Przejdź do głównego menu Przejdź do sekcji głównej Przejdź do stopki
Logo "Spraw Międzynarodowych"

Tom 77 Nr 3/4 (2024): Europa wobec konieczności zmian / Świat w kryzysie energetycznym

Artykuły

Polityka klimatyczna Unii Europejskiej w czasie kryzysu energetycznego – konsekwencje geoekonomiczne

DOI: https://doi.org/10.35757/SM.2024.77.3-4.07
Przesłane: 18 marca 2024
Opublikowane: 17 lipca 2024

Abstrakt

Czy polityka klimatyczna Unii Europejskiej uległa korekcie w czasie największego kryzysu geopolitycznego i energetycznego w roku 2022? Tak, jej dążenia i koszty zostały znacząco zwiększone. Uznano bowiem, że jest to znakomita okazja do takiej transformacji klimatycznej, która jednocześnie zmieni model gospodarki oraz ustrój w UE. Celem artykułu jest pokazanie różnic w podejściu do kryzysu energetycznego między Unią a jej państwami członkowskimi. Autor stawia tezę, że wynikały one z jakości funkcjonowania demokracji na obu poziomach zarządzania, czyli realnego wpływu wyborców na decydentów politycznych w państwach członkowskich oraz iluzorycznego w przypadku UE. Ponadto artykuł aspiruje do przedstawienia możliwych geoekonomicznych konsekwencji unijnej polityki klimatycznej w warunkach kryzysu energetycznego i geopolitycznego. Podstawą teoretyczną wywodu są koncepcja deficytu demokratycznego oraz geoekonomia.

Bibliografia

  • Abnett K., Explainer: How Climate Change Affects Europe’s Farmers, „Reuters” [online], 14 II 2024 [dostęp: 27 XI 2024]: <https://www.reuters.com/business/environment/how-climate-change-affects-europes-farmers-2024-02-14/>.
  • Abnett K., Biesemans B., Oulichki H., Main Farming Groups Shun Brussels Protest against EU Green Policies, „Reuters” [online], 4 VI 2024 [dostęp: 27 XI 2024]: <https://www.reuters.com/world/europe/main-farming-groups-shun-brussels-protest-against-eu-green-policies-2024-06-04/>.
  • Analysis of Climate Change Impacts on EU Agriculture by 2050, European Commission, Brussels 2020.
  • Antweiler W., Muesgens F., On the Long-Term Merit Order Effect of Renewable Energies, „Energy Economics” 2021, vol. 99, art. 105275: <https://doi.org/10.1016/j.eneco.2021.105275> [dostęp: 13 IX 2024].
  • Baldwin D.A., Power and International Relations: A Conceptual Approach, Princeton University Press, Princeton 2013.
  • Bauerle Danzman S., Meunier S., The EU’s Geoeconomic Turn: From Policy Laggard to Institutional Innovator, „Journal of Common Market Studies” 2024, vol. 62, No. 4.
  • Benn T., Worcester K., Europe’s Democratic Deficit, „World Policy Journal” 1991, vol. 8, No. 4.
  • Bonde J.-P., The European Union’s Democratic Deficit: How to Fix It, „The Brown Journal of World Affairs” 2011, vol. 17, No. 2.
  • Bongardt A., Torres F., The European Green Deal: More than an Exit Strategy to the Pandemic Crisis, a Building Block of a Sustainable European Economic Model, „Journal of Common Market Studies” 2022, vol. 60, No. 1.
  • Borejza T., Chiny mają „asa” w rękawie. Grożą, że nim zagrają, „Smog Lab” [online], 19 IV 2023 [dostęp: 27 XI 2024]: <https://smoglab.pl/chiny-maja-asa-w-rekawie-groza-ze-nim-zagraja/>.
  • Brzeziński B., EU Takes the Ax to Green Farming Rules, „Politico” [online], 13 III 2024 [dostęp: 27 XI 2024]: <https://www.politico.eu/article/eu-takes-the-ax-to-green-farming-rules/>.
  • Burns C., Tobin P., Crisis, Climate Change and Comitology: Policy Dismantling via the Backdoor?, „Journal of Common Market Studies” 2020, vol. 58, No. 3.
  • Climate Change: A Growing Skepticism, „Ipsos” [online], 8 XII 2022 [dostęp: 27 XI 2024]: <https://www.ipsos.com/en/obscop-2022>.
  • Cohen-Tanugi L., Europe as an International Normative Power: State of Play and Perspectives, „La Revue européenne du droit” 2021, ann. 3, n° 2.
  • Coi G., Wheaton S., German Industry Dominates Ursula von der Leyen’s Little Black Book, „Politico” [online], 26 II 2024 [dostęp: 27 XI 2024]: <https://www.politico.eu/article/germany-industry-dominate-ursula-von-der-leyen-little-black-book/>.
  • Commission Welcomes Completion of Key „Fit for 55” Legislation, Putting EU on Track to Exceed 2030 Targets, „European Commission” [online], 9 X 2023 [dostęp: 27 XI 2024]: <https://ec.europa.eu/commission/presscorner/detail/en/ip_23_4754>.
  • Cooper Ch., Zimmermann A., Aarup S.A., China Leaves EU Playing Catchup in Race for Raw Materials, „Politico” [online], 10 III 2023 [dostęp: 27 XI 2024]: <https://www.politico.eu/article/white-gold-rush-salt-lithium-batteries-raw-materials-chile-salar-atacama/>.
  • Crok M., May A., The Frozen Climate Views of the IPCC: An Analysis of AR6, Clintel, London 2023.
  • Crombez Ch., The Democratic Deficit in the European Union. Much Ado about Nothing?, „European Union Politics” 2003, vol. 4, issue 1.
  • Cuadros-Casanova I., Cristiano A., Biancolini D., Cimatti M., Sessa A.A., Mendez Angarita V.Y., Dragonetti C., Pacifici M., Rondinini C., Di Marco M., Opportunities and Challenges for Common Agricultural Policy Reform to Support the European Green Deal, „Conservation Biology” 2023, vol. 37, e14052: <https://doi.org/10.1111/cobi.14052> [dostęp: 27 XI 2024].
  • Cukiernik T., OZE destabilizują system, „Do Rzeczy” [online], 26 XII 2023 [dostęp: 27 XI 2024]: <https://dorzeczy.pl/ekonomia/530133/mielczarski-oze-destabilizuja-system.html>.
  • Darvas Z., Pisani-Ferry J., Zettelmeyer J., Bringing the Reform of European Union Fiscal Rules to a Successful Close, „Bruegel” [online], 12 XII 2023 [dostęp: 27 XI 2024]: <https://www.bruegel.org/first-glance/bringing-reform-european-union-fiscal-rules-successful-close>.
  • Davis I., The Greenwashing Scam behind EU’s „Grey” Hydrogen, „EU Observer” [online], 11 X 2023 [dostęp: 27 XI 2024]: <https://euobserver.com/opinion/157518>.
  • Draghi M., The Future of European Competitiveness. A Competitiveness Strategy for Europe, [European Commission], wrzesień 2024.
  • Energiewende-Barometer 2024 der IHK-Organisation, Deutsche Industrie- und Handelskammer, Berlin 2024: <https://www.dihk.de/resource/blob/120386/1681c61b9a91ad07af50f85f0ff77bcb/auswertung-energiewende-barometer-2024-data.pdf> [dostęp: 27 XI 2024].
  • EU Energy Platform, „European Commission” [online, dostęp: 27 XI 2024]: <https://energy.ec.europa.eu/topics/energy-security/eu-energy-platform_en>.
  • EU-Russia Relations under Strain: What Are the Causes?, „European Parliament” [online], 2 II 2021 [dostęp: 27 XI 2024]: <https://www.europarl.europa.eu/topics/en/article/20210128STO96606/eu-russia-relations-under-strain-what-are-the-causes>.
  • European Council Meeting (10 and 11 December 2020) – Conclusions, European Council, Brussels, 11 XI 2020, EUCO 22/20: <https://www.consilium.europa.eu/media/47296/1011-12-20-euco-conclusions-en.pdf> [dostęp: 31 VII 2024].
  • European Green Deal: Commission Proposes 2030 Zero-Emissions Target for New City Buses and 90% Emissions Reductions for New Trucks by 2040, „European Commission” [online], 14 II 2023 [dostęp: 27 XI 2024]: <https://ec.europa.eu/commission/presscorner/detail/en/ip_23_762>.
  • Europe’s 2040 Climate Target and Path to Climate Neutrality by 2050 Building a Sustainable, Just and Prosperous Society, European Commission, Strasbourg, 6 II 2024, COM(2024) 63 final.
  • Fiscal Federalism in the European Union, ed. A. Fossati, G. Panella, Routledge, London 1999.
  • Fleming S., Hancock A., Espinoza J., Can the EU Keep up with the US on Green Subsidies?, „Financial Times” [online], 1 II 2023 [dostęp: 27 XI 2024]: <https://www.ft.com/content/85b55126-e1e6-4b2c-8bb2-753d3cafcbe5>.
  • Gaal W. van, EU Budget Offers Little on post-2025 Climate Funds, „EU Observer” [online], 7 II 2024 [dostęp: 27 XI 2024]: <https://euobserver.com/green-economy/158046>.
  • Gavin G., Fluorescent Vomit and a Racism Row: Is This Europe’s Clean Energy Future?, „Politico” [online], 22 XI 2023 [dostęp: 27 XI 2024]: <https://www.politico.eu/article/fluorescent-vomit-racism-row-europe-clean-energy-future/>.
  • Giuli M., Oberthür S., Third Time Lucky? Reconciling EU Climate and External Energy Policy during Energy Security Crises, „Journal of European Integration” 2023, vol. 45, No. 3.
  • Goldthau A.C., Youngs R., The EU Energy Crisis and a New Geopolitics of Climate Transition, „Journal of Common Market Studies” 2023, vol. 61, No. S1.
  • Goodhart M., Europe’s Democratic Deficits through the Looking Glass: The European Union as a Challenge for Democracy, „Perspectives on Politics” 2007, vol. 5, No. 3.
  • Gravey V., Moore B., Full Steam Ahead or Dead in the Water? European Union Environmental Policy after the Economic Crisis, [w:] The Impact of the Economic Crisis on European Environmental Policy, ed. C. Burns, P. Tobin, S. Sewerin, Oxford University Press, Oxford 2019.
  • Grosse T.G., Geokultura, czyli o związkach geopolityki z kulturą, Ośrodek Myśli Politycznej, Kraków 2023.
  • Grosse T.G., Kryzys demokracji w Europie, „Przegląd Europejski” 2014, nr 3.
  • Grosse T.G., Wprowadzenie, [w:] Paliwo dla dominacji. O ekonomicznych podstawach supremacji geopolitycznej, red. T.G. Grosse, Instytut Studiów Politycznych PAN, Warszawa 2020.
  • Haroche P., Geoeconomic Power Europe: When Global Power Competition Drives EU Integration, „Journal of Common Market Studies” 2024, vol. 62, No. 4.
  • Helm D., Burn Out: The Endgame for Fossil Fuels, Yale University Press, New Haven 2017.
  • Herranz-Surrallés A., Damro C., Eckert S., The Geoeconomic Turn of the Single European Market? Conceptual Challenges and Empirical Trends, „Journal of Common Market Studies” 2024, vol. 62, No. 4.
  • Homeyer I. von, Oberthür S., Dupont C., Implementing the European Green Deal during the Evolving Energy Crisis, „Journal of Common Market Studies” 2022, vol. 60, No. S1.
  • Homeyer I. von, Oberthür S., Jordan A.J., EU Climate and Energy Governance in Times of Crisis: Towards a New Agenda, „Journal of European Public Policy” 2021, vol. 28, issue 7.
  • The Impact of the Economic Crisis on European Environmental Policy, ed. C. Burns, P. Tobin, S. Sewerin, Oxford University Press, Oxford 2019.
  • Investment Report 2023/2024: Transforming for Competitiveness – Key Findings, European Investment Bank, 2024.
  • Jack V., Gijs C., EU Mulls Emergency Aid for Collapsing Solar Producers, „Politico” [online], 3 II 2024 [dostęp: 27 XI 2024]: <https://www.politico.eu/article/eu-mulls-emergency-aid-for-collapsing-solar-producers/>.
  • Jerzyniak T., Herranz-Surrallés A., EU Geoeconomic Power in the Clean Energy Transition, „Journal of Common Market Studies” 2024, vol. 62, No. 4.
  • Jordan A.J., Moore B., The Durability-Flexibility Dialectic: The Evolution of Decarbonisation Policies in the European Union, „Journal of European Public Policy” 2023, vol. 30, issue 3.
  • Krajewski A., Silnik Diesla i benzynowy przeżyją rok 2035. Nagły atak rozsądku? W tle Niemcy..., „Dziennik Gazeta Prawna” [online], 6 III 2023 [dostęp: 27 XI 2024]: <https://gospodarka.dziennik.pl/news/artykuly/8674772,silnik-diesla-benzynowy-samochody-2035-rok-ke-niemcy-co2-zakaz-ue.html>.
  • Księżopolski K., Polityka klimatyczno-energetyczna Unii Europejskiej jako paliwo dla dominacji politycznej i ekonomicznej, [w:] Paliwo dla dominacji. O ekonomicznych podstawach supremacji geopolitycznej, red. T.G. Grosse, Instytut Studiów Politycznych PAN, Warszawa 2020.
  • Kuźmiuk Z., Pytanie do KE w sprawie pomocy publicznej, na którą zgodę wyraziła KE w ciągu ostatnich 7 miesięcy (od marca do września). Pytanie priorytetowe wymagające odpowiedzi na piśmie P-003349/2022 do Komisji, „Parlament Europejski” [online], 12 X 2022 [dostęp: 16 II 2024]: <https://www.europarl.europa.eu/doceo/document/P-9-2022-003349_PL.html>.
  • Maggiore M., €60bn Earmarked for EU Covid Recovery Could Go to Fossil-Fuel Projects, „EU Observer” [online], 9 I 2023 [dostęp: 29 XI 2024]: <https://euobserver.com/green-economy/156577>.
  • Mair P., Political Opposition and the European Union, „Government and Opposition” 2007, vol. 42, No. 1.
  • Manners I., Normative Power Europe: A Contradiction in Terms?, „Journal of Common Market Studies” 2002, vol. 40, No. 2.
  • Mathews J.A., Global Green Shift: When Ceres Meets Gaia, Anthem Press, London 2017.
  • Mathiesen K., Weise Z., Von der Leyen Can Delay, Not Avoid, Climate Showdown with Farmers, „Politico” [online], 6 II 2024 [dostęp: 27 XI 2024]: <https://www.politico.eu/article/farmers-protest-ursula-von-der-leyen-delay-climate-showdown/>.
  • McWilliams B., Sgaravatti G., Tagliapietra S., Zachmann G., The European Union-Russia Energy Divorce: State of Play, „Bruegel” [online], 22 II 2024 [dostęp: 27 XI 2024]: <https://www.bruegel.org/analysis/european-union-russia-energy-divorce-state-play>.
  • Mechanizm rynkowy ograniczający nadmierny wzrost cen gazu, „Rada Europejska. Rada Unii Europejskiej” [online, dostęp: 27 XI 2024]: <https://www.consilium.europa.eu/pl/infographics/a-market-mechanism-to-limit-excessive-gas-price-spikes/>.
  • Mertens D., Thiemann M., Investing in the Single Market? Core-Periphery Dynamics and the Hybrid Governance of Supranational Investment Policies, „Journal of European Integration” 2022, vol. 44, No. 1.
  • Moens B., Mathiesen K., Trade Partners See Red over Europe’s Green Agenda, „Politico” [online], 16 I 2023 [dostęp: 27 I 2024]: <https://www.politico.eu/article/eu-green-agenda-has-its-trading-partners-seeing-red-climate-neutrality/>.
  • Morawiecki: Trzeba zamrozić ceny uprawnień do emisji CO2 na poziomie 20–30 euro, „Forsal” [online], 7 X 2022 [dostęp: 27 XI 2024]: <https://forsal.pl/gospodarka/aktualnosci/artykuly/8563999,morawiecki-trzeba-zamrozic-ceny-uprawnien-do-emisji-co2-na-poziomie-20-30-euro.html>.
  • Müller J.-W., The EU’s Democratic Deficit and the Public Sphere, „Current History” 2016, vol. 115, No. 779.
  • Natili M., Visconti F., A Different Logic of Polity Building? The Russian Invasion of Ukraine and EU Citizens’ Demand for Social Security, „Journal of European Public Policy” 2023, vol. 30, issue 8.
  • Neunreither K., The Democratic Deficit of the European Union: Towards Closer Cooperation between the European Parliament and the National Parliaments, „Government and Opposition” 1994, vol. 29, No. 3.
  • Nicolás E.S., Von der Leyen Kills EU Pesticides Ban in Election Sop to Farmers, „EU Observer” [online], 6 II 2024 [dostęp: 27 XI 2024]: <https://euobserver.com/green-economy/158035>.
  • Nuttall P., EU Turns to Africa to Build Green Hydrogen Supply, „Financial Times” [online], 15 VI 2023 [dostęp: 27 XI 2024]: <https://www.ft.com/content/e7f18e53-0509-47d1-a780-e06dcbbd5cf4/>.
  • Oberthür S., Dupont C., The European Union’s International Climate Leadership: Towards a Grand Climate Strategy?, „Journal of European Public Policy” 2021, vol. 28, issue 7.
  • Paliwo dla dominacji. O ekonomicznych podstawach supremacji geopolitycznej, red. T.G. Grosse, Instytut Studiów Politycznych PAN, Warszawa 2020.
  • Posaner J., Done Deal: Europe Scraps the Car Engine, „Politico” [online], 27 X 2022 [dostęp: 31 XI 2024]: <https://www.politico.eu/article/how-the-eu-ditched-the-combustion-engine-zero-emissions-green-deal/>.
  • Posaner J., Preussen W., Why Berlin Will Slam the Brakes on France’s Car War with China, „Politico” [online], 19 VI 2023 [dostęp: 27 XI 2024]: <https://www.politico.eu/article/volkswagen-mercedes-bmw-berlin-will-slam-the-brakes-on-frances-car-war-with-china/>.
  • Press Release: Worst Job Losses in the Automotive Supply Industry since the Pandemic, „CLEPA – European Association of Automotive Suppliers” [online], 22 X 2024 [dostęp: 27 XI 2024]: <https://clepa.eu/mediaroom/press-release-worst-job-losses-in-the-automotive-supply-industry-since-the-pandemic/>.
  • Proposal for a Regulation of the European Parliament and of the Council on Nature Restoration, European Commission, Brussels, 22 VI 2022, COM/2022/304 final.
  • Quaglia L., Verdun A., The Geoeconomics of the Single Market for Financial Services, „Journal of Common Market Studies” 2024, vol. 62, No. 4.
  • Regulation (EU) 2023/851 of the European Parliament and of the Council of 19 April 2023 Amending Regulation (EU) 2019/631 as Regards Strengthening the CO2 Emission Performance Standards for New Passenger Cars and New Light Commercial Vehicles in Line with the Union’s Increased Climate Ambition, „Official Journal of the European Union”, 25 IV 2023, OJ L 110.
  • Rietig K., Accelerating Low Carbon Transitions via Budgetary Processes? EU Climate Governance in Times of Crisis, „Journal of European Public Policy” 2021, vol. 28, issue 7.
  • Ritchie H., Roser M., CO₂ Emissions. How Much CO₂ Does the World Emit? Which Countries Emit the Most?, „Our World in Data” [online], styczeń 2024 [dostęp: 27 XI 2024]: <https://ourworldindata.org/co2-emissions>.
  • Road to Net Zero. Bridging the Green Investment Gap, Institut Rousseau, styczeń 2024.
  • Save Gas for a Safe Winter: Commission Proposes Gas Demand Reduction Plan to Prepare EU for Supply Cuts, „European Commission” [online], 20 VII 2022 [27 XI 2024]: <https://ec.europa.eu/commission/presscorner/detail/en/ip_22_4608>.
  • Scharpf F., Governing in Europe: Effective and Democratic?, Oxford University Press, Oxford 1999.
  • Scientific Advice for the Determination of an EU-Wide 2040 Climate Target and a Greenhouse Gas Budget for 2030–2050, The European Scientific Advisory Board on Climate Change, Brussels, 15 VI 2023.
  • Sgaravatti G., Tagliapietra S., Trasi C., Zachmann G., National Fiscal Policy Responses to the Energy Crisis, „Bruegel” [online], 26 VI 2023 [dostęp: 27 XI 2024]: <https://www.bruegel.org/dataset/national-policies-shield-consumers-rising-energy-prices>.
  • Siddi M., Kustova I., From a Liberal to a Strategic Actor: The Evolution of the EU’s Approach to International Energy Governance, „Journal of European Public Policy” 2021, vol. 28, issue 7.
  • Silander D., The European Commission on Sustainable Development. A New Normative Power in Its Making?, „Forum for Social Economics” 2022, vol. 53, issue 1.
  • Slominski P., Energy and Climate Policy: Does the Competitiveness Narrative Prevail in Times of Crisis?, „Journal of European Integration” 2016, vol. 38, No. 3.
  • Spendzharova A., Gouvernement Économique, but Not Like in the 1990s: The Commission and the ECB’s Policies Advancing the „Green Transition”, „Journal of Common Market Studies” 2023, vol. 61, No. S1.
  • Tackling Rising Energy Prices: A Toolbox for Action and Support, European Commission, Brussels, 13 X 2021, COM(2021) 660 final.
  • Tallis B., The End of the Zeitenwende. Reflections after Two Years of Action Group Zeitenwende, „German Council on Foreign Relations” [online], 30 VIII 2024 [dostęp: 27 IX 2024]: <https://dgap.org/en/research/publications/end-zeitenwende>.
  • Tonnelier A., Conesa E., Malingre V., Macron’s Call for „Pause” of EU Environmental Regulation Causes Controversy, „Le Monde” [online], 12 V 2023 [dostęp: 27 XI 2024]: <https://www.lemonde.fr/en/politics/article/2023/05/12/macron-calls-for-pause-of-european-environmental-regulation-confusion-ensues_6026448_5.html>.
  • Tosun J., The European Union’s Climate and Environmental Policy in Times of Geopolitical Crisis, „Journal of Common Market Studies” 2023, vol. 61, No. S1.
  • Treeck J., ECB Tells Staff: If You’re Not Green, You’re Not Wanted, „Politico” [online], 14 II 2024 [dostęp: 27 XI 2024]: <https://www.politico.eu/article/ecb-tells-staff-if-youre-not-green-youre-not-wanted/>.
  • Trilling M., Blackmailing the Global South on EU Carbon Border Tax Won’t Work, „EU Observer” [online], 22 II 2024 [dostęp: 27 XI 2024]: <https://euobserver.com/opinion/158123>.
  • Tsebelis G., Maastricht and the Democratic Deficit, „Aussenwirtschaft” 1997, Nr. 52 (1–2).
  • Tsebelis G., Garrett G., Legislative Politics in the European Union, „European Union Politics” 2000, vol. 1, issue 1.
  • Vela J.H., Brussels Playbook: Breton Wants to Save Das Auto, „Politico” [online], 4 XI 2022 [dostęp: 29 XI 2024]: <https://www.politico.eu/newsletter/brussels-playbook/breton-wants-to-save-das-auto-carbon-levy-mellow-meloni/>.
  • Vela J.H., EPP’s Manfred Weber Vows to Vote Down EU Nature Law, „Politico” [online], 27 VI 2023 [dostęp: 27 XI 2024]: <https://www.politico.eu/article/epp-manfred-weber-vows-vote-down-eu-nature-restoration-law-european-parliament/>.
  • W UE jest presja na rozszerzenie ETS zamiast zawieszenia? Złotowski: Oczywiście, że tak. To jest absurdalne, „W Polityce” [online], 17 XII 2021 [dostęp: 27 XI 2024]: <https://wpolityce.pl/polityka/578392-nasz-wywiad-zlotowski-w-ue-jest-presja-na-rozszerzenie-ets>.
  • Weiler J.H.H., Haltern U.R., Mayer F.C., European Democracy and Its Critique, „West European Politics” 1995, vol. 18, No. 3.
  • Weise Z., Brussels Warns of Water Conflict Danger in EU, „Politico” [online], 6 III 2024 [dostęp: 27 XI 2024]: <https://www.politico.eu/article/water-fights-will-come-if-europe-doesnt-act-climate-brussels-warn/>.
  • Weko S., Communitarians, Cosmopolitans, and Climate Change: Why Identity Matters for EU Climate and Energy Policy, „Journal of European Public Policy” 2022, vol. 29, issue 7.
  • Wolff S., Ladi S., European Union Responses to the Covid-19 Pandemic: Adaptability in Times of Permanent Emergency, „Journal of European Integration” 2020, vol. 42, No. 8.
  • Zimmermann A., Aarup S.A., The Critical Raw Materials You Need to Know, „Politico” [online], 9 III 2023 [dostęp: 27 XI 2024]: <https://www.politico.eu/article/critical-raw-materials-act-europe-guide/>.
  • Żurawski W., W Chinach wciąż utrzymuje się wysoki poziom wydobycia węgla kamiennego, „WNP” [online] 6 V 2023 [dostęp: 27 XI 2024]: <https://www.wnp.pl/gornictwo/w-chinach-wciaz-utrzymuje-sie-wysoki-poziom-wydobycia-wegla-kamiennego,710177.html>.

Downloads

Download data is not yet available.

Podobne artykuły

1 2 3 > >> 

Możesz również Rozpocznij zaawansowane wyszukiwanie podobieństw dla tego artykułu.