Piekło w komunałce. Analiza praktyk mieszkaniowych opisanych w „Mistrzu i Małgorzacie” Michaiła Bułhakowa

Monika Gnieciak

doi:10.35757/KiS.2017.61.1.11

Tom 61 Nr 1 (2017): STATUSY, ROLE I REPREZENTACJE W SZTUCE

Artykuły i rozprawy

Piekło w komunałce. Analiza praktyk mieszkaniowych opisanych w „Mistrzu i Małgorzacie” Michaiła Bułhakowa

Monika Gnieciak⁺⁻

PDF

DOI: https://doi.org/10.35757/KiS.2017.61.1.11
Przesłane: 28 kwietnia 2021
Opublikowane: 30 stycznia 2017

Abstrakt

The author analyzes and interprets the housing practices of Muscovites in Soviet Russia of the 1930s through Mikhail Bulgakov’s novel The Master and Margarita. Literature is here used as a source of knowledge about the social world, and the author also makes numerous references to works on the subject of Bulgakov’s masterpiece. She shows how the fantastical picture presented in the novel, which in large measure corresponded to Bulgakov’s personal experience, brought to the fore those paradoxes of Soviet conditions that testified to the degeneration of the system.

Bibliografia

Asanowicz Katarzyna, 2009, Ewolucja elitarnej zabudowy mieszkaniowej w Moskwie — od socrealizmu do kaprealizmu, „Architecturae et Artibus”, nr 2.
Bauman Zygmunt, 2005, Życie na przemiał, tłum. Tomasz Kunz, Wydawnictwo Literackie, Kraków.
Bourdieu Pierre, 2001, Reguły sztuki. Geneza i struktura pola literackiego, tłum. Andrzej Zawadzki, Uniwersitas, Kraków.
Bułhakow Michaił, 1924, Traktat o żyliszcze, Moskwa–Leningrad (cyt. za: Andrzej Drawicz, Mistrz i diabeł. O Michaile Bułhakowie, Znak, Kraków 1990).
Bułhakow Michaił, 1984, Morze samogonu, tłum. Andrzej Drawicz, Wydawnictwo Literackie, Kraków–Wrocław.
Bułhakow Michaił, 1999, Mistrz i Małgorzata, tłum. Irena Lewandowska, Witold Dąbrowski, Prószyński i S-ka, Warszawa.
Bułhakowowie Michaił i Jelena, 2013, Dziennik Mistrza i Małgorzaty, tłum. Margarita Bartosik, Muza, Warszawa.
Brinton Crane, 1958, The Anatomy of Revolution, Vintage Books, New York.
Cembrzyńska Patrycja, 2012, Wieża Babel. Nowoczesny projekt porządkowania świata i jego dekonstrukcja, Universitas, Kraków.
Coser Lewis A. (red.), 1963, Sociology through Literature: An Introductory Reader, Prentice-Hall, Englewood Cliffs, NJ.
Czepulis-Rastenis Renata, 1978, Znaczenie prozy obyczajowej XIX wieku dla badań ówczesnej świadomości i stosunków społecznych, w: Zofia Stefanowska, Janusz Sławiński (red.), Dzieło literackie jako źródło historyczne, Czytelnik, Warszawa.
Ćwikła Paweł, 2010, Obraz rewolucji w oczach Zachodu, w: Mariusz Zemło, Arkadiusz Jabłoński, Jan Szymczyk (red.), Wiedza między słowem a obrazem, Wydawnictwo KUL, Lublin.
Ćwikła Paweł, 2012,Socjologia w literaturze. Casus „Wojny końca świata” Mario Vargasa Llosy, „Studia Socjologiczne”, nr 2.
Drawicz Andrzej, 1974, Rewanż („Mistrz i Małgorzata” Michaiła Bułhakowa), w: Andrzej Drawicz, Zaproszenie do podróży. Szkice o literaturze rosyjskiej XX wieku, Wydawnictwo Literackie, Kraków.
Drawicz Andrzej, 1990, Mistrz i diabeł. O Michaile Bułhakowie, Znak, Kraków.
Edling Chrisofer, Rydgren Jens (red.), 2011, Sociological Insights of Great Thinkers: Sociology through Literature, Philosophy, and Science, Praeger, Santa Barbara, Calif.
Escarpit Robert, 1976, Literatura a społeczeństwo, tłum. Janusz Lalewicz, w: Henryk Markiewicz (red.), Współczesna teoria badań literackich za granicą, t. 3, Wydawnictwo Literackie, Kraków.
Fast Piotr, 1991, „Mistrz i Małgorzata” Bułhakowa. Pisarz — epoka — powieść, Polska Akademia Nauk, Oddz. w Katowicach, Katowice.
Figes Orlando, 2008, Szepty. Życie w stalinowskiej Rosji, tłum. Władysław Jeżewski, Wydawnictwo Magnum, Warszawa.
Fitzpatrick Sheila, 2012, Życie codzienne pod rządami Stalina. Rosja radziecka w latach trzydziestych XX wieku, tłum. Joanna Gilewicz, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.
Goldmann Lucien, 1976, Metoda strukturalno-genetyczna w historii literatury, tłum. Jerzy Brablec, w: Henryk Markiewicz (red.), Współczesna teoria badań literackich za granicą, t. 3, Wydawnictwo Literackie, Kraków.
Goldmann Lucien, 1970, Socjologia literatury: stan obecny i zagadnienia metodologiczne, tłum. Władysław Kwiatkowski, „Pamiętnik Literacki”, t. 61, nr 1.
Jankowicz Grzegorz, Marecki Piotr, Palęcka Alicja, Sowa Jan, Warczok Tomasz, 2014, Literatura polska po 1989 roku w świetle teorii Pierre’a Bourdieu. Raport z badań, Korporacja Ha!art, Kraków.
Jankowicz Grzegorz, Marecki Piotr, Sowiński Michał (red.), 2015, Literatura polska po 1989 roku w świetle teorii Pierre’a Bourdieu. Podręcznik, Korporacja Ha!art, Kraków.
Krawczak Ewa, 2001, Literatura i społeczeństwo. Wokół problematyki socjologii literatury, „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska”, t. XXVI, 4.
Krzemień-Ojak Sław, 1966, Taine, Wiedza Powszechna, Warszawa.
Kulas Piotr, 2009, Turniej Garbusów. Problematyka tożsamości twórczości Witolda Gombrowicza i Czesława Miłosza, Wydawnictwo Naukowe Śląsk, Katowice.
Lowenthal Leo, 1977, Literatura i społeczeństwo, tłum. Elżbieta Muskat-Tabakowska, w: Andrzej Mencwel (red.), W kręgu socjologii literatury. Antologia tekstów zagranicznych, PIW, Warszawa.
Łęcki Krzysztof, 1997, Witolda Gombrowicza — dawny ustrój i rewolucja (Wprowadzenie do „Ferdydurke”), w: Janusz Goćkowski, Przemysław Kisiel (red.), Oglądy i obrazy świata społecznego, Wydawnictwo Naukowe IF UAM, Poznań.
Łęcki Krzysztof, 1999, Literatura piękna, w: Encyklopedia socjologii, t. 2, Oficyna Naukowa, Warszawa.
Łęcki Krzysztof, 2012, Inny zapis. „Sekretny dziennik” pisarza jako przedmiot badań socjologicznych. Na przykładzie „Dzienników” Stefana Kisielewskiego, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice.
Mannheim Karl, 1992, Ideologia i utopia, tłum. Jan Miziński, Test, Lublin.
Merril Francis E., 1961, Stendhal and the Self: A Study in the Sociology of Literature, „American Journal of Sociology”, t. 66, s. 446–453.
Mills Wright C., 2007, Wyobraźnia socjologiczna, tłum. Marta Bucholc, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Nussbaum Martha C., 2015. Wyobraźnia literacka, tłum. Maciej Jakubowiak, w: Grzegorz Jankowicz, Michał Tabaczyński (red.), Socjologia literatury. Antologia, Korporacja Ha!art, Kraków.
Ossowski Stanisław, 1962, O osobliwościach nauk społecznych, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa.
Schütz Alfred, 1985, Don Kichot i problem rzeczywistości, „Literatura na Świecie”, nr 2.
Skocpol Theda, 1984, States & Social Revolutions: A Comparative Analysis of France, Russia and China, Cambridge University Press, Cambridge–New York.
Sułkowski Bogusław, 1993, Hamletyzowanie nasze. Socjologia sztuki, polityki i codzienności, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
Sułkowski Bogusław, 1999, O osobliwościach uprawiania socjologii literatury, „Przegląd Socjologiczny”, t. 48.
Szczepański Jan, 1971, Literatura i socjologia, w: Jan Szczepański, Odmiany czasu teraźniejszego, Książka i Wiedza, Warszawa.
Sztompka Piotr, 2002, Socjologia. Analiza społeczeństwa, Znak, Kraków.
Tilly Charles, 1997, Rewolucje europejskie 1492–1992, tłum. Elżbieta Żelazna, Krąg–Oficyna Wydawnicza Volumen, Warszawa.
Tocqueville Alexis de, 1994, Dawny ustrój i rewolucja, tłum. Hanna Szumańska-Grossowa, Znak–Fundacja im. Stefana Batorego, Kraków.
Tocqueville Alexis de, 1996, O demokracji w Ameryce, tłum. Barbara Janicka, Marcin Król, Znak, Kraków.
Topolski Jerzy, 1989, Problemy metodologiczne korzystania ze źródeł literackich w badaniu historycznym, w: Zofia Stefanowska, Janusz Sławiński (red.), Dzieło literackie jako źródło historyczne, Czytelnik, Warszawa.
Turowski Jan, 1979, Środowisko mieszkalne w świadomości ludności miejskiej, Ossolineum, Wrocław.

Downloads

Download data is not yet available.

Słowa kluczowe

Rosja sowiecka lat 30.
praktyki mieszkaniowe
historia literatury rosyjskiej
Michaił Bułhakow

Jak cytować

Gnieciak, M. (2017). Piekło w komunałce. Analiza praktyk mieszkaniowych opisanych w „Mistrzu i Małgorzacie” Michaiła Bułhakowa. Kultura I Społeczeństwo, 61(1), 207–230. https://doi.org/10.35757/KiS.2017.61.1.11

Prawa autorskie

Podobne artykuły

Mikołaj Ratajczak, Włoskie laboratorium i źródła neoliberalnej kontrrewolucji , Kultura i Społeczeństwo: Tom 66 Nr 4 (2022)
Łukasz Bertram, „Zna dobrze i nie zapomina duszy robotnika”. Akta osobowe działaczy politycznych i historia ludowa , Kultura i Społeczeństwo: Tom 66 Nr 2 (2022)
Cezary Obracht-Prondzyński, Ludowa historia Polski – książka ważna i zasługująca na krytyczną lekturę , Kultura i Społeczeństwo: Tom 64 Nr 4 (2020)
Jarosław Chodak, Czy Solidarność 1980-1981 była ruchem rewolucyjnym? , Kultura i Społeczeństwo: Tom 66 Nr 4 (2022)
Monika Baer, At the Crossroads of Modernity: Critical Anthropology in Contemporary Europe [Na rozdrożach nowoczesności: antropologia krytyczna we współczesnej Europie] , Kultura i Społeczeństwo: Tom 64 Nr 2 (2020): ANTROPOLOGIA ZAANGAŻOWANA W CZASIE NACJONALISTYCZNEGO WZMOŻENIA
Marcin Jarząbek, Historia pamięci jednego dnia i stu lat , Kultura i Społeczeństwo: Tom 64 Nr 2 (2020): ANTROPOLOGIA ZAANGAŻOWANA W CZASIE NACJONALISTYCZNEGO WZMOŻENIA
Ryszard Radzik, Główne czynniki formowania się nowoczesnej wspólnoty białoruskiej (XIX–XXI w.) , Kultura i Społeczeństwo: Tom 66 Nr 4 (2022)
Henryk Domański, Dariusz Przybysz, Katarzyna M. Wyrzykowska, Kinga Zawadzka, Praktyki wychowawcze a transmisja wzorów kulturowych w rodzinie , Kultura i Społeczeństwo: Tom 66 Nr 1 (2022)
Katarzyna Warmińska, Ewa Michna, A Duet on Engagement: Challenges and Dilemmas of the Researcher of Ethnicities in Poland in the Early 1990s [Dwugłos o zaangażowaniu. Wyzwania i dylematy badacza etniczności w Polsce na początku lat dziewięćdziesiątych XX wieku] , Kultura i Społeczeństwo: Tom 64 Nr 2 (2020): ANTROPOLOGIA ZAANGAŻOWANA W CZASIE NACJONALISTYCZNEGO WZMOŻENIA
Marcin Kula, Leszczyński zaryzykował syntezę historiograficzną – proludową, antyelitarną, daleką od „polityki historycznej” , Kultura i Społeczeństwo: Tom 64 Nr 4 (2020)

1 2 3 4 5 > >>

Możesz również Rozpocznij zaawansowane wyszukiwanie podobieństw dla tego artykułu.

[1] Asanowicz Katarzyna, 2009, Ewolucja elitarnej zabudowy mieszkaniowej w Moskwie — od socrealizmu do kaprealizmu, „Architecturae et Artibus”, nr 2.

[2] Bauman Zygmunt, 2005, Życie na przemiał, tłum. Tomasz Kunz, Wydawnictwo Literackie, Kraków.

[3] Bourdieu Pierre, 2001, Reguły sztuki. Geneza i struktura pola literackiego, tłum. Andrzej Zawadzki, Uniwersitas, Kraków.

[4] Bułhakow Michaił, 1924, Traktat o żyliszcze, Moskwa–Leningrad (cyt. za: Andrzej Drawicz, Mistrz i diabeł. O Michaile Bułhakowie, Znak, Kraków 1990).

[5] Bułhakow Michaił, 1984, Morze samogonu, tłum. Andrzej Drawicz, Wydawnictwo Literackie, Kraków–Wrocław.

[6] Bułhakow Michaił, 1999, Mistrz i Małgorzata, tłum. Irena Lewandowska, Witold Dąbrowski, Prószyński i S-ka, Warszawa.

[7] Bułhakowowie Michaił i Jelena, 2013, Dziennik Mistrza i Małgorzaty, tłum. Margarita Bartosik, Muza, Warszawa.

[8] Brinton Crane, 1958, The Anatomy of Revolution, Vintage Books, New York.

[9] Cembrzyńska Patrycja, 2012, Wieża Babel. Nowoczesny projekt porządkowania świata i jego dekonstrukcja, Universitas, Kraków.

[10] Coser Lewis A. (red.), 1963, Sociology through Literature: An Introductory Reader, Prentice-Hall, Englewood Cliffs, NJ.

[11] Czepulis-Rastenis Renata, 1978, Znaczenie prozy obyczajowej XIX wieku dla badań ówczesnej świadomości i stosunków społecznych, w: Zofia Stefanowska, Janusz Sławiński (red.), Dzieło literackie jako źródło historyczne, Czytelnik, Warszawa.

[12] Ćwikła Paweł, 2010, Obraz rewolucji w oczach Zachodu, w: Mariusz Zemło, Arkadiusz Jabłoński, Jan Szymczyk (red.), Wiedza między słowem a obrazem, Wydawnictwo KUL, Lublin.

[13] Ćwikła Paweł, 2012,Socjologia w literaturze. Casus „Wojny końca świata” Mario Vargasa Llosy, „Studia Socjologiczne”, nr 2.

[14] Drawicz Andrzej, 1974, Rewanż („Mistrz i Małgorzata” Michaiła Bułhakowa), w: Andrzej Drawicz, Zaproszenie do podróży. Szkice o literaturze rosyjskiej XX wieku, Wydawnictwo Literackie, Kraków.

[15] Drawicz Andrzej, 1990, Mistrz i diabeł. O Michaile Bułhakowie, Znak, Kraków.

[16] Edling Chrisofer, Rydgren Jens (red.), 2011, Sociological Insights of Great Thinkers: Sociology through Literature, Philosophy, and Science, Praeger, Santa Barbara, Calif.

[17] Escarpit Robert, 1976, Literatura a społeczeństwo, tłum. Janusz Lalewicz, w: Henryk Markiewicz (red.), Współczesna teoria badań literackich za granicą, t. 3, Wydawnictwo Literackie, Kraków.

[18] Fast Piotr, 1991, „Mistrz i Małgorzata” Bułhakowa. Pisarz — epoka — powieść, Polska Akademia Nauk, Oddz. w Katowicach, Katowice.

[19] Figes Orlando, 2008, Szepty. Życie w stalinowskiej Rosji, tłum. Władysław Jeżewski, Wydawnictwo Magnum, Warszawa.

[20] Fitzpatrick Sheila, 2012, Życie codzienne pod rządami Stalina. Rosja radziecka w latach trzydziestych XX wieku, tłum. Joanna Gilewicz, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.

[21] Goldmann Lucien, 1976, Metoda strukturalno-genetyczna w historii literatury, tłum. Jerzy Brablec, w: Henryk Markiewicz (red.), Współczesna teoria badań literackich za granicą, t. 3, Wydawnictwo Literackie, Kraków.

[22] Goldmann Lucien, 1970, Socjologia literatury: stan obecny i zagadnienia metodologiczne, tłum. Władysław Kwiatkowski, „Pamiętnik Literacki”, t. 61, nr 1.

[23] Jankowicz Grzegorz, Marecki Piotr, Palęcka Alicja, Sowa Jan, Warczok Tomasz, 2014, Literatura polska po 1989 roku w świetle teorii Pierre’a Bourdieu. Raport z badań, Korporacja Ha!art, Kraków.

[24] Jankowicz Grzegorz, Marecki Piotr, Sowiński Michał (red.), 2015, Literatura polska po 1989 roku w świetle teorii Pierre’a Bourdieu. Podręcznik, Korporacja Ha!art, Kraków.

[25] Krawczak Ewa, 2001, Literatura i społeczeństwo. Wokół problematyki socjologii literatury, „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska”, t. XXVI, 4.

[26] Krzemień-Ojak Sław, 1966, Taine, Wiedza Powszechna, Warszawa.

[27] Kulas Piotr, 2009, Turniej Garbusów. Problematyka tożsamości twórczości Witolda Gombrowicza i Czesława Miłosza, Wydawnictwo Naukowe Śląsk, Katowice.

[28] Lowenthal Leo, 1977, Literatura i społeczeństwo, tłum. Elżbieta Muskat-Tabakowska, w: Andrzej Mencwel (red.), W kręgu socjologii literatury. Antologia tekstów zagranicznych, PIW, Warszawa.

[29] Łęcki Krzysztof, 1997, Witolda Gombrowicza — dawny ustrój i rewolucja (Wprowadzenie do „Ferdydurke”), w: Janusz Goćkowski, Przemysław Kisiel (red.), Oglądy i obrazy świata społecznego, Wydawnictwo Naukowe IF UAM, Poznań.

[30] Łęcki Krzysztof, 1999, Literatura piękna, w: Encyklopedia socjologii, t. 2, Oficyna Naukowa, Warszawa.

[31] Łęcki Krzysztof, 2012, Inny zapis. „Sekretny dziennik” pisarza jako przedmiot badań socjologicznych. Na przykładzie „Dzienników” Stefana Kisielewskiego, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice.

[32] Mannheim Karl, 1992, Ideologia i utopia, tłum. Jan Miziński, Test, Lublin.

[33] Merril Francis E., 1961, Stendhal and the Self: A Study in the Sociology of Literature, „American Journal of Sociology”, t. 66, s. 446–453.

[34] Mills Wright C., 2007, Wyobraźnia socjologiczna, tłum. Marta Bucholc, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.

[35] Nussbaum Martha C., 2015. Wyobraźnia literacka, tłum. Maciej Jakubowiak, w: Grzegorz Jankowicz, Michał Tabaczyński (red.), Socjologia literatury. Antologia, Korporacja Ha!art, Kraków.

[36] Ossowski Stanisław, 1962, O osobliwościach nauk społecznych, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa.

[37] Schütz Alfred, 1985, Don Kichot i problem rzeczywistości, „Literatura na Świecie”, nr 2.

[38] Skocpol Theda, 1984, States & Social Revolutions: A Comparative Analysis of France, Russia and China, Cambridge University Press, Cambridge–New York.

[39] Sułkowski Bogusław, 1993, Hamletyzowanie nasze. Socjologia sztuki, polityki i codzienności, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.

[40] Sułkowski Bogusław, 1999, O osobliwościach uprawiania socjologii literatury, „Przegląd Socjologiczny”, t. 48.

[41] Szczepański Jan, 1971, Literatura i socjologia, w: Jan Szczepański, Odmiany czasu teraźniejszego, Książka i Wiedza, Warszawa.

[42] Sztompka Piotr, 2002, Socjologia. Analiza społeczeństwa, Znak, Kraków.

[43] Tilly Charles, 1997, Rewolucje europejskie 1492–1992, tłum. Elżbieta Żelazna, Krąg–Oficyna Wydawnicza Volumen, Warszawa.

[44] Tocqueville Alexis de, 1994, Dawny ustrój i rewolucja, tłum. Hanna Szumańska-Grossowa, Znak–Fundacja im. Stefana Batorego, Kraków.

[45] Tocqueville Alexis de, 1996, O demokracji w Ameryce, tłum. Barbara Janicka, Marcin Król, Znak, Kraków.

[46] Topolski Jerzy, 1989, Problemy metodologiczne korzystania ze źródeł literackich w badaniu historycznym, w: Zofia Stefanowska, Janusz Sławiński (red.), Dzieło literackie jako źródło historyczne, Czytelnik, Warszawa.

[47] Turowski Jan, 1979, Środowisko mieszkalne w świadomości ludności miejskiej, Ossolineum, Wrocław.