Etos dworu i „ludzi dobrze wychowanych”: epitafium dla inteligencji

Antoni Z. Kamiński

doi:10.35757/KiS.2018.62.1.1

Tom 62 Nr 1 (2018): GENEALOGIA PODZIAŁÓW

Artykuły i rozprawy

Etos dworu i „ludzi dobrze wychowanych”: epitafium dla inteligencji

Antoni Z. Kamiński⁺⁻

PDF

DOI: https://doi.org/10.35757/KiS.2018.62.1.1
Przesłane: 18 kwietnia 2021
Opublikowane: 26 marca 2018

Abstrakt

The article is devoted to a critical analysis of current controversies concerning the Polish national identity, and the interpretation of the impact of nobles’ democracy on the demise of the Polish Lithuanian Commonwealth. It considers the role of national identity as a factor influencing civic culture and, therefore, determining its usefulness in assuring the proper functioning of the constitutional order. The analysis assumes that (1) the current global order is the product of the emergence of nation-states; (2) that a nation-state cannot exist without civil society grounded in the concept of national identity and patriotism. Patriotism is opposed here to nationalism; similarly, cosmopolitism is opposed to internationalism. Patriotism and cosmopolitism are compatible and imply an open-minded, inclusive attitude to different national identities. Both nationalism with its focus on superiority of one’s own nation, and internationalism — rejection of the nation-state in the name of an imaginary global, stateless community — are exclusive. These both exclusive postures present a threat to civil society.

Bibliografia

Bardach Juliusz, 1984, Początki sejmu, w: Historia sejmu polskiego: do schyłku szlacheckiej Rzeczypospolitej t. 1, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa.
Bermeo Nancy, 2003, Ordinary People in Extraordinary Times: The Citizenship and the Collapse of Demo cracy, Princeton University Press, Princeton.
Bobrowski Tadeusz, 1979, Pamiętnik mojego życia, oprac. Stefan Kieniewicz, PIW, Warszawa.
Bryant Christopher G. A., 1997, Obywatelski naród, obywatelskie społeczeństwo, obywatelska religia tłum. E. Woydyłło-Osiatyńska, w: Jerzy Szacki (wyb. i oprac.), Ani książę, ani kupiec: obywatel, Znak–Fundacja im. Stefana Batorego, Kraków–Warszawa.
Bues Almut, 2010, Kształtowanie się monarchii polsko-litewskiej w XVI wieku, w: Richard Butterwick (red.), Rozkwit i upadek I Rzeczypospolitej, tłum. Daria Kuczyńska-Szymala, Bellona, Warszawa.
Butterwick Richard, 2010, Wprowadzenie, w: Richard Butterwick (red.), Rozkwit i upadek I Rzeczypospolitej, tłum. Daria Kuczyńska-Szymala, Bellona, Warszawa.
Bystroń Jan Stanisław, 1994, Dzieje obyczajów w dawnej Polsce: wiek XVI–XVIII, PIW, Warszawa.
Chałasiński Józef, 1946, Społeczna genealogia inteligencji polskiej, Czytelnik, Warszawa.
Chmielewski Piotr, 2016, Ćwierćwiecze polskiej transformacji: dlaczego tak powoli kształtuje się nowy porządek społeczny, w: Witold Morawski (red.), Wobec wyzwań jutra. Co myślą Polacy i jak działają, Wolters Kluwer, Warszawa.
Churchill Winston B., 1960, The Second World War: The Gathering Storm, vol. 1, London.
Conrad Joseph, 1965, Ze wspomnień, tłum. Aniela Zagórska, PIW, Warszawa.
Custine Astolphe de, 1995, Rosja w roku 1839, tłum. Paweł Hertz, PIW, Warszawa.
Czepulis-Rastenis Ryszarda, 1973, Klassa umysłowa: Inteligencja polska Królestwa Polskiego 1832–1862, Książka i Wiedza, Warszawa.
Czepulis-Rastenis Ryszarda, 1976, Program badań dziejów inteligencji polskiej oraz jego zagadnienia metodologiczne, „Dzieje Najnowsze”, t. 8, nr 1.
Delsol Chantal, 2017, Nienawiść do świata: totalitaryzmy i ponowoczesność, tłum. Marek Chojnacki, Instytut Wydawniczy Pax, Warszawa.
Dzięgielewski Jan, 1993, „Stan szlachecki w życiu publicznym Rzeczypospolitej w pierwszym stuleciu po unii lubelskiej”, w: Anna Sucheni-Grabowska, Alicja Dybkowska (red.), Tradycje polityczne dawnej Polski, Editions Spotkania, Warszawa.
Ihnatowicz Ireneusz, Mączak Antoni, Ziętara Benedykt, Żarnowski Janusz, 2005, Społeczeństwo polskie od X do XX wieku, Książka i Wiedza, Warszawa (wyd. 5).
Jan Paweł II [Karol Wojtyła], 2005, Pamięć i tożsamość, Znak, Kraków.
Jedlicki Jerzy, 1996, Oblicza polskiego patriotyzmu (tezy do dyskusji), w: Państwo, społeczeństwo, cnoty obywatelskie, Zeszyty Fundacji MCRD, z. 11.
Judt Tony, 2013, Brzemię odpowiedzialności: Blum, Camus, Aron i francuski wiek dwudziesty, tłum. Michał Filipczuk, Wydawnictwo Krytyki Politycznej, Warszawa.
Kamiński Antoni Z., 1991, An Institutional Theory of Communist Regimes: Design, Function, and Breakdown, ICS Press, San Francisco.
Kamiński Antoni Z., 2014, Dezercja elit: Konsolidacja ustroju politycznego w pokomunistycznej Polsce, ISP PAN, Warszawa.
Kamiński Antoni Z., 2017, III RP. Między Redaktorem a Prezesem, „Rzeczy Wspólne”, #24 (1), s. 84–97.
Kiaupienė Jurate, 2010, Wielkie Księstwo Litewskie i wielcy książęta litewscy w XVI wieku: refleksje nad litewskim narodem politycznym i unią lubelską, w: Richard Butterwick (red.), Rozkwit i upadek I Rzeczypospolitej, tłum. Daria Kuczyńska-Szymala, Bellona, Warszawa.
Kijowski Andrzej, 1984, O dobrym Naczelniku i niezłomnym Rycerzu, Wydawnictwo Literackie, Kraków.
Kłoczowski Jerzy, 2002, Polska — Europa, Novus Orbis, Gdańsk.
Kołakowski Leszek, 2009, Czy Pan Bóg jest szczęśliwy i inne pytania, Znak, Kraków.
Korwin-Milewski Hipolit, 1930, Siedemdziesiąt lat wspomnień, Jan Jachowski — Księgarnia Uniwersytecka, Poznań.
Krasnodębski Zdzisław, 2003, Demokracja peryferii, słowo/obraz terytoria, Gdańsk.
Kuchowicz Zbigniew, 1975, Obyczaje staropolskie, Wydawnictwo Łódzkie, Łódź.
Kurczewska Joanna, 2008, Trzy spojrzenia socjologiczne na inteligencję polską, w: Jan Kieniewicz (red.), Inteligencja, imperia, cywilizacje w XIX i XX wieku, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa.
Lednicki Wacław, 1963, Pamiętniki, t. 1, Wydawnictwo B. Świderski, Londyn.
Malinowska Monika, 2008, Sytuacja kobiety w siedemnastowiecznej Francji i Polsce, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa.
Marody Mirosława, 2014, Jednostka po nowoczesności. Perspektywa socjologiczna, Scholar, Warszawa.
Marshall T. H., 1950, Citizenship and Social Class and Other Essays, Cambridge University Press, London.
Melchior Małgorzata, 1983, Ethos Szarych Szeregów, „Etyka”, t. 20.
Miłosz Czesław, 1959, Rodzinna Europa, Instytut Literacki, Paryż.
Moltke Helmuth von, 1996 [1832], O Polsce, tłum. Gustaw Karpeles, Auditor, Warszawa.
Opaliński Edward, 2016, Społeczeństwo szlacheckie wobec Rzeczypospolitej Obojga Narodów w okresie 1572–1668: reakcja na spadek efektywności państwa, w: Wojciech Kriegseisen (red.), My i Oni: społeczeństwo nowożytnej Rzeczypospolitej wobec państwa, IH PAN, Warszawa.
Ossowska Maria, 1986, Ethos rycerski i jego odmiany, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa.
Ossowska Maria, 1992, Wzór demokraty: cnoty i wartości, Daimonion, Lublin.
Ossowski Stanisław, 1968, Ruchliwość społeczna jako wynik rewolucji społecznej, w: Stanisław Ossowski, Zagadnień struktury społecznej. Dzieła, t. 5, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa.
Pattee Howard H., 1973, Hierarchy Theory: The Challenge of Complex Systems, G. Braziller, New York.
Pawełczyńska Anna, 2004, Głowy hydry. O przewrotności współczesnego zła, Test, Lublin.
Pawełczyńska Anna, 2010, O istocie narodowej tożsamości. Polacy wobec zagrożeń, Polihymnia, Lublin.
Regulski Jerzy, 2001, Samorząd III Rzeczypospolitej. Koncepcje i realizacja, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Rieff David, 2017, In Praise of Forgetting: Historical Memory and its Ironies, Yale University Press, New Haven–London.
Różycki Bartłomiej, Zima Amelie, 2017, Symboliczne metody przywracania pamięci w Europie: Polska, Hiszpania i inne przypadki odtwarzania symboli przeszłości, w: Andrzej Paczkowski (red.), Rozliczanie totalitarnej przeszłości: zbrodnie, kolaboracja i symbole przeszłości, ISP PAN, Warszawa.
Sadowski Zdzisław, 1964, Pieniądz a początki upadku Rzeczypospolitej w XVI wieku, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa.
Seredyka Jan, 1981, Sejm zawiedzionych nadziei, Wyższa Szkoła Pedagogiczna, Studia i monografie nr 72, Opole.
Shills Edward, 1997, The Virtue of Civility: Selected Essays on Liberalism, Tradition, and Civil Society, Liberty Fund, Indianapolis.
Słodkowska Inka, 2014, Komitety Obywatelskie 1989–1992. Rdzeń polskiej transformacji, ISP PAN, Warszawa.
Smolka Stanisław, 1907, Polityka Lubeckiego przed Powstaniem Listopadowym, t. 1 i 2, Nakładem Akademii Umiejętności, Kraków.
Sucheni-Grabowska Anna, 1993, Przeobrażenia ustrojowe od Kazimierza Wielkiego do Henryka Walezego, w: Anna Sucheni-Grabowska, Alicja Dybkowska (red.), Tradycje polityczne dawnej Polski, Editions Spotkania, Warszawa.
Szacki Jerzy, 1997, Wstęp. Powrót idei społeczeństwa obywatelskiego, w: Jerzy Szacki (wyb. i oprac.), Ani książę, ani kupiec: obywatel, Znak–Fundacja im. Stefana Batorego, Kraków–Warszawa.
Szacki Jerzy, 2011, Tradycja, Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa.
Tarnowski Stanisław, 2000, Pisarze polityczni XVI wieku, Ośrodek Myśli Politycznej–Księgarnia Akademicka, Kraków.
Tazbir Janusz, 1986, Myśl polska w nowożytnej kulturze europejskiej, Nasza Księgarnia, Warszawa.
Tazbir Janusz, 1997, Polska na zakrętach dziejów, Sic!, Warszawa.
Tocqueville Alexis de, 1970, Dawny ustrój i rewolucja, tłum. Anna Wolska, Czytelnik, Warszawa.
Walicki Andrzej, 2009, Naród, nacjonalizm, patriotyzm, Universitas, Kraków.
Weber Max, 2002, Gospodarka i społeczeństwo. Zarys socjologii rozumiejącej, tłum. Dorota Lachowska, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Wereszczycki Henryk, 1987, Niewygasła przeszłość, Znak, Kraków.
Wildavsky Aaron, 1991, The Rise of Radical Egalitarianism, The American University Press, Washington, D.C.
Wyczański Andrzej, 1965, Polska rzeczą pospolitą szlachecką: 1454–1764, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa.
Zakrzewski Leszek S., 2004, Ethos rycerski w dawnej i współczesnej wojnie, Trio, Warszawa.
Znaniecki Florian, 1971, Nauki o kulturze, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa.
Znaniecki Florian, 1974, Ludzie teraźniejsi a cywilizacja przyszłości, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa.
Żaryn Małgorzata, 1993, Wieś w dawnej Polsce, w: Anna Sucheni-Grabowska, Alicja Dybkowska (red.), Tradycje polityczne dawnej Polski, Editions Spotkania, Warszawa.

Downloads

Download data is not yet available.

Słowa kluczowe

inteligencja
demokracja szlachecka
modernizacja
oligarchia
etos
tożsamość narodowa
patriotyzm
nacjonalizm
kosmopolityzm
internacjonalizm

Jak cytować

Kamiński, A. Z. (2018). Etos dworu i „ludzi dobrze wychowanych”: epitafium dla inteligencji. Kultura I Społeczeństwo, 62(1), 47–70. https://doi.org/10.35757/KiS.2018.62.1.1

Prawa autorskie

Inne teksty tego samego autora

Antoni Z. Kamiński, Bartłomiej K. Kamiński, Are Defenders of Liberal Democracy Its Gravediggers? , Kultura i Społeczeństwo: Tom 63 Nr 4 (2019): POLES IN THE WORLD OF LATE CAPITALISM
Antoni Z. Kamiński, Bartłomiej Kamiński, Siły motoryczne rozwoju społeczno-gospodarczego: refleksje na kanwie koncepcji Acemoglu-Robinsona , Kultura i Społeczeństwo: Tom 59 Nr 4 (2015)
Andrzej Friszke, Mirosława Grabowska, Andrzej Leder, Michał Łuczewski, Antoni Z. Kamiński, Jan Sowa, Mirosława Marody, Michał Kotnarowski, Grażyna Kubica-Heller, Barbara Pasamonik, Andrzej Piotrowski, O podziałach społecznych z redaktorami „KiS” rozmawiają: Andrzej Friszke, Mirosława Grabowska, Andrzej Leder, Michał Łuczewski, Antoni Z. Kamiński, Jan Sowa, Mirosława Marody , Kultura i Społeczeństwo: Tom 62 Nr 1 (2018): GENEALOGIA PODZIAŁÓW

Podobne artykuły

<< <

Możesz również Rozpocznij zaawansowane wyszukiwanie podobieństw dla tego artykułu.

[1] Bardach Juliusz, 1984, Początki sejmu, w: Historia sejmu polskiego: do schyłku szlacheckiej Rzeczypospolitej t. 1, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa.

[2] Bermeo Nancy, 2003, Ordinary People in Extraordinary Times: The Citizenship and the Collapse of Demo cracy, Princeton University Press, Princeton.

[3] Bobrowski Tadeusz, 1979, Pamiętnik mojego życia, oprac. Stefan Kieniewicz, PIW, Warszawa.

[4] Bryant Christopher G. A., 1997, Obywatelski naród, obywatelskie społeczeństwo, obywatelska religia tłum. E. Woydyłło-Osiatyńska, w: Jerzy Szacki (wyb. i oprac.), Ani książę, ani kupiec: obywatel, Znak–Fundacja im. Stefana Batorego, Kraków–Warszawa.

[5] Bues Almut, 2010, Kształtowanie się monarchii polsko-litewskiej w XVI wieku, w: Richard Butterwick (red.), Rozkwit i upadek I Rzeczypospolitej, tłum. Daria Kuczyńska-Szymala, Bellona, Warszawa.

[6] Butterwick Richard, 2010, Wprowadzenie, w: Richard Butterwick (red.), Rozkwit i upadek I Rzeczypospolitej, tłum. Daria Kuczyńska-Szymala, Bellona, Warszawa.

[7] Bystroń Jan Stanisław, 1994, Dzieje obyczajów w dawnej Polsce: wiek XVI–XVIII, PIW, Warszawa.

[8] Chałasiński Józef, 1946, Społeczna genealogia inteligencji polskiej, Czytelnik, Warszawa.

[9] Chmielewski Piotr, 2016, Ćwierćwiecze polskiej transformacji: dlaczego tak powoli kształtuje się nowy porządek społeczny, w: Witold Morawski (red.), Wobec wyzwań jutra. Co myślą Polacy i jak działają, Wolters Kluwer, Warszawa.

[10] Churchill Winston B., 1960, The Second World War: The Gathering Storm, vol. 1, London.

[11] Conrad Joseph, 1965, Ze wspomnień, tłum. Aniela Zagórska, PIW, Warszawa.

[12] Custine Astolphe de, 1995, Rosja w roku 1839, tłum. Paweł Hertz, PIW, Warszawa.

[13] Czepulis-Rastenis Ryszarda, 1973, Klassa umysłowa: Inteligencja polska Królestwa Polskiego 1832–1862, Książka i Wiedza, Warszawa.

[14] Czepulis-Rastenis Ryszarda, 1976, Program badań dziejów inteligencji polskiej oraz jego zagadnienia metodologiczne, „Dzieje Najnowsze”, t. 8, nr 1.

[15] Delsol Chantal, 2017, Nienawiść do świata: totalitaryzmy i ponowoczesność, tłum. Marek Chojnacki, Instytut Wydawniczy Pax, Warszawa.

[16] Dzięgielewski Jan, 1993, „Stan szlachecki w życiu publicznym Rzeczypospolitej w pierwszym stuleciu po unii lubelskiej”, w: Anna Sucheni-Grabowska, Alicja Dybkowska (red.), Tradycje polityczne dawnej Polski, Editions Spotkania, Warszawa.

[17] Ihnatowicz Ireneusz, Mączak Antoni, Ziętara Benedykt, Żarnowski Janusz, 2005, Społeczeństwo polskie od X do XX wieku, Książka i Wiedza, Warszawa (wyd. 5).

[18] Jan Paweł II [Karol Wojtyła], 2005, Pamięć i tożsamość, Znak, Kraków.

[19] Jedlicki Jerzy, 1996, Oblicza polskiego patriotyzmu (tezy do dyskusji), w: Państwo, społeczeństwo, cnoty obywatelskie, Zeszyty Fundacji MCRD, z. 11.

[20] Judt Tony, 2013, Brzemię odpowiedzialności: Blum, Camus, Aron i francuski wiek dwudziesty, tłum. Michał Filipczuk, Wydawnictwo Krytyki Politycznej, Warszawa.

[21] Kamiński Antoni Z., 1991, An Institutional Theory of Communist Regimes: Design, Function, and Breakdown, ICS Press, San Francisco.

[22] Kamiński Antoni Z., 2014, Dezercja elit: Konsolidacja ustroju politycznego w pokomunistycznej Polsce, ISP PAN, Warszawa.

[23] Kamiński Antoni Z., 2017, III RP. Między Redaktorem a Prezesem, „Rzeczy Wspólne”, #24 (1), s. 84–97.

[24] Kiaupienė Jurate, 2010, Wielkie Księstwo Litewskie i wielcy książęta litewscy w XVI wieku: refleksje nad litewskim narodem politycznym i unią lubelską, w: Richard Butterwick (red.), Rozkwit i upadek I Rzeczypospolitej, tłum. Daria Kuczyńska-Szymala, Bellona, Warszawa.

[25] Kijowski Andrzej, 1984, O dobrym Naczelniku i niezłomnym Rycerzu, Wydawnictwo Literackie, Kraków.

[26] Kłoczowski Jerzy, 2002, Polska — Europa, Novus Orbis, Gdańsk.

[27] Kołakowski Leszek, 2009, Czy Pan Bóg jest szczęśliwy i inne pytania, Znak, Kraków.

[28] Korwin-Milewski Hipolit, 1930, Siedemdziesiąt lat wspomnień, Jan Jachowski — Księgarnia Uniwersytecka, Poznań.

[29] Krasnodębski Zdzisław, 2003, Demokracja peryferii, słowo/obraz terytoria, Gdańsk.

[30] Kuchowicz Zbigniew, 1975, Obyczaje staropolskie, Wydawnictwo Łódzkie, Łódź.

[31] Kurczewska Joanna, 2008, Trzy spojrzenia socjologiczne na inteligencję polską, w: Jan Kieniewicz (red.), Inteligencja, imperia, cywilizacje w XIX i XX wieku, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa.

[32] Lednicki Wacław, 1963, Pamiętniki, t. 1, Wydawnictwo B. Świderski, Londyn.

[33] Malinowska Monika, 2008, Sytuacja kobiety w siedemnastowiecznej Francji i Polsce, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa.

[34] Marody Mirosława, 2014, Jednostka po nowoczesności. Perspektywa socjologiczna, Scholar, Warszawa.

[35] Marshall T. H., 1950, Citizenship and Social Class and Other Essays, Cambridge University Press, London.

[36] Melchior Małgorzata, 1983, Ethos Szarych Szeregów, „Etyka”, t. 20.

[37] Miłosz Czesław, 1959, Rodzinna Europa, Instytut Literacki, Paryż.

[38] Moltke Helmuth von, 1996 [1832], O Polsce, tłum. Gustaw Karpeles, Auditor, Warszawa.

[39] Opaliński Edward, 2016, Społeczeństwo szlacheckie wobec Rzeczypospolitej Obojga Narodów w okresie 1572–1668: reakcja na spadek efektywności państwa, w: Wojciech Kriegseisen (red.), My i Oni: społeczeństwo nowożytnej Rzeczypospolitej wobec państwa, IH PAN, Warszawa.

[40] Ossowska Maria, 1986, Ethos rycerski i jego odmiany, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa.

[41] Ossowska Maria, 1992, Wzór demokraty: cnoty i wartości, Daimonion, Lublin.

[42] Ossowski Stanisław, 1968, Ruchliwość społeczna jako wynik rewolucji społecznej, w: Stanisław Ossowski, Zagadnień struktury społecznej. Dzieła, t. 5, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa.

[43] Pattee Howard H., 1973, Hierarchy Theory: The Challenge of Complex Systems, G. Braziller, New York.

[44] Pawełczyńska Anna, 2004, Głowy hydry. O przewrotności współczesnego zła, Test, Lublin.

[45] Pawełczyńska Anna, 2010, O istocie narodowej tożsamości. Polacy wobec zagrożeń, Polihymnia, Lublin.

[46] Regulski Jerzy, 2001, Samorząd III Rzeczypospolitej. Koncepcje i realizacja, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.

[47] Rieff David, 2017, In Praise of Forgetting: Historical Memory and its Ironies, Yale University Press, New Haven–London.

[48] Różycki Bartłomiej, Zima Amelie, 2017, Symboliczne metody przywracania pamięci w Europie: Polska, Hiszpania i inne przypadki odtwarzania symboli przeszłości, w: Andrzej Paczkowski (red.), Rozliczanie totalitarnej przeszłości: zbrodnie, kolaboracja i symbole przeszłości, ISP PAN, Warszawa.

[49] Sadowski Zdzisław, 1964, Pieniądz a początki upadku Rzeczypospolitej w XVI wieku, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa.

[50] Seredyka Jan, 1981, Sejm zawiedzionych nadziei, Wyższa Szkoła Pedagogiczna, Studia i monografie nr 72, Opole.

[51] Shills Edward, 1997, The Virtue of Civility: Selected Essays on Liberalism, Tradition, and Civil Society, Liberty Fund, Indianapolis.

[52] Słodkowska Inka, 2014, Komitety Obywatelskie 1989–1992. Rdzeń polskiej transformacji, ISP PAN, Warszawa.

[53] Smolka Stanisław, 1907, Polityka Lubeckiego przed Powstaniem Listopadowym, t. 1 i 2, Nakładem Akademii Umiejętności, Kraków.

[54] Sucheni-Grabowska Anna, 1993, Przeobrażenia ustrojowe od Kazimierza Wielkiego do Henryka Walezego, w: Anna Sucheni-Grabowska, Alicja Dybkowska (red.), Tradycje polityczne dawnej Polski, Editions Spotkania, Warszawa.

[55] Szacki Jerzy, 1997, Wstęp. Powrót idei społeczeństwa obywatelskiego, w: Jerzy Szacki (wyb. i oprac.), Ani książę, ani kupiec: obywatel, Znak–Fundacja im. Stefana Batorego, Kraków–Warszawa.

[56] Szacki Jerzy, 2011, Tradycja, Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa.

[57] Tarnowski Stanisław, 2000, Pisarze polityczni XVI wieku, Ośrodek Myśli Politycznej–Księgarnia Akademicka, Kraków.

[58] Tazbir Janusz, 1986, Myśl polska w nowożytnej kulturze europejskiej, Nasza Księgarnia, Warszawa.

[59] Tazbir Janusz, 1997, Polska na zakrętach dziejów, Sic!, Warszawa.

[60] Tocqueville Alexis de, 1970, Dawny ustrój i rewolucja, tłum. Anna Wolska, Czytelnik, Warszawa.

[61] Walicki Andrzej, 2009, Naród, nacjonalizm, patriotyzm, Universitas, Kraków.

[62] Weber Max, 2002, Gospodarka i społeczeństwo. Zarys socjologii rozumiejącej, tłum. Dorota Lachowska, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.

[63] Wereszczycki Henryk, 1987, Niewygasła przeszłość, Znak, Kraków.

[64] Wildavsky Aaron, 1991, The Rise of Radical Egalitarianism, The American University Press, Washington, D.C.

[65] Wyczański Andrzej, 1965, Polska rzeczą pospolitą szlachecką: 1454–1764, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa.

[66] Zakrzewski Leszek S., 2004, Ethos rycerski w dawnej i współczesnej wojnie, Trio, Warszawa.

[67] Znaniecki Florian, 1971, Nauki o kulturze, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa.

[68] Znaniecki Florian, 1974, Ludzie teraźniejsi a cywilizacja przyszłości, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa.

[69] Żaryn Małgorzata, 1993, Wieś w dawnej Polsce, w: Anna Sucheni-Grabowska, Alicja Dybkowska (red.), Tradycje polityczne dawnej Polski, Editions Spotkania, Warszawa.