
Szymczak V., Aksjologia liberalnej i komunitarystycznej wizji społeczeństwa obywatelskiego z perspektywy Alfreda Schütza koncepcji motywów działania, „Zeszyty Naukowe KUL” 2014, t. 57, nr 4.
Taylor Ch., A Secular Age, Harvard University Press, Cambridge, MA 2007.
Taylor Ch., Nowoczesne imaginaria społeczne, tłum. A. Puchejda, K. Szymaniak, Wydawnictwo Znak, Kraków 2010, s. 11.
(de) Tocqueville A., O demokracji w Ameryce, tłum. M. Król, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1976, s. 42–60.
Uhlenbrock H., Der Staat als juristisches Person. Dogmengeschichtliche Untersuchung zu einem Grundbegriff der deutschen Staatsrechtslehre, Duncker & Humblot Verlag, Berlin 2000.
Voigt R., Den Staat Denken. Der Lewiathan in Zeichen der Krise, Nomos Verlag, Baden-Baden 2015.
Weber M., Polityka jako zawód i powołanie, w: idem, Polityka jako zawód i powołanie. Wybór pism, tłum. A. Kopacki, P. Dybel, Fundacja im. Stefana Batorego, Społeczny Instytut Wydawniczy Znak, Warszawa – Kraków 1998, s. 34 i nast.
Weber M., Niemcy wśród mocarstw europejskich, w: idem, Polityka jako zawód... .
