Przejdź do głównego menu Przejdź do sekcji głównej Przejdź do stopki

Tom 53 Nr 2 (2025)

Instytucje polityczne

Rzecznik Praw Dziecka w Polsce - bariery instytucjonalizacji

DOI: https://doi.org/10.35757/STP.2025.53.2.07
Przesłane: 24 listopada 2025
Opublikowane: 27 czerwca 2025

Abstrakt

Rzecznik Praw Dziecka należy do systemu instytucji ochrony praw człowieka. W Polsce RPD rozpoczął działalność na mocy ustawy w 2000 r., a uwarunkowania prawne i organizacyjne spowodowały, że funkcję tę w latach 2000–2023 sprawowało kolejno pięć osób. Instytucja doświadczała zróżnicowanych faz działania, dlatego niestabilność rozwojowa stała się główną kategorią analityczną.
Artykuł poświęcony jest analizie wyników badania na temat genezy instytucji, kierunków zmian prawnych, przebiegu rekrutacji kolejnych Rzeczników oraz okoliczności zakończenia ich kadencji. Analiza oparta jest na stenogramach z posiedzeń sejmowych, dokumentach kontrolnych oraz informacjach medialnych.
Celem analizy jest próba zdefiniowania barier w procesie instytucjonalizacji oraz odtworzenie mechanizmów blokujących rozwój zarówno w wymiarze wewnątrzsystemowym jak i poza systemem. Odniesienie modelowe stanowią reguły gwarantujące najwyższe standardy działania instytucji kontroli: niezależność, apolityczność, autorytet. Główna rekomendacja z badań zawiera wskazanie, że rzecznictwo praw dziecka w Polsce to obszar zmagający się z ograniczeniami i wymaga systemowych zmian.

Bibliografia

  • Blicharz J., Zacharko L., Ochrona praw dziecka w działalności Rzecznika Praw Dziecka, Uniwersytet Wrocławski, Wrocław 2021.
  • Czyż E., Prawa dziecka, Helsińska Fundacja Praw Człowieka, Warszawa 2002.
  • Gajda A., Kierunki rozwoju instytucji Rzecznika Praw Obywatelskich w Polsce, Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa 2013.
  • Górecki D. (red.) Polskie prawo konstytucyjne, Wolters Kluwer, Warszawa 2025.
  • Jackiewicz A., Rzecznik praw obywatelskich. Rzecznik praw dziecka, w: S. Bożyk (red.), Prawo konstytucyjne, Wydawnictwo Temida 2, Białystok 2014.
  • Jaros P.J., Rzecznik Praw Dziecka w Polsce. Ukształtowanie Rzecznika Praw Dziecka w Polsce jako organu państwowego. Komentarz do ustawy o Rzeczniku Praw Dziecka, Biuro RPD, Warszawa 2013.
  • Jaros P.J., Rzecznik Praw Dziecka w Polsce, Biuro Rzecznika Praw Dziecka, Warszawa 2013.
  • Jensen S.L., Lagoutte S., Lorion S., The Domestic Institutionalisation of Human Rights: An Introduction, „Nordic Journal of Human Rights” 2019, nr 37 (3), s. 165–176. https://doi.org/10.1080/18918131.2019.1682235.
  • Krawczak-Chmielecka A., O rozwoju praw dziecka w Polsce i na świecie, „Dziecko Krzywdzone. Teoria, Badania, Praktyka” 2017, t. 16, nr 2, s. 11–23.
  • Michalak M., Korczakowskie prawo do społecznej partycypacji dziecka. Dziecięce obywatelstwo, w: S.L. Stadniczeńko (red.), Konwencja o prawach dziecka. Wybór zagadnień (artykuły i komentarze), Biuro Rzecznika Praw Dziecka, Warszawa 2015, s. 15–20.
  • Morawski W., Zmiana instytucjonalna, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1998.
  • Nalewajko E., Parlamentarne korzenie siły instytucji. Przypadek polskiego Rzecznika Praw Obywatelskich, „Studia Polityczne” 2025, nr 2.
  • Necel R., Rzecznictwo wybranych problemów społecznych z perspektywy socjologicznej, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań 2021.
  • Stadniczeńko S.L., Michalak M., O potrzebie nowego Kodeksu Rodzinnego i jego podstawach aksjologicznych, wyd. Adam Marszałek, Toruń 2019.
  • Sztompka P., Socjologia, Wydawnictwo Znak, Warszawa 2002.
  • Vaddiraju A.K., Policy Processes and Policy Advocacy, Working Papers 2005.
  • Wejcman Z., Rzecznictwo sektora obywatelskiego – wprowadzenie do idei, Akademia Rzeczników, Sieć SPLOT, 2020.
  • Wołek A., Słabe państwo, ISP PAN i Ośrodek Myśli Politycznej, Warszawa–Kraków 2012.

Downloads

Download data is not yet available.