Czas wolny nastolatków w perspektywie teorii socjologicznej


Abstrakt

This article is an attempt to redefine the concept of free time in such a way as to take into account the nuances of the social determinants of adolescent leisure. Classic definitions of leisure have emphasized its disinterestedness, voluntary nature, and unproductiveness. Later researchers indicated that the issue was more complex. How people spend their free time is a derivative of their social position and cultural, social, and symbolic capital, and is also often a component of a chosen lifestyle or an element of identity. It is currently believed that how a person spends free time is also influenced by the individual’s gender, age, origin, and physical predisposition. In regard to youth leisure, the disappearance of clear divisions between work and rest time seems to be extremely important, especially in two areas: participation in extracurricular activities, and the huge role of smartphones and the Internet in the lives of young people, along with the associated “prosumption,” unregulated financial issues (making money online), and many other phenomena.


Słowa kluczowe

czas wolny; style życia; tożsamość; nastolatki

Barber Larissa, Santuzzi Alecia, 2017, Telepressure and College Student Employment: The Costs of Staying Connected Across Social Contexts, „Stress and Health”, t. 33, s. 14–23 (https://doi.org/10.1002/smi.2668).

Belkin Liuba, Becker William, Conroy Samantha, 2020, The Invisible Leash: The Impact of Organizational Expectations for Email Monitoring After-Hours on Employee Resources, Well-Being, and Turnover Intentions, „Group and Organization Management”, t. 0(0), s. 1–32 (DOI: 10.1177/1059601120933143).

Brandtzaeg Petter, Heim Jan, 2011, A Typology of Social Networking Sites Users, „International Journal of Web Based Communities”, t. 7(1), s. 28–51 (DOI: 10.1504/IJWBC.2011.038124).

Bourdieu Pierre, 2005, Dystynkcja. Społeczna krytyka władzy sądzenia, tłum. Piotr Biłos, Scholar, Warszawa.

Bourdieu Pierre, Passeron Jean-Claude, 2012, Reprodukcja. Elementy teorii systemu nauczania, tłum. Elżbieta Neyman, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.

Clarke John, Critcher Chas, 1985, The Devil Makes Work: Leisure in Capitalist Britain, University of Illinois Press, Champaign.

Combs James, 2011, Świat zabaw: narodziny nowego wieku ludycznego, tłum. Olga Kaczmarek, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa.

Cook Daniel Thomas, 2004, The Commodification of Childhood: The Children’s Clothing Industry and the Rise of the Child Consumer, Duke University Press, Durham.

Cook Daniel Thomas, 2007, The Disempowering Empowerment of Children’s Consumer, „Society and Business Review”, t. 2(1), s. 37–52.

Crenshaw Kimberle, 1989, Demarginalizing the Intersection of Race and Sex: A Black Feminist Critique of Antidiscrimination Doctrine, Feminist Theory and Antiracist Politics, „University of Chicago Legal Forum”, t. 1989(1) http://chicagounbound.uchicago.edu/uclf/vol1989/iss1/8 [dostęp: 21.10.2019].

Cross Gary, 1990, A Social History of Leisure since 1600, Venture Publishing, State College, PA.

Csikszentmihalyi Mihaly, 1996, Przepływ: psychologia optymalnego doświadczenia. Jak poprawić jakość życia, tłum. Magdalena Wajda, Wydawnictwo Studio Emka, Warszawa.

Czajka Stanisław, 1974, Z problemów czasu wolnego, Instytut Wydawniczy CRZZ, Warszawa.

Danecki Jan, 1970, Jedność podzielonego czasu: czas wolny i czas pracy w społeczeństwach uprzemysłowionych, Książka i Wiedza, Warszawa.

Domański Henryk, 1999, Prestiż, Wydawnictwo Funna, Wrocław.

Domański Henryk, 2015, Czy są w Polsce klasy społeczne?, Wydawnictwo Krytyki Politycznej, Warszawa.

Domański Henryk, Ostrowska Antonina, Rychard Andrzej, 2000, Jak żyją Polacy, IFIS PAN, Warszawa.

Domański Henryk, Karpiński Zbigniew, Przybysz Dariusz, Straczuk Justyna, 2015, Wzory jedzenia a struktura społeczna, Scholar, Warszawa.

Dumazedier Joffre, 1974, The Sociology of Leisure, Elsevier, Amsterdam.

Durkheim Émile, 1999, O podziale pracy społecznej, tłum. Krzysztof Wakar, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.

Earl Jennifer, Schussman Alan, 2008, Contesting Cultural Control: Youth Culture and Online Petitioning, w: Bennet Lance (red.), Civic Life Online: Learning How Digital Media Can Engage Youth, The MIT Press, Cambridge, MA.

Fajardo Jose Antonio Sanchez, 2019, Exploring the ‘Shashification’ of Teenage Slang, „English Today”, t. 35(3), s. 49–54 (DOI: 10.1017/S0266078418000251).

Fatyga Barbara, 2001, Młodość bez skrzydeł: nastolatki w małym mieście: raport z badań i diagnoza sytuacji społeczno-kulturalnej, ISNS UW, Warszawa.

Fatyga Barbara, 2005, Dzicy z naszej ulicy, OBM UW, Warszawa.

Fatyga Barbara, 2012, Czas dla siebie, w: Słownik teorii żywej kultury (http://ozkultura.pl/ [dostęp: 21.10.2018]).

Filiciak Mirosław, Danielewicz Michał, Halawa Mateusz, Mazurek Paweł, Nowotny Agata, 2010, Młodzi i media. Nowe media a uczestnictwo w kulturze, SWPS, Warszawa.

Gdula Maciej, 2018, Nowy autorytaryzm, Krytyka Polityczna, Warszawa.

Giddens Anthony, 2002, Nowoczesność i tożsamość. „Ja” i społeczeństwo w epoce późnej nowoczesności, tłum. Alina Szulżycka, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.

Goffman Erving, 1981, Człowiek w teatrze życia codziennego, tłum. Helena Datner-Śpiewak, Paweł Śpiewak, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa.

Goggin Joyce, 2018, Playbour, Farming and Labour: Work, Play and Boredom (http://www.ephemerajournal.org/contribution/playbour-farming-and-labour [dostęp: 21.10.2019]).

Gross Elisheva, Hardin Curtis, 2007, Implicit and Explicit Stereotyping of Adolescents, „Social Justice Research”, t. 20(2), s. 140–160 (DOI: 10.1007/s11211-007-0037-9).

Hargittai Eszter, Walejko Gina, 2008, The Participation Divide: Content Creation and Sharing in the Digital Age, „Information, Communication and Society”, t. 11(2), s. 239–256 (DOI: 10.1080/13691180801946150).

Huizinga Johan, 1998, Homo ludens. Zabawa jako źródło kultury, tłum. Maria Kurecka, Witold Wirpsza, Czytelnik, Warszawa.

Jacyno Małgorzata, 2007, Kultura indywidualizmu, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.

Jenkins Henry, 2007, Kultura konwergencji: zderzenie starych i nowych mediów, tłum. Małgorzata Bernatowicz, Mirosław Filiciak, Wydawnictwo Akademickie i Profesjonalne, Warszawa.

Kamiński Aleksander, 1965, Czas wolny i jego problematyka społeczno-wychowawcza, Ossolineum, Wrocław.

Kivel Dana, Kleiber Douglas, 2000, Leisure in the Identity Formation of Lesbian/Gay Youth: Personal but Not Social, „Leisure Sciences”, t. 22(4), s. 215–232 (DOI: 10.1080/01490409950202276).

Krajewski Marek, 2013, Nuda: smart boredom, „Dwutygodnik.com”, wyd. 121, listopad (https://www.dwutygodnik.com/artykul/4885-nuda-smart-boredom.html [dostęp 21.10.2019]).

Lenhart Amanda, Madden May, 2005, Teen Content Creators and Consumers, Pew Internet and American Life Project, Washington.

MacCannell Dean, 2002, Turysta. Nowa teoria klasy próżniaczej, tłum. Ewa Klekot, Anna Wieczorkiewicz, Muza, Warszawa.

Maffesoli Michel, 2008, Czas plemion. Schyłek indywidualizmu w społeczeństwach ponowoczesnych, tłum. Marta Bucholc, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.

Marody Mirosława, 1997, Styl życia jako kategoria opisu socjologicznego, w: Macieja Falkowska (red.),Wartości, praca, zakupy… O stylach życia Polaków, Centrum Badań Opinii Społecznej, Warszawa.

Milner David, 2016, Crunch: The Video Game Industry’s Notorious Labour Problem (https://www.gameinformer.com/b/features/archive/2018/01/16/crunch-the-video-game-industrys-notorious-labor-problem.aspx [dostęp: 21.10.2019]).

Neulinger, John, 1974, The Psychology of Leisure: Research Approaches to the Study of Leisure, Charles C. Thomas, Springfield.

Nielsen Jakob, 2006, The 90-9-1 Rule for Participation Inequality in Social Media and Online Communities (https://www.nngroup.com/articles/participation-inequality [dostęp: 10.09.2020]).

Pyżalski Jacek, 2016, Od paradygmatu ryzyka do paradygmatu szans: prorozwojowe i prospołeczne używanie Internetu przez dzieci i młodzież, w: Maciej Tanaś (red.), Nastolatki wobec internetu, NASK, Warszawa.

Rojek Chris, 1995, Decentering Leisure: Rethinking Leisure Theory, Sage, London.

Rojek Chris, 2000, Leisure and Culture, Palgrave Macmillan UK, London.

Rojek Chris, 2005, Leisure Theory: Principles and Practices, Palgrave Macmillan UK, London.

Rybczynski Witold, 1991, Waiting for the Weekend, Viking Press, New York.

Scraton Sheila, 1992, Shaping Up to Womanhood: Gender and Girls’ Physical Education, Open University Press, London.

Siciński Andrzej (red.), 1976, Style życia: koncepcje i propozycje, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa.

Siemieńska Renata, 2006, Zarządzanie czasem — budżet czasu, w: Bogdan Baran (red.), Krajowy System Monitorowania Równego Traktowania Kobiet i Mężczyzn: raporty eksperckie, t. 1, Scholar, Warszawa.

Stebbins Robert, 2007, Serious Leisure: A Perspective for Our Time, Transaction Publishers, New Jersey.

Szafraniec Krystyna, Boni Michał, 2011, Młodzi 2011, Kancelaria Prezesa Rady Ministrów, Warszawa.

Szlendak Tomasz, 2011, Nic? Aktywność kulturalna i czas wolny na wsi i w małych miastach, w: Izabela Bukraba-Rylska, Wojciech J. Burszta (red.), Zróżnicowanie kultury wsi i małych miast w Polsce, NCN, Kraków.

Sztark Marek, 2016, Kultura średnich i małych miast, Miejska Biblioteka Publiczna, Pieszyce.

Tanaś Maciej, Kamieniecki Wojciech, Bochenek Marcin, Wrońska Agnieszka, Lange Rafał, Fila Mariusz, Loba Bartosz, 2017, Raport. Nastolatki 3.0, NASK, Warszawa.

Toffler Alvin, 1986, Trzecia fala, tłum. Ewa Woydyłło, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa.

Tosenberger Catherine, 2008, Homosexuality at the Online Hogwarts: Harry Potter Slash Fanfiction, „Children’s Literature”, t. 36(1), s. 185–207 (DOI: 10.1353/chl.0.0017).

Truszkowska-Wojtkowiak Maria, 2012, Fenomen czasu wolnego, Harmonia, Gdańsk.

Tyszka Andrzej, 1971, Uczestnictwo w kulturze: o różnorodności stylów życia, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa.

Urry John, Larsen Jonas, 2011, The Tourist Gaze 3.0, Sage Publishing, Thousand Oaks.

van Mierlo Trevor, 2014, The 1% Rule in Four Digital Health Social Networks: An Observational Study (DOI: 10.2196/jmir.29).

Veblen Thorstein, 1998, Teoria klasy próżniaczej, tłum. Janina Frentzel-Zagórska, Muza, Warszawa.

Walvin James, 1978, Leisure and Society 1830–1950, Longman, New York.

Wearing Betsy, 1998, Leisure and Feminist Theory, Sage Publishing, Thousand Oaks.

Weber Max, 1994, Etyka protestancka a duch kapitalizmu, tłum. Jan Miziński, Test, Lublin.

Weber Max, 2002, Gospodarka i społeczeństwo, tłum. Dorota Lachowska, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.

Wells Karen, 2002, Reconfiguring the Radical Other: Urban Children’s Consumption Practices and the Nature/Culture Divide, „Journal of Consumer Culture” (https://doi.org/10.1177/146954050200200301).

Wells Karen, 2005, Strange Practices: Children’s Discourses on Transgressive Unknowns in Urban Public Space, „Childhood”, t. 12(4), s. 495–506 (DOI: 10.1177/0907568205058611).

Wnuk-Lipiński Edmund, 1975, Czas wolny: współczesność i perspektywy, Instytut Wydawniczy CRZZ, Warszawa.

Wnuk-Lipiński Edmund, 1981, Budżet czasu, struktura społeczna, polityka społeczna, Ossolineum, Wrocław.

Zarycki Tomasz, 2008, Kapitał kulturowy. Inteligencja w Polsce i Rosji, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa.

Zendle David, Rachel Meyer, Over Harriet, 2019, Adolescents and Loot Boxes: Links with Problem Gambling and Motivations for Purchase, „Royal Society Open Science”, t. 6 (https://doi.org/10.1098/rsos.190049).

Żbikowska Agata, 2019, Nastolatek jako „trudny klient” w perspektywie przedstawicieli gminnych instytucji kultury, „Społeczeństwo, Edukacja, Język”, t. 9 (DOI: 10.19251/sej/2019.9(8)).

Pobierz

Opublikowane : 2020-09-21


Żbikowska, A. (2020). Czas wolny nastolatków w perspektywie teorii socjologicznej. Kultura I Społeczeństwo, 64(3), 27-50. https://doi.org/10.35757/KiS.2020.64.3.2

Agata Żbikowska  agata.zbikowska@gmail.com
Uniwersytet Warszawski  Polska
https://orcid.org/0000-0002-6122-1961