Przejdź do głównego menu Przejdź do sekcji głównej Przejdź do stopki
KiS baner

Tom 67 Nr 3 (2023): Ukraina i Polska 2022 — wobec inwazji Rosji

Artykuły i rozprawy

Leninopad po budziacku. Domeny symboliczne i pamięć na obszarze zamieszkanym przez mniejszość bułgarską w ukraińskim Budziaku

DOI: https://doi.org/10.35757/KiS.2023.67.3.13
Przesłane: 16 sierpnia 2022
Opublikowane: 26 września 2023

Abstrakt

Jednym z efektów rewolucji godności na Ukrainie (2013/2014) było usuwanie z przestrzeni publicznej pomników radzieckiej przeszłości, w tym pomników Lenina (tzw. leninopad). W 2015 roku Rada Najwyższa Ukrainy przyjęła ustawy dekomunizacyjne, na mocy których do demontażu takich pomników zostały zobligowane władze lokalne. W Budziaku, regionie leżącym na południowo-zachodnim krańcu Ukrainy, idea dekomunizacji przestrzeni publicznej nie zyskała społecznej akceptacji. Społeczności lokalne przeciwstawiały się usuwaniu pomników z czasów radzieckich. Gdy już do tego dochodziło, przedstawiciele zamieszkującej tam bułgarskiej mniejszości narodowej dążyli do stawiania nowych pomników postaci ważnych z perspektywy regionalnej pamięci i tożsamości. W efekcie proces rekonstrukcji przestrzeni symbolicznej w Budziaku doprowadził do wzmocnienia i rozbudowania bułgarskiej domeny symbolicznej.  

Bibliografia

  • Anastassowa Ekaterina, 2006, “We Are Bessarabians Here”. Identity, Tradition and Power in Southern Bessarabia, „Anthropology of East Europe Review”, t. 24, nr 1, s. 59–65.
  • Assmann Aleida, 2013, Między historią a pamięcią. Antologia, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa.
  • Connerton Paul, 2012, Jak społeczeństwa pamiętają, tłum. Marcin Napiórkowski, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa.
  • Edensor Tim, 2004, Tożsamość narodowa, kultura popularna i życie codzienne, tłum. Agata Sadza, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.
  • Furier Andrzej (red.), 2017, Ukraina — czas przemian po rewolucji godności, FNCE wydawnictwo, Poznań.
  • Ganchev Alexander, 2006, Bessarabian Bulgarians: Studying in Bulgaria, Searching for Identity, „Anthropology of East Europe Review”, t. 24, nr 1, s. 38–43.
  • Ganczew Aleksandr Iwanowicz, 2014, Bułgarzy przesiedleńcy w nowych warunkach południowej Besarabii w pierwszej połowie XIX wieku, w: Wojciech Lipiński (red.), Bałkany na Ukrainie. Bułgarzy, Gagauzi i Albańczycy z ukraińskiego Budziaku, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa, s. 37–57.
  • Golka Marian, 2009, Pamięć społeczna i jej implanty, Scholar, Warszawa.
  • Hajdaj Oleksandra, 2018, Kamianyj hist’. Lenin u centralnij Ukrajini, Kijów.
  • Halbwachs Maurice, 1969, Społeczne ramy pamięci, tłum. Marcin Król, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa.
  • Hobsbawm Eric, 2008, Masowa produkcja tradycji: Europa, lata 1870–1914, w: Eric Hobsbawm, Terence Ranger (red.), Tradycja wynaleziona, tłum. Mieczysław Godyń, Filip Godyń, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.
  • Hrycenko Oleksandr, 2019, Dekomunizacia w Ukrajini jak derżawna polityka i jak sociokulturne jawiszcze, Kijów.
  • Jewsbury George, 1976, The Russian Annexation of Bessarabia 1774–1828: A Study of Imperial Expansion, Cambridge University Press, New York.
  • Jędraszczyk Katarzyna, 2021, Trzydzieści lat dekomunizacji na Ukrainie, „Rocznik Instytutu Europy Środkowo-Wschodniej”, t. 19, z. 2, s. 125–145.
  • Kabuzan Władimir Maksymowicz, 1974, Narodonasielienie Biessarabskoj obłasti i liewobiereżnych rajonow Pridniestrowja (koniec XVIII – pierwaja połowina XIX ww.), Kiszyniów.
  • Kasianow Heorhij Wołodymyrowycz, 2016, Istoriczeskaja polityka i „memorialnyje” zakony w Ukrainie: naczało XXI w., „Istoriczeskaja ekspertiza”, nr 2, s. 28–55.
  • Kasianow Heorhij Wołodymyrowycz, Tołoczko Oleksij Petrowycz, 2012, Nacionalni istoriji ta suczasna istoriografia: wyklyky i nebezpeky pry napysanni nowoji istoriji Ukrajiny, „Ukrajins’kyj istorycznyj żurnal”, nr 6, s. 4–24.
  • Kisse Anton, 2006, Widrożdennja bołgar Ukrajiny, Optimum, Odessa.
  • Klaus Aleksandr, 1869, Naszi kolonii. Opyt i materiały po istorii i statistike inostrannoj kolonizacji w Rosii, Sankt Petersburg.
  • Kocz Swietłana, 2009, Transformacii w etniczeskom samosoznanii bołgar Bessarabii XIX–XX ww., „Bylgarite w Sewernoto Priczernomore”, t. 10, Odessa–Weliko Tyrnowo, s. 369–376.
  • Konstantynow Dariusz, Pasieczny Robert, Paszkiewicz Piotr (red.), 1998, Nacjonalizm w sztuce i historii sztuki 1789–1950, Instytut Sztuki PAN, Warszawa.
  • Kula Marcin, 2002, Nośniki pamięci historycznej, DiG, Warszawa.
  • Kuz’mina Snieżana Borisowna, Prigarin Aleksandr Anatol’ewicz, 2014, Etnokulturnyje grupy Budżaka w istoriczeskoj dinamikie, w: Budżak: istoriko-etnograficzeskie oczerki narodow jugo-zapadnych rajonow Odesszcziny, SMIL, Odessa, s. 146–168.
  • Lipiński Wojciech, 2014a, Zadunajscy przesiedleńcy — wychodźcy z Bałkanów w wieloetnicznym Budziaku, w: Wojciech Lipiński (red.), Bałkany na Ukrainie. Bułgarzy, Gagauzi i Albańczycy z ukraińskiego Budziaku, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa, s. 20–36.
  • Lipiński Wojciech, 2014b, Budziak (Besarabia): zróżnicowanie etniczne i perspektywy tożsamości regionalnej na południu Ukrainy, w: Anna Weronika Brzezińska, Jacek Schmidt (red.), Regiony i regionalizmy w Europie. Badania — kreacje — popularyzacje, Polskie Towarzystwo Ludoznawcze, Poznań, s. 115–126.
  • Lipiński Wojciech, 2017, Ukraiński Budziak. Mniejszości i państwa narodowe na pograniczu, „Etnografia Polska”, t. 61, z. 1–2, s. 43–64.
  • Łukowski Wojciech, 2002, Społeczne tworzenie ojczyzn. Studium tożsamości mieszkańców Mazur, Scholar, Warszawa.
  • Melbechowska-Luty Aleksandra, 2003, Pomniki — „figury” zwodniczej pamięci, „Konteksty. Polska Sztuka Ludowa”, nr 1–2, s. 209–216.
  • Mieszczerjuk Iwan Iwanowicz, 1965, Piereselenie bołgar w jużnuju Besarabiju 1828–1834 gg. (Iz istorii razwitija russko-bołgarskich drużeskich swjazej), Kiszyniów.
  • Mitrofanow Ilja, 2011, Świadek, tłum. Aleksander Horodecki, Wydawnictwo Claroscuro, Warszawa.
  • Nijakowski Lech M., 2006, Domeny symboliczne. Konflikty narodowe i etniczne w wymiarze symbolicznym, Scholar, Warszawa.
  • Nora Pierre, 2001, Czas pamięci, „Res Publica Nowa”, lipiec, s. 37–43.
  • Nora Pierre, 2009, Między pamięcią i historią: Les lieux de Mémoire, w: Tytuł roboczy: archiwum, Magdalena Ziółkowska, Andrzej Leśniak (red.), Muzeum Sztuki, Łódź, s. 4–12.
  • Olszański Tadeusz A., 2003, Trud niepodległości. Ukraina na przełomie tysiącleci, Instytut Studiów Strategicznych, Kraków.
  • Olszański Tadeusz A., 2017, Wielka dekomunizacja. Ukraińska polityka historyczna czasu wojny, Ośrodek Studiów Wschodnich im. M. Karpia, Warszawa.
  • Petkow Dimitr, Petkowa Marina, 2009, Gladyt prez 1946–1947 g. w s. Nowa Iwanowka: spomeni i dokumenti, „Bylgarite w Sewernoto Priczernomore”, t. 10, Odessa–Weliko Tyrnowo, s. 225–232.
  • Popowa Ilonka, 2007–2008, Gladyt sred bylgarite ot Bolgradski rajon prez 1946–1947 godina, „Odes’ka Bolgarystyka”, nr 5–6, s. 74–81.
  • Purchla Jacek, Tagethoff Wolf (red.), 2006, Naród, styl, modernizm, Międzynarodowe Centrum Kultury–Zentralinstitut für Kunstgeschichte, Kraków–Monachium.
  • Puszkow Igor Michajłowicz, 2003, Panteon generała I. N. Inzowa, w: Igor Michajłowicz Puszkow (red.), Bylgarska Besarabija (Stranici ot istorijata na bylgarite w Besarabija i Priazowieto), Bołgrad, s. 50–57.
  • Puszkow Igor Michajłowicz, 2005, Spaso-Preobrażenskij sobor g. Bołgrada: stranicy istorii, w: Igor Michajłowicz Puszkow (red.), Prawosławnyje chramy w bołgarskich i gagauskich sielienijach juga Ukrainy i Mołdowy, Odeskij obłastnoj centr bołgarskoj kultury, Bołgrad, s. 32–55.
  • Riabczuk Mykoła, 2015, Ukraina. Syndrom postkolonialny, Kolegium Europy Wschodniej im. Jana Nowaka-Jeziorańskiego, Wrocław–Wojnowice.
  • Schlegel Simon, 2017, Ukrainian Nation Building and Ethnic Minority Associationes: The Case of Southern Bessarabia, w: Transnational Ukraine? Networks and Ties That Influence(d) Contemporary Ukraine, Timm Beichelt, Susanne Worschech (red.), ibidem Press, Stuttgart, s. 203–224.
  • Skalkowskij Apollon, 1848, Bołgarskije kolonii w Besarabii i Noworosijskom kraje, Odessa.
  • Smith Anthony D., 2009, Etniczne źródła narodów, tłum. Małgorzata Głowacka-Grajper, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.
  • Stryjek Tomasz, 2007, Jakiej przeszłości potrzebuje przyszłość? Interpretacje dziejów narodowych w historiografii i debacie publicznej na Ukrainie 1991–2004, ISP PAN–Rytm, Warszawa.
  • Stryjek Tomasz, 2014, Ukraina przed końcem historii. Szkice o polityce państw wobec pamięci, Scholar, Warszawa.
  • Stryjek Tomasz, 2015, Debata o dekomunizacji na Ukrainie w 2015 roku: jak politycy „wygrali” z intelektualistami, „Kultura i Społeczeństwo”, nr 2, s. 117–145.
  • Sułek Ewa, 2019, Wymazywanie. Wpływ polityki pamięci na przestrzeń kulturową Ukrainy po 2014 roku, „Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Politologica”, t. 22, s. 171–184.
  • Szacka Barbara, 2006, Czas przeszły, pamięć, mit, Scholar, Warszawa.
  • Szeptycki Andrzej, 2013, Ukraina wobec Rosji. Studium zależności, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa.
  • Wallis Aleksander, 1985, Pamięć i pomnik, w: Społeczeństwo i socjologia. Księga poświęcona Profesorowi Janowi Szczepańskiemu, Ossolineum, Wrocław, s. 309–316.
  • Więckowska Zuzanna, 2014, Pamięć i upamiętnianie. Przesiedlenie w opowieściach Bułgarów i Gagauzów z Budziaku, w: Wojciech Lipiński (red.), Bałkany na Ukrainie. Bułgarzy, Gagauzi i Albańczycy z ukraińskiego Budziaku, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa, s. 120–152.
  • Zaszkilniak Leonid, 2008, Nacjonalizacja historii: państwo i historiografia na współczesnej Ukrainie, „Studia Interkulturowe Europy Środkowo-Wschodniej”, t. 2, s. 31–38.
  • Zielienczuk Walentyn Stiepanowicz, 1979, Nasielienie Biessarabii i Podniestrowija w XIX w., Kiszyniów.
  • Ź r ó d ł a i n t e r n e t o w e
  • Abramowicz Olena, 2020, Dekomunizacia z fantaziej: w siele Bołgradskogo rajona pamiatnik Lenina prewratili w pamiatnik bołgarskogo pieriesielenca (https://bessarabiainform.com/2020/07/dekommunizatsiya-s-fantaziej-v-sele-bolgradskogo-rajona-pamyatnik-lenina-prevratili-v-pamyatnik-bolgarskogo-pereselentsa/ [02.10.2021]).
  • Dermenżi Inna 2020, W Arcize Karl Marks żiw i, skore wsewo, budet żit’ dalsze… (https://bessarabia.ua/politika/v-arczize-karl-marks-zhiv-i-skoree-vsego-budet-zhit-dalshe [02.10.2021]).
  • Duns’ka Olga, Iszczenko Sergij, 2020, Chrsto Botew czi Karł Marks: w Odesskoj obłasti kreatywno ignorirujut zakon pro dekomunizacii (https://www.5.ua/ru/rehyoni/khrysto-botev-yly-karl-marks-v-odesskoi-oblasty-kreatyvno-yhnoryruiut-zakon-o-dekommunyzatsyy-reportazh-208284.html [08.10.2021]).
  • Lozickij Witalij 2013, Izmailskaja milicija wziała pod ochranu Lenina (https://bessarabiainform.com/2013/12/izmail-lenin-pod-ohranoi [26.07.2022]).
  • Switlycznyj Andrij, 2014a, W Bołgrade stało na odnogo Lenina mensze (https://bessarabiainform.com/2014/08/v-bolgrade-stalo-na-odnogo-lenina-menshe [08.10.2021]).
  • Switlycznyj Andrij, 2014b, Bołgradskie komunisty wernuli gołowu wożdiu (https://bessarabiainform.com/2014/09/bolgradskie-kommunisty-vernuli-golovu-vozhdyu-foto [08.10.2021]).
  • Switlycznyj Andrij, 2016, W Bołgrade naczali demontirowat’ pamiatniki Leninu (https://bessarabiainform.com/2016/05/v-bolgrade-nachali-demontirovat-pamyatniki-leninu [08.10.2021]).
  • Switlycznyj Andrij, 2017a, Nocziu w Bołgradskom rajone zapreszczionnyj pamiatnik Leninu ostałsia bez gołowy (https://bessarabiainform.com/2017/10/nochyu-v-bolgradskom-rajone-zapreshhennyj-pamyatnik-leninu-ostalsya-bez-golovy [08.10.2021]).
  • Switlycznyj Andrij, 2017b, Pamiatnik bołgarskim opołczencam w Bołgrade podwergsia napadeniu wandałow (https://bessarabiainform.com/2017/02/pamyatnik-bolgarskim-opolchentsam-v-bolgrade-podvergsya-napadeniyu-vandalov [02.08.2022]).
  • Switlycznyj Andrij, 2018, Ukrainskij instytut nacpamiati nasczitał w Bołgradskom rajone siem’ nedemontirowannych pamiatnikow Leninu i odin Marksu (https://bessarabiainform.com/2018/07/ukrainskij-institut-natspamyati-naschital-v-bolgradskom-rajone-sem-ne-demontirovannyh-pamyatnikov-leninu-i-odin-marksu [16.07.2022]).
  • Switlycznyj Andrij, 2020, Bołgradskij rajon lider po koliczestwu sochraniwszichsia w Odesskoj obłasti pamiatnikow Leninu (https://bessarabiainform.com/2020/01/bolgradskij-rajon-lider-po-kolichestvu-sohranivshihsya-v-odesskoj-oblasti-pamyatnikov-leninu [16.07.2022]).
  • Zacaryna Wiktoria, 2021, Pał samyj skandalnyj w Bessarabii pamiatnik Leninu (https://bessarabiainform.com/2021/01/pal-samyj-skandalnyj-v-bessarabii-pamyatnik-leninu [08.10.2022]).

Downloads

Download data is not yet available.

Podobne artykuły

1 2 3 > >> 

Możesz również Rozpocznij zaawansowane wyszukiwanie podobieństw dla tego artykułu.