Przejdź do głównego menu Przejdź do sekcji głównej Przejdź do stopki
KiS baner

Tom 68 Nr 4 (2024): Troska o dobrostan

Artykuły i rozprawy

Salutogeniczne rozumienie dobrostanu: o tym jak model salutogenezy może pomóc w osiągnięciu dobrostanu

DOI: https://doi.org/10.35757/KiS.2024.68.4.1
Przesłane: 26 kwietnia 2024
Opublikowane: 17 grudnia 2024

Abstrakt

Dobrostan człowieka rozumiany jako dobre życie jest pojęciem interdyscyplinarnym, które znalazło w drugiej połowie II wieku zainteresowanie wielu dyscyplin naukowych. Dobrostan obejmuje różne wskaźniki, które pozwalają jednostce na stwierdzenie, że jest szczęśliwa z własnego życia, a jedną z nich jest zdrowie. W związku z tym w artykule skoncentrowano się na jednym z modeli zdrowia, modelu salutogenicznym, który ma wiele wspólnego z teorią dobrostanu i pozwala odpowiedzieć na pytanie, co i jak robić, aby oddziaływać pozytywnie na poczucie koherencji jednostki a tym samym dawać jej narzędzia pozwalające przemieszczać się na kontinuum zdrowie – choroba w kierunku bieguna zdrowie, tak aby mogła wzmacniać swój dobrostan. Artykuł ma charakter teoretyczny, jednakże analiza teoretyczna oparta została na przeglądzie różnych badań empirycznych dotyczących wpływu związku pomiędzy poczuciem koherencji u jednostki a radzeniem sobie przez nią z różnymi stresorami.

Bibliografia

  1. Albertsen Karen, Nielsen Martin, Borg Vilhelm, 2001, The Danish Psychosocial Work Environment and Symptoms of Stress: The Main, Mediating and Moderating Role of Sense of Coherence, „Work and Stress”, t. 15(3), s. 241–253.
  2. Antonovsky Aaron, 1979, Health, Stress, and Coping: New Perspectives on Mental and Physical Well-Being, Jossey-Bass, San Francisco.
  3. Antonovsky Aaron, 1990, A Somewhat Personal Odyssey in Studying the Stress Process, „Stress Medicine”, t. 6, s. 71–80.
  4. Antonovsky Aaron, 2005, Rozwikłanie tajemnicy zdrowia. Jak radzić sobie ze stresem i nie zachorować, tłum. Helena Grzegołowska-Klarkowska, Instytut Psychiatrii i Neurologii, Warszawa.
  5. Bauer Georg, Jenny Gregor, 2022, Applying Salutogenesis in Organizations, w: Maurice B. Mittelmark i in. (red.), The Handbook of Salutogenesis, 2nd edition, Springer, Cham, s. 283–293.
  6. Ciairano Silvia i in., 2010, Life Satisfaction, Sence of Coherence and Job Precariousness in Italian Adults, „Journal of Adult Development”, t. 17(3), s. 177–189.
  7. Durkheim Émile, 2011, Samobójstwo, tłum. Krzysztof Wakar, Oficyna Naukowa, Warszawa.
  8. Eriksson Monica, 2022, The Sense of Coherence: The Concept and its Relationship to Health, w: Maurice B. Mittelmark i in. (red.), The Handbook of Salutogenesis, 2nd edition, Springer, Cham, s. 61–68.
  9. Eriksson Monica, Lindström Bengt, 2014, The Salutogenic Framework for Well-Being: Implications for Public Policy, w: Timo J. Hämäläinen, Juliet Michaelson (red.), Well-Being and Beyond, Edward Elgar Publishing, Northampton, Mass., s. 68–97.
  10. Espnes Geir Arild, Moksnes Unni Karin, Haugan Gørill, 2021, The Overarching Concept of Salutogenesis in the Context of Health Care, w: Gørill Haugan, Monica Eriksson (red.), Health Promotion in Health Care — Vital Theories and Research, Springer, Cham, s. 15–22.
  11. Garcia-Moya Irene, Suominen Sakari, Moreno Carmen, 2014, Bullying Victimization Prevalence and Its Effect on Psychosomatic Complaints: Can Sense of Coherence Make a Difference?, „Journal of School Health”, t. 84(10), s. 464–653.
  12. Haugan Gørill, Monica Eriksson, 2021, An Introduction to the Health Promotion Perspective in the Health Care Services, w: Gørill Haugan, Monica Eriksson (red.), Health Promotion in Health Care — Vital Theories and Research, Springer, Cham, s. 3–14.
  13. Honkinen Päivi-Leena i in., 2009, Early Childhood Psychological Predict a Poor Sense of Coherence in Adolescents: A 15-Year Follow-Up Study, „Journal of Health Psychology”, t. 14(4), s. 587–600.
  14. Karaś Dominika, 2019, Pojęcia i koncepcje dobrostanu. Przegląd i próba uporządkowania, „Studia Psychologica: Theoria et Praxis, t. 19, nr 2, s. 5–23.
  15. Keyes Corey L., 1998, Social Well-Being, „Social Psychology Quarterly”, t. 61(2), s. 121–140.
  16. Keyes Corey L., 2005, Mental Illness and/or Mental Health? Investigating Axioms of the Complete State Model of Health, „Journal of Consulting and Clinical Psychology”, t. 73(3), s. 539–548.
  17. Lindström Bengt, Eriksson Monica, 2005, Salutogenesis, „Journal of Epidemiology and Community Health”, t. 55, s. 440–442.
  18. Lindström Bengt, Eriksson Monica, 2011, From Health Education to Healthy Learning: Implementing Salutogenesis in Educational Science, „Scandinavian Journal of Public Health”, t. 39 (Suppl. 6), s. 85–92.
  19. Mayer Claude-Helen, Boness Christian, 2011, Interventions to Promoting Sense of Coherence and Transcultural Competencies in Educational Contexts, „International Review of Psychiatry”, t. 23(6), s. 516–524.
  20. Mead George, 1975, Umysł, osobowość i społeczeństwo, tłum. Zofia Wolińska, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa.
  21. Mjøsung Nina Helen, 2021, A Salutogenic Mental Health Model: Flourishing as a Metaphor for Good Mental Health, w: Gørill Haugan, Monica Eriksson (red.), Health Promotion in Health Care — Vital Theories and Research, Springer, Cham, s. 47–59.
  22. Moksnes Unni Karin, 2021, Sense of Coherence, w: Gørill Haugan, Monica Eriksson (red.), Health Promotion in Health Care — Vital Theories and Research, Springer, Cham, s. 35–46.
  23. Nielsen Anne, Hansson Kjell, 2007, Assosciations between Adolescents’ Health, Stress and Sense of Coherence, „Stress and Health”, t. 23(5), s. 331–341.
  24. Pahkin Krista i in., 2011, Organizational Change and Employees’ Mental Health: The Protective Role of Sense of Coherence, „Journal of Occupational and Environmental Medicine”, t. 53(2), s. 118–123.
  25. Pasikowski Tomasz, 2000, Stres i zdrowie. Podejście salutogenetyczne, Wydawnictwo Fundacji Humaniora, Poznań.
  26. Paterson Catherine i in., 2024, Sense of Coherence Moderates Job Demand-Resources and Impact on Burnout among Nurses and Midwives in the Context of the COVID-19 Pandemic: A Cross-Sectional Survey, „Journal of Advanced Nursing”, t. 80(10), s. 4113–4125.
  27. Robitschek Christine, Keyes Corey, 2009, Keyes’s Model of Mental Health with Personal Growth Initiative as a Parsimonious Predictor, „Journal of Counseling Psychology”, t. 56(2), s. 321–329.
  28. Ryff Carol D., 1989, Happiness Is Everything, or Is It? Explorations on the Meaning of Psychological Well-Being, „Journal of Personality and Social Psychology”, t. 57(6), s. 1069–1081.
  29. Seah Betsy, Espnes Geir Arild, Hong Wee Tin, Wang Wenru, 2022, Salutogenic Healthy Ageing Programme Embracement (SHAPE) — An Upstream Health Resource Intervention for Older Adults Living Alone and with Their Spouses Only: Complex Intervention Development and Pilot Randomized Controlled Trial, „BMC Geriatrics”, t. 22(932), s. 1–18.
  30. Wiesmann Ulrich, Hannich Hans-Joachim, 2019, A Salutogenic Inquiry into Positive Aging — Longitudinal Analysis, „Aging Mental Health”, t. 23(11), s. 1562–1568.
  31. Zielińska-Więczkowska Halina, Sas Katarzyna, 2020, The Sense of Coherence, Self-Perception of Aging and the Occurrence of Depression Among the Participants of the University of the Third Age Depending on Socio-Demographic Factors, „Clinical Interventions in Medicine”, t. 25(15), s. 1481–1491.

Downloads

Download data is not yet available.

Podobne artykuły

<< < 

Możesz również Rozpocznij zaawansowane wyszukiwanie podobieństw dla tego artykułu.