Przejdź do głównego menu Przejdź do sekcji głównej Przejdź do stopki
SP baner

Tom 47 Nr 1 (2019)

Myśl polityczna

Marks i terror. Kilka uwag o ideach, które miały konsekwencje

DOI: https://doi.org/10.35757/STP.2019.47.1.2
Przesłane: 16 grudnia 2019
Opublikowane: 29 marca 2019

Abstrakt

Celem artykułu jest rozwinięcie i uzupełnienie argumentacji na rzecz tezy Leszka Kołakowskiego dotyczącej ideowej i praktycznej ciągłości między filozofią Marksa i XX-wiecznymi politycznymi próbami jej urzeczywistnienia ("instytucjonalizacja marksizmu"). Formy wskazanej homologii zostały stypizowane w trzech kategoriach: nieuprawnionego prewidyzmu (historycyzm), propagowania przemocy oraz nierzetelności naukowej. Szkic eksploruje również liczne XIX-wieczne źródła ex ante ukazujące niebezpieczne konsekwencje marksowskiej filozofii dziejów na długo zanim potwierdziły je rewolucyjne doświadczenia ostatniego stulecia. Końcowa część opisuje stale obecne w dyskursie politycznym i utrwalone w dominujących formach pamięci społecznej konsekwencje pojęciowego fermentu związanego z próbami separacji teorii Marksa (w szczególności przez poniechanie jej systemowych odczytów) i nowoczesnych totalitarnych eksperymentów z komunizmem.

Bibliografia

  • Applebaum A., GUŁag, Warszawa 2005.
  • Arendt H., Tradycja a epoka nowożytna [w:] H. Arendt, Między czasem minionym a przyszłym, Warszawa 2011.
  • Arendt H., Korzenie totalitaryzmu, Warszawa 2014.
  • Bauman Z., Szanse etyki w zglobalizowanym świecie, Kraków 2007.
  • Beylin M., Marks patrzy na populizm [w:] K. Marks, 18 brumaire'a Ludwika Bonaparte, Warszawa 2011.
  • Bloom A., Umysł zamknięty, Poznań 2012.
  • Castro F., Historia mnie uniewinni [w:] Red. W. Władyka, P. Zmelonek, T. Zawadzki, Wielkie mowy historii. Tom 3, Warszawa 2006.
  • Chudy W., Społeczeństwo zakłamane. Tom I, Warszawa 2007.
  • Cioran E., Złoty wiek [w:] Tenże, Historia i utopia, Warszawa 2008.
  • Courtois S., Dlaczego? [w:] S. Curtois, N. Werth, J-L. Panné..., Czarna księga komunizmu, Warszawa 1999.
  • Davies N., Europa za morzami i stepami [w:] N. Davies, Między Wschodem a Zachodem, Kraków 2007.
  • Davies N., Historia a polityka [w:] N. Davies, Między Wschodem a Zachodem, Kraków 2007.
  • Davies N., Niezrozumiane zwycięstwo [w:] N. Davies, Między Wschodem a Zachodem, Kraków 2007.
  • Davies N., Wątek żydowski w historii Europy [w:] N. Davies, Między Wschodem a Zachodem, Kraków 2007.
  • Davies N., Europa walczy 1939-1945, Kraków 2008.
  • Dostojewski F., Biesy, Kraków 2010.
  • Eagleton T., Dlaczego Marks miał rację?, Warszawa 2014.
  • Engels F., On Authority - artykuł dostępny pod adresem: <https://www.marxists.org/archive/marx/works/1872/10/authority.htm> (dostęp 28.07.2017).
  • Engels F., Rozwój socjalizmu od utopii do nauki, Warszawa 1971.
  • Engels F., Zasady komunizmu [w:] K. Marks, F. Engels, Manifest komunistyczny, Warszawa 2008.
  • Feyerabend P., Przeciw metodzie, Wrocław 2001.
  • Friedman M., Friedman R., Od kołyski do grobu [w:] M. Friedman, R. Friedman, Wybór pism, Sosnowiec 1994.
  • Frołow S., Dzierżyński. Miłość i rewolucja, Kraków 2014.
  • Gaddis J.L., Zimna wojna. Historia podzielonego świata, Kraków 2007.
  • Hauser A., Flaubert i Zola [w:] Red. A. Mencwel, W kręgu socjologii literatury. Tom II, Warszawa 1980.
  • Hayek F.A., von, Intelektualiści a socjalizm, Warszawa 2012.
  • Hayek F.A., von, Konstytucja wolności, Warszawa 2007.
  • Herling-Grudziński G., Inny świat, Kraków 2000.
  • Hobsbawm E., Jak zmienić świat? Marks i marksizm 1840-2011, Warszawa 2013.
  • Johnson P., Intelektualiści, Warszawa 1998.
  • Karolczuk E., Przedmowa do nowego polskiego wydania... [w:] K. Marks, F. Engels, Manifest komunistyczny, Warszawa 2008.
  • Koestler A., Ciemność w południe, Warszawa 1990.
  • Kołakowska A., Komuniści i antykomuniści [w:] A. Kołakowska, Wojny kultur i inne wojny, Warszawa 2010.
  • Kołakowski L., Czy diabeł może być zbawiony? [w:] L. Kołakowski, Czy diabeł może być zbawiony i 27 innych kazań, Kraków 2009.
  • Kołakowski L., Główne nurty marksizmu. Tomy 1-3 [w tekście: GNM1-3), Warszawa 2009.
  • Kołakowski L., Intelektualiści [w:] L. Kołakowski, Czy diabeł może być zbawiony i 27 innych kazań, Kraków 2009.
  • Kołakowski L., Marksowskie korzenie stalinizmu [w:] L. Kołakowski, Czy diabeł może być zbawiony i 27 innych kazań, Kraków 2009, s. 365.
  • Kuderowicz Z., Miejsce pracy w Marksowskim humanizmie, Etyka 6/1970.
  • Kuehnelt-Leddihn E., von, Ślepy tor. Ideologia i polityka lewicy 1789-1984, Wrocław 2007.
  • Kundera M., Nieznośna lekkość bytu, Warszawa 2014.
  • Kundera M., Żart, Warszawa 2014.
  • Le Bon G., Psychologia socjalizmu, Warszawa 1997.
  • Lenin W.I., Marksizm a powstanie [w:] S. Žižek, Rewolucja u bram, Kraków 2006.
  • Lilla M., Lekkomyślny umysł. Intelektualiści w polityce, Warszawa 2001.
  • Lowenthal L., Recepcja dzieła Dostojewskiego w Niemczech [w:] Red. A. Mencwel, W kręgu socjologii literatury. Tom II, Warszawa 1980.
  • Lukács G., Historia i świadomość klasowa, Warszawa 2013.
  • Mackiewicz J., Zwycięstwo prowokacji, Londyn 2007.
  • Mackiewicz J., Sprawa pułkownika Miasojedowa, Londyn 2010.
  • Margolin J-L., Chiny - długi marsz w ciemności [w:] S. Courtois, N. Werth, J-L. Panné..., Czarna księga komunizmu, Warszawa 1999.
  • Marks K., Engels F., Address of the Central Committee to the Communist League - prelekcja dostępna pod adresem: <https://www.marxists.org/archive/marx/works/1847/communist-league/1850-ad1.htm> (dostęp: 28.07.2017).
  • Marks K., Engels F., Manifest komunistyczny, Warszawa 2008.
  • Marks K., List do Wilhelma Brackego [w:] K. Marks, Krytyka programu gotajskiego, Warszawa 2007.K. Marks, K. Marks, Krytyka programu gotajskiego, Warszawa 2007.
  • Miłosz C., Zniewolony umysł, Kraków 1999.
  • Nowak-Jeziorański J., Wojna w eterze, Kraków 2006.
  • Panasiuk R., Przedmowa [w:] F. Engels, Ludwik Feuerbach i zmierzch klasycznej filozofii niemieckiej, Warszawa 1974.
  • Pipes R., Komunizm, Warszawa 2008.
  • Pipes R., Rosja bolszewików, Warszawa 2010.
  • Popper K.R., Społeczeństwo otwarte i jego wrogowie. Tom 1-2 (w tekście SO1-2), Warszawa 2006.
  • Raspail J., Obóz świętych, Poznań 2005.
  • Schumpeter J.A., Kapitalizm, socjalizm, demokracja, Warszawa 2009.
  • Scruton R., Pożytki z pesymizmu, Poznań 2012.
  • Sołżenicyn A., Odmowa udziału w kłamstwie [w:] Red. W. Władyka, P. Zmelonek, T. Zawadzki, Wielkie mowy historii. Tom 4, Warszawa 2006.
  • Sołżenicyn A., Archipelag GUŁag. Tom II, Poznań 2008.
  • Sołżenicyn A., Archipelag GUŁag. Tom III, Poznań 2008.
  • Sorel G., Rozważania o przemocy, Warszawa 2014.
  • Sorokin P., Ruchliwość społeczna, Warszawa 2009.
  • Swift J., Podróże Guliwera, Warszawa 1956.
  • Szpotański J., Szmaciak [w:] J. Szpotański, Gnom Caryca Szmaciak, Łomianki 2007.
  • Sztumski J., Elity i ich miejsce w społeczeństwie, Katowice 1997.
  • Waryński L., Usprawiedliwieni jesteśmy przed własnym sumieniem i przed ludem, [w:] Red. W. Władyka, P. Zmelonek, T. Zawadzki, Wielkie mowy historii. Tom 3, Warszawa 2006.
  • Wheen F., Marks. Kapitał. Biografia, Warszawa 2007.
  • Zawadzki S., Wstęp [w:] W. Lenin, Państwo a rewolucja, Warszawa 1972.
  • Zola E., Germinal, Wrocław 2005.
  • Žižek S., O wierze, Warszawa 2008.

Downloads

Download data is not yet available.