Przejdź do głównego menu Przejdź do sekcji głównej Przejdź do stopki
KiS baner

Tom 68 Nr 4 (2024): Troska o dobrostan

Artykuły i rozprawy

Social exclusion and the odds of neglect and self-neglect in older adults - results from a quantative study conducted in Lesser Poland area

DOI: https://doi.org/10.35757/KiS.2024.68.4.6
Przesłane: 10 kwietnia 2024
Opublikowane: 17 grudnia 2024

Abstrakt

Cel badania: W analizach nierówności społecznych coraz większą uwagę poświęca się wykluczeniu społecznemu. Celem prezentowanej pracy było określenie związku między wykluczeniem społecznym a ryzykiem zaniedbania/samozaniedbania w starszym wieku. Za Giddensem (2009) wyróżniono cztery wymiary wykluczenia społecznego.
Metodologia badania: Do analizy ilościowej wykorzystano dane pochodzące z próby losowo wybranych osób w wieku 65+ (1634 obserwacji), mieszkańców województwa małopolskiego. Zaprezentowane w tekście modele regresji logistycznej skupiały się na związku pomiędzy różnymi aspektami wykluczenia społecznego a zaniedbaniem/samozaniedbaniem osób starszych.
Wyniki: Spośród wszystkich analizowanych wymiarów wykluczenia społecznego jedynie subiektywne ubóstwo i słaba sieć społeczna były istotnie powiązane z prawdopodobieństwem zaniedbania. Brak wystarczającej ilości pieniędzy na zaspokojenie własnych potrzeb i posiadanie mniejszej sieci społecznościowej zwiększały ryzyko bycia zaniedbanym. To ostatnie wiązało się również z samozaniedbaniem. Obiektywne ubóstwo także zwiększało ryzyko samozaniedbania.
Dyskusja/wnioski: Wykluczenia w starszym wieku ma wpływ na stan zdrowia, jakość życia i wzorce umieralności. Dyskutowane jest także w kontekście wykrywania i zapobiegania krzywdzeniu i zaniedbywaniu osób starszych. Zaniedbanie/samozaniedbanie w starszym wieku są nadal trudne do rozpoznania. Przedstawione wyniki mogą być pomocne w identyfikacji grup szczególnie wrażliwych i dostosowaniu interwencji, aby pomóc osobom starszym pozbawionym opieki, szczególnie narażonym na zaniedbanie i samozaniedbanie.

Bibliografia

  1. Allen Sarah, Gilbody Simon, Atkin Karl, van der Feltz-Cornelis Christina, 2020, The associations between loneliness, social exclusion and pain in the general population: A N = 502,528 cross-sectional UK Biobank study, “Journal of Psychiatric Research” 130: 68–74(https://doi.org/10.1016/j.jpsychires.2020.06.028).
  2. Aylaz Rukuye, Pekince Hatice, Işik Kevser, Aktürk Ümmühan, Yildirim Hilal, 2020, The correlation of depression with neglect and abuse in individuals over 65 years of age, “Perspectives in Psychiatric Care” 56: 424–30 (https://doi.org/10.1111/ppc.12451).
  3. Bejaković Predrag, Škare Marinko, Pržiklas Družeta Romina, 2021, Social exclusion and health inequalities in the time of COVID-19, “Technological and Economic Development of Economy” 27: 1563–81 (https://doi.org/10.3846/tede.2021.16001).
  4. Bennett David, Schneider Julie, Tang Yuxiao, Arnold Steven, Wilson Robert, 2006, The effect of social networks on the relation between Alzheimer’s disease pathology and level of cognitive function in old people: a longitudinal cohort study, “The Lancet Neurology” 5: 406–12 (https://doi.org/10.1016/S1474-4422(06)70417-3).
  5. Bergen Addi, Wolf Judith, Badou Mariam, de Wilde-Schutten Kimriek, IJzelenberg Wilhelmina, Schreurs Hanneke, Carlier Bouwine, Hoff Stella, van Hemert Albert, 2018, The association between social exclusion or inclusion and health in EU and OECD countries: a systematic review, “European Journal of Public Health” 29: 575–82 (https://doi.org/10.1093/eurpub/cky143).
  6. Błędowski Piotr, 2021a, Sytuacja materialna, in: Piotr Błędowski, Tomasz Grodzicki, Małgorzata Mossakowska, Tomasz Zdrojewski (eds), Badanie poszczególnych obszarów stanu zdrowia osób starszych, w tym jakości życia związanej ze zdrowiem, Gdański Uniwersytet Medyczny, Gdańsk, pp. 851–64.
  7. Błędowski Piotr, 2021b, Potrzeby opiekuńcze, in: Piotr Błędowski, Tomasz Grodzicki, Małgorzata Mossakowska, Tomasz Zdrojewski (eds), Badanie poszczególnych obszarów stanu zdrowia osób starszych, w tym jakości życia związanej ze zdrowiem, Gdański Uniwersytet Medyczny, Gdańsk, pp. 913–30.
  8. Burnes David, Pillemer Karl, Caccamise Paul, Mason Art, Henderson Charles, Berman Jacquelin, Cook Ann, Shukoff Denise, Brownell Patricia, Powell Mebane, Salamone Aurora, Lachs Mark, 2015, Prevalence of and risk factors for elder abuse and neglect in the community: a population-based study, “J Am Geriatr Soc” 63: 1906–12 (https://doi.org/10.1111/jgs.13601).
  9. Choi Namkee, Mayer James, 2000, Elder abuse, neglect, and exploitation. Risk factors and preventive strategies, “J Gerontol Soc Work” 33: 5–25 (https://doi.org/10.1300/J083v33n02 02).
  10. Dahlberg Lena and McKee Kevin, 2018, Social exclusion and well-being among older adults in rural and urban areas, “Archives of Gerontology and Geriatrics” 79: 176–184 (https://doi.org/10.1016/j.archger.2018.08.007).
  11. Day Mary Rose, McCarthy Geraldine, Leahy-Warren Patricia, 2011, Professional social workers’ views on self-neglect: An exploratory study, “Br J Soc Work” 42: 725–43 (https://doi.org/10.1093/bjsw/bcr082).
  12. Dong XinQi, 2017, Elder self-neglect: research and practice, “Clin Interv Aging” 12: 949–54 (https://doi.org/10.2147/CIA.S103359).
  13. Dong XinQi, Simon Melissa, Evans Denis, 2013, Elder self-neglect is associated with increased risk for elder abuse in a community-dwelling population: Findings from the Chicago health and aging project, “J Aging Health” 25: 80–96 (https://doi.org/10.1177/0898264312467373).
  14. Elsherbiny Mohamed, Maamari Raya, 2018, The effectiveness of logotherapy in mitigating the social isolation of neglected institutionalised older people, “Br J Soc Work” 48: 1090–108 (https://doi.org/10.1093/bjsw/bcy043).
  15. Feng Zhixin, Jones Kelvyn, Philips David, 2019, Social exclusion, self-rated health and depression among older people in China: Evidence from a national survey of older persons, “Archives of Gerontology and Geriatrics” 82: 238–44 (https://doi.org/10.1016/j.archger.2019.02.016).
  16. Fratiglioni Laura, Wang Hui-Xin, Ericsson Kjerstin, Maytan Margaret, Winblad Bengt, 2000, Influence of social network on occurrence of dementia: a community-based longitudinal study, “Lancet” 355: 1315–19 (https://doi.org/10.1016/S0140-6736(00)02113-9).
  17. Fulmer Terry, Paveza Gregory, VandeWeerd Carla, Fairchild Susan, Guadagno Lisa, Bolton-Blatt Marguarette, Norman Robert, 2005, Dyadic vulnerability and risk profiling for elder neglect, “Gerontologist” 45: 525–34 (https://doi.org/10.1093/geront/45.4.525).
  18. Galabuzi Grace-Edward, 2016, Social exclusion, w: Dennis Raphael (ed.), Social determinants of health. Canadian perspective, Canadian Scholars’ Press Inc., Toronto, pp. 388–418.
  19. Garre-Olmo Joseph, Planas-Pujol Xènia, Lopez-Pousa Secundino, Juvinya Dolors, Vila Antoni, Vilalta-Franch Joan, 2009, Prevalence and risk factors of suspected elder abuse subtypes in people aged 75 and older, “J Am Geriatr Soc” 57: 815–22 (https://doi.org/10.1111/j.1532-5415.2009.02221.x).
  20. Giddens Anthony, 2009, Sociology, Polity Press, Cambridge.
  21. Gonyea Judith, Curley Alexandra, Melekis Kelly, Levine Nina, Lee Yeonjung, 2018, Loneliness and depression among older adults in urban subsidized housing, “J Aging Health” 30: 458–74 (https://doi.org/10.1177/0898264316682908).
  22. Gordon David, Levitas Ruth, Pantazis Christina, Patsios Demi, Payne Sarah, Townsend Peter, Adelman Laura, Ashworth Karl, Middleton Sue, Bradshaw Jonathan, Williams
  23. Jacquetta, 2000, Poverty and social exclusion in Britain, Joseph Rowntree Foundation, York (https://www.jrf.org.uk/sites/default/files/jrf/migrated/files/185935128x.pdf [access: 05.09.2020]).
  24. Halicka Małgorzata, Halicki Jerzy, Lange Adrian, 2021, Przemoc w stosunku do osób starszych, in: Piotr Błędowski, Tomasz Grodzicki, Małgorzata Mossakowska, Tomasz Zdrojewski (eds), Badanie poszczególnych obszarów stanu zdrowia osób starszych, w tym jakości życia związanej ze zdrowiem, Gdański Uniwersytet Medyczny, Gdańsk, pp. 963–78.
  25. Halleröd Björn, Larsson Daniel, 2008, Poverty, welfare problems and social exclusion, “Int J Soc Welf” 17: 15–25 (https://doi.org/10.1111/j.1468-2397.2007.00503.x).
  26. Halphen John, Varas Grace, Sadowsky June, 2009, Recognizing and reporting elder abuse and neglect, “Geriatrics” 64: 13–8. PMID:19586086.
  27. Helsper Ellen, 2012, A corresponding fields model for the links between social and digital exclusion, “Commun Theory” 22: 403–26 (https://doi.org/10.1111/j.1468-2885.2012.01416.x).
  28. Hossain Babul, Nagargoje Varsha, Kanchan Sk Md Illias, Das Jyoti, 2022, Social exclusion and mental health among older adults: cross-sectional evidence from a population-based survey in India, “BMC Psychiatry” 22: 409 (https://doi.org/10.1186/s12888-022-04064-1).
  29. Krug Etienne, Dahlberg Linda., Mercy James, Zwi Anthony, Lozano Rafael (eds), 2002, Report on Violence and Health, WHO Press, Geneva (https://iris.who.int/bitstream/handle/10665/42495/9241545615 eng.pdf?sequence=1).
  30. Kwiatkowska Ewa, Kujawska-Danecka Hanna, Lange Adrian, Popowski Piotr, Wojtyniak Bogdan, 2021, Wykluczenie cyfrowe, in: Piotr Błędowski, Tomasz Grodzicki, Małgorzata Mossakowska, Tomasz Zdrojewski (eds), Badanie poszczególnych obszarów stanu zdrowia osób starszych, w tym jakości życia związanej ze zdrowiem, Gdański Uniwersytet Medyczny, Gdańsk, pp. 979–94.
  31. Lefèbvre Mathieu, Pestieau Pierre, Ponthiere Gregory, 2017, FGT old-age poverty measures and the mortality paradox: theory and evidence, “Rev Income Wealth” 64: 428–58 (https://doi.org/10.1111/roiw.12277).
  32. Liamputtong Pranee, Rice Zoe Sanipreeya, 2021, Stigma, discrimination, and social exclusion, w: Pranee Liamputtong (ed.), Handbook of social inclusion, Springer, Cham, pp. 1–17.
  33. Litwin Howard, Shiovitz-Ezra Sharon, 2010, Social network type and subjective wellbeing in a national sample of older Americans, “Gerontologist” 51: 379–88 (https://doi.org/10.1093/geront/gnq094).
  34. Mardan Homa, Hamid TengkuAizan, Redzuan Ma’rof, Ibrahim Rahimah, 2014, Correlate of self-care and self-neglect among community-dwelling older adults, “Iran J Nurs Midwifery Res” 19: S71–76. PMID: 25949256.
  35. Mosqueda Laura, Dong XinQi, 2011, Elder abuse and self-neglect. ‘I don’t care anything about going to the doctor, to be honest…’, “JAMA” 306: 532–40 https://doi.org/10.1001/jama.2011.1085).
  36. Park Hong-Jae, 2014, Living with ‘Hwa-byung’: the psycho-social impact of elder mistreatment on the health and well-being of older people, “Aging Ment Health” 18: 125–8 (https://doi.org/10.1080/13607863.2013.814103).
  37. Pavlou Maria, Lachs Mark, 2006, Could self-neglect in older adults be a geriatric syndrome?, “JAGS” 54: 831–42 (https://doi.org/10.1111/j.1532-5415.2006.00661.x).
  38. Pickering Carolyn, Ridenour Kimberly, Salaysay Zachary, Reyes-Gastelum David, Pierce Steven, 2017, Identifying elder abuse & neglect among family caregiving dyads: A cross sectional study of psychometric properties of the QualCare scale, “Int J Nurs Stud” 69: 41–6 (https://doi.org/10.1016/j.ijnurstu.2017.01.012).
  39. Podnieks Elisabeth, 2006, Social inclusion, “J Gerontol Soc Work” 46: 57–79 (https://doi.org/10.1300/J083v46n03 04).
  40. Pohlan Laura, 2019, Unemployment and social exclusion, “J Econ Behav Organ” 164: 273–99 (https://doi.org/10.1016/j.jebo.2019.06.006).
  41. Raggi Alberto, Corso Barbara, Minicuci Nadia, Quintas Rui, Sattin Davide, De Torres Laura, Chatterji Somnath, Frisoni Giovanni Battista, Haro Josep Maria, Koskinen Seppo, Martinuzzi Andrea, Miret Marta, Tobiasz-Adamczyk Beata, Leonardi Matilde, 2016, Determinants of quality of life in ageing populations: results from a cross-sectional study in Finland, Poland and Spain, “PLoS ONE” 11: e0159293 (https://doi.org/10.1371/journal.pone.0159293).
  42. Rathbone-McCuan Eloise, 2014, An improved approach to treating elder self-neglect: the self-care framework, “Generations” 38: 80–5.
  43. Sacker Amanda, Ross Andy, MacLeod Catherine, Netuveli Gopal, Windle Gill, 2017, Health and social exclusion in older age: evidence from Understanding Society, the UK household longitudinal study, “Journal of Epidemiology and Community Health” 71, 681–90 (https://doi.org/10.1136/jech-2016-208037).
  44. Saito Masashige, Kondo Naoki, Katsunori Kondo, Ojima Toshiyuki, Hira Hiroshi, 2012, Gender differences on the impacts of social exclusion on mortality among older Japanese: AGES cohort study, “Soc Sci Med” 75: 940–5 (https://doi.org/10.1016/j.socscimed.2012.04.006).
  45. Santana Paula, 2002, Poverty, social exclusion and health in Portugal, “Soc Sci Med” 55: 33–45 (https://doi.org/10.1016/S0277-9536(01)00218-0).
  46. Scharf Thomas, Phillipson Chris, Smith Allison, 2005a, Social exclusion of older people in deprived urban communities of England, “Eur J Ageing” 2: 76–87 (https://doi.org/10.1007/s10433-005-0025-6).
  47. Scharf Thomas, Phillipson Chris, Smith Allison, 2005b, Social exclusion and quality of life of excluded older people, “Working with Older People” 9: 32–6 (https://doi.org/10.1016/S0277-9536(01)00218-0).
  48. Silver Hilary, 2007, Social exclusion, w: George Ritzer (red.), The Blackwell Encyclopedia of Sociology (https://doi.org/10.1002/9781405165518).
  49. Spensley Catherine, 2008, The role of social isolation of elders in recidivism of self-neglect cases at San Francisco adult protective services, “J Elder Abuse Negl” 20: 43–61 (https://doi.org/10.1300/J084v20n01 03).
  50. Storey Jennifer, 2020, Risk factors for elder abuse and neglect: A review of the literature, “Aggress Violent Behav” 50, 101339 (https://doi.org/10.1016/j.avb.2019.1013390).
  51. Szatur-Jaworska Brabara, 2021, Sytuacja rodzinna i więzi rodzinne, in: Piotr Błędowski, Tomasz Grodzicki, Małgorzata Mossakowska, Tomasz Zdrojewski (eds), Badanie poszczególnych obszarów stanu zdrowia osób starszych, w tym jakości życia związanej ze zdrowiem, Gdański Uniwersytet Medyczny, Gdańsk, pp. 865–86.
  52. Szukalski Piotr, 2021, Aktywność zawodowa, in: Piotr Błędowski, Tomasz Grodzicki, Małgorzata Mossakowska, Tomasz Zdrojewski (eds), Badanie poszczególnych obszarów stanu zdrowia osób starszych, w tym jakości życia związanej ze zdrowiem, Gdański Uniwersytet Medyczny, Gdańsk, pp. 887–98.
  53. Szweda-Lewandowska Zofia, 2021, Warunki mieszkaniowe, in: Piotr Błędowski, Tomasz Grodzicki, Małgorzata Mossakowska, Tomasz Zdrojewski (eds), Badanie poszczególnych obszarów stanu zdrowia osób starszych, w tym jakości życia związanej ze zdrowiem, Gdański Uniwersytet Medyczny, Gdańsk, pp. 899–912.
  54. Thapa Komilla, Kumar Rashmi, 2015, Social exclusion and mental health: a preamble, “Psychology and Developing Societies” 27(2): 143–54 (https://doi.org/10.1177/0971333615600008).
  55. Tobiasz-Adamczyk Beata, Galas Aleksander, Zawisza Katarzyna, Chatterji Somnath, Haro Josep Maria, Ayuso-Mateos José Luis, Koskinen Seppo, Leonardi Matilde, 2017, Gender-related differences in the multi-pathway effect of social determinants on quality of life in older age—the COURAGE in Europe project, “Quality of Life Research” 26: 1865–78 (https://doi.org/10.1007/s11136-017-1530-8).
  56. Tobiasz-Adamczyk Beata, Zawisza Katarzyna, Gałaś Aleksander, Grodzicki Tomasz, 2019a, polskidMetodologia badania, in: Beata Tobiasz-Adamczyk, Monika Brzyska, Tomasz Grodzicki (eds), Zaniedbanie i samozaniedbanie osób starszych. Medyczne i społeczne uwarunkowania, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków, pp. 17–29.
  57. Tobiasz-Adamczyk Beata, Zawisza Katarzyna, Głaś Maksymilian, Brzyska Monika, Łapczuk Aneta, 2019b, Zaniedbanie i samozaniedbanie w relacji do uwarunkowań społeczno-demograficznych, in: Beata Tobiasz-Adamczyk, Monika Brzyska, Tomasz Grodzicki (eds), Zaniedbanie i samozaniedbanie osób starszych. Medyczne i społeczne uwarunkowania, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków, pp. 31–56.
  58. Wang Bei, Hoover Donald, Beck Todd, Dong XinQi, 2019, A vulnerability risk index of self-neglect in a community dwelling older population, “JAGS” 68: 809–16 (https://doi.org/10.1111/jgs.16285).
  59. Wilkinson Richard, Marmot Michael (eds), 2003, Social determinants of health, the solid facts, Copenhagen: WHO (https://www.euro.who.int/ data/assets/pdf file/0005/98438/e8
  60. pdf [access: 06.04.2020]).
  61. Wolf Rosalie, Daichman Lia, Bennett Gerry, 2002, Abuse of the elderly, w: Etienne Krug, Linda Dahlberg, James Mercy, Anthony Zwi, Rafael Lozano (red.), World report on violence and health, WHO, Geneva, pp. 123–46 (https://apps.who.int/iris/bitstream/handle/10665/42495/9241545615 eng.pdf?sequence=1&isAllowed=y [access: 08.07.2020]).
  62. Yur’yev Andriy, Värnik Peeter, Sisask Merike, Leppik Laure, 2010, Employment status influences suicide mortality in Europe, “Int J Soc Psychiatry” 58: 62–8 (https://doi.org/10.1177/0020764010387059).
  63. Yur’yev Andriy, Värnik Peeter, Sisask Merike, Leppik Laure, Lumiste Kaur, Värnik Airi, 2011, Some aspects of social exclusion: Do they influence suicide mortality?, “Int J Soc Psychiatry” 59: 232–8 (https://doi.org/10.1177/0020764011431792).
  64. Zawisza Katarzyna, Gałaś Aleksander, Tobiasz-Adamczyk Beata, Chatterji Somnath, Haro Josep Maria, Miret Marta, Koskinen Seppo, Power Mick, Leonardi Matilde, 2014, The Validity of the Instrument to Evaluate Social Network in the Ageing Population: The Collaborative Research on Ageing in Europe Social Network Index, “Clin Psychol Psychother” 21: 227–41 (https://doi.org/10.1002/cpp.1860).
  65. Zawisza Katarzyna, Tobiasz-Adamczyk Beata, 2019, Sieć relacji społecznych a zaniedbanie i samozaniedbanie, in: Beata Tobiasz-Adamczyk, Monika Brzyska, Tomasz Grodzicki (eds), Zaniedbanie i samozaniedbanie osób starszych. Medyczne i społeczne uwarunkowania, Wydawnictwo Uniwetsytetu Jagiellońskiego, Kraków, pp. 151–84.
  66. Zawisza Katarzyna, Tobiasz-Adamczyk Beata, Galas Aleksandr, Grodzicki Tomasz, 2020, Validity of a self-reported neglect scale among older adults in Poland, “Gerontologist” 60: 117–26 (https://doi.org/10.1093/geront/gnz014).
  67. Zawisza Katarzyna, Tobiasz-Adamczyk Beata, Galas Aleksandr, Grodzicki Tomasz, 2021, Development and Validation of a Self-Neglect Scale Among Older People: The Study on Challenges for Neglect and Self-Neglect in Poland, “J App Gerontol”, online: January 29 (https://doi.org/10.1177/0733464820985271).

Downloads

Download data is not yet available.

Podobne artykuły

<< < 

Możesz również Rozpocznij zaawansowane wyszukiwanie podobieństw dla tego artykułu.