Głusi i język migowy — spór o język i kulturę
Abstrakt
The article tries to describe phenomena that have so far largely not captured the attention of the Polish social sciences, that is the process of crystallization and manifestation of the cultural identity of the deaf. The controversies presented here concern mainly two questions. The first is whether the sign (visual-spatial) language may be treated on a par with a phonic one as another type of human language. Secondly, whether on the basis of this linguistic differentiation one can speak of the cultural and linguistic identity of the deaf. In such a case the destruction of the sense of hearing would not be treated as a physical disability, but as a characteristic of cultural otherness. Moreover, one can be culturally Deaf even if one c a n hear — the factors that constitute the minority Deaf Culture are above all: the use of sign language, the recognition of its primacy over the artificial systems of sign language and a phonic language as well as the protection of the cultural heritage of the Deaf in a society capable of audition where the Deaf are discriminated against and “discultured” (for example by the system of education or the imperative of curing deafness by cochlear implants).
Słowa kluczowe
tożsamość kulturowa; mniejszość językowa; język migowy; Kultura Głuchych; oralizm; audyzm
Bibliografia
Aitchison Jean, 2002, Ziarna mowy: początki i rozwój języka, tłum. Magdalena Sykurska-Derwojed, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa.
Antas Jolanta, 2006, Gesty — obrazy pojęć i schematy myśli, w: Ikoniczność znaku. Słowo. Przedmiot. Obraz. Gest, Elżbieta Tabakowska (red.), Universitas, Kraków.
Derrida Jacques, 2005, Ten ruch batuty, w: Antropologia widowisk. Zagadnienia i wybór tekstów, oprac. Agata Chałupnik i in., Leszek Kolankiewicz (red.), Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa.
Fodor Jerry A., 2001, Eksperci od wiązów: język myśleński i jego semantyka, tłum. Marcin Gokieli, Aletheia, Warszawa.
Giddens Anthony, 2006, Socjologia, tłum. Alina Szulżycka, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Głowiński Michał (red.), 1980, Język i społeczeństwo, Czytelnik, Warszawa.
Kłoskowska Antonina, 2005, Kultury narodowe u korzeni, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Kłoskowska Antonina, 2007, Socjologia kultury, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Leakey Richard, 2003, Sztuka mówienia, w: Antropologia słowa. Zagadnienia i wybór tekstów, oprac. Grzegorz Godlewski (red.), Andrzej Mencwel, Roch Sulima, Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa.
Lévi-Strauss Claude, 2003, Kultura i język, w: Antropologia słowa. Zagadnienia i wybór tekstów, oprac. Grzegorz Godlewski, Andrzej Mencwel, Roch Sulima, Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa.
Piotrowski Andrzej, Ziółkowski Marek, 1976, Zróżnicowanie językowe a struktura społeczna, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa.
Riesman David, 2003, Tradycja oralna a słowo pisane, w: Antropologia słowa. Zagadnienia i wybór tekstów, oprac. Grzegorz Godlewski, Andrzej Mencwel, Roch Sulima, Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa.
Rousseau Jean Jacques, 1956, Trzy rozprawy z filozofii społecznej, tłum. Henryk Elzenberg, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa.
Rousseau Jean Jacques, 2001, Szkic o pochodzeniu języków, tłum. Bogdan Banasiak, Aureus, Kraków.
Sapir Edward, 1978, Kultura, język, osobowość. Wybrane eseje, tłum. Barbara Stanosz, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa.
Sapir Edward, 2003, Język, w: Antropologia słowa. Zagadnienia i wybór tekstów, oprac. Grzegorz Godlewski, Andrzej Mencwel, Roch Sulima, Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa.
Szczepankowski Bogdan, 1997, Język migowy jako środek komunikacji, „Problemy Rehabilitacji Społecznej i Zawodowej”, nr 2; http://www.glusi.pl/publikacje/publikacje_7.html [11.06.2008].
Szczepankowski Bogdan, 2000, Czy język migowy jest mową ciała?, „Świat Ciszy”, nr 1; http://www.pzg.org.pl/sc/sc_jm_cialo.asp [11.06.2008].
Sztompka Piotr, 2004, Socjologia. Analiza społeczeństwa, Znak, Kraków.
Sztompka Piotr, 2006, Socjologia wizualna. Fotografia jako metoda badawcza, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Świdziński Marek, 2003, Po głuchoniemsku, „Charaktery”, nr 7.
Tomaszewski Piotr, 2007, Podstawowe dane lingwistyczne i socjolingwistyczne na temat naturalnego języka migowego, „Studia nad Językiem Migowym”, nr 1; http://www.ipjm.pl/index.php?lang=pl&item=pubs [11.06.2008].
Turner Ralph H., 2006, Koncepcja siebie w interakcji społecznej, w: Współczesne teorie socjologiczne, wybór i oprac. Aleksandra Jasińska-Kania, Lech M. Nijakowski, Jerzy Szacki, Marek Ziółkowski, Scholar, Warszawa.
Włodarski Artur, 2002, Jest doskonały, „Gazeta Wyborcza”, 24 kwietnia.
Woźniak Olga, 2008, Głusi swój język mają, „Gazeta Wyborcza”, 5 kwietnia.
Ziółkowski Marek, 1981, Znaczenie — interakcja — rozumienie, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa.
Ziółkowski Marek, 1998, Język i komunikowanie, w: Encyklopedia socjologii, t. 1, Oficyna Naukowa, Warszawa.
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu Polska
Ten utwór jest dostępny na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe.
