Czy „rodzeństwo zawsze się bije”? Znormalizowana przemoc między rodzeństwem w dzieciństwie — stan badań, skala zjawiska, doświadczenia dorosłego rodzeństwa
Abstrakt
This article deals with the problem of sibling violence in childhood. According to the data, children are particularly often the victims of physical and psychological abuse from their brothers and sisters. However, this topic is relatively rarely discussed in Polish sociological and psychological literature. Among other reasons, there is a tendency to perceive violence between children as irrelevant and as an unavoidable element of childhood. The author has three purposes. First, she presents the state of expertise on sibling violence. Second, she presents data obtained from the Empowering Children Foundation on how many children report sibling violence to the Helpline and thus illustrates the scale of the phenomenon in Poland. Third, she attempts to show how the experience of sibling violence in childhood is reflected in the stories adults recount in regard to their biographies and their relations with their siblings. Cases are cited that illustrate the various circumstances of physical and psychological violence in sibling relations.
Słowa kluczowe
rodzeństwo; przemoc fizyczna; przemoc psychiczna; dzieciństwo
Bibliografia
Ackers Ronald L., 1973, Deviant Behaviour: A Social Learning Approach, Wadsworth Publishing Company, Belmont.
Ariès Philippe, 1995, Historia dzieciństwa: dziecko i rodzina w dawnych czasach, tłum. Maryna Ochab, Aletheia, Warszawa.
Bank Stephen P., Kahn Michael D., 1997, The Sibling Bond, Basic Books, New York.
Błońska Barbara, 2015, Przemoc wobec zwierząt jako sygnał przemocy wobec kobiet i dzieci. Akademia Praw Kobiet — wykłady o przemocy wobec kobiet, Fundacja Feminoteka, Warszawa.
Brody Gene H., 1998, Sibling Relationship Quality: Its Causes and Consequences, „Annual Review of Psychology”, t. 49, s. 1–24.
Butler Katy, 2006, Beyond Rivalry, a Hidden World of Sibling Violence. „The New York Times”, 28 lutego.
Button Deeanna M., Gealt Roberta, 2010, High Risk Behaviors Among Victims of Sibling Violence, „Journal of Family Violence”, t. 25, s. 131–140.
Caffaro John V., Conn-Caffaro Allison, 1998, Sibling Abuse Trauma: Assessment and Intervention Strategies for Children, Families, and Adults, Haworth Press, New York.
Caffaro John V., Conn-Caffaro Allison, 2005, Treating Sibling Abuse Families, „Aggression and Violent Behavior”, t. 10, s. 604–623.
Caspi Jonathan, 2012, Sibling Aggression. Assessment and Treatment, Springer Publishing Company, New York.
CBOS, 2012, Komunikat z badań o dopuszczalności stosowania kar cielesnych i prawie chroniącym dzieci przed przemocą, Warszawa.
Connell Raewyn W., 1987, Gender and Power: Society, the Person, and Sexual Politics, Stanford University Press, Stanford.
Connell Raewyn W., 1995, Masculinities, University of California Press, Berkeley–Los Angeles.
Elliott Karla, 2016, Caring Masculinities: Theorizing an Emerging Concept, „Men and Masculinities”, t. 19(3), s. 240–259.
Eriksen Shelley, Jensen Vickie, 2006, All in the Family? Family Environment Factors in Sibling Violence, „Journal of Family Violence”, t. 21, s. 497–507.
Eriksen Shelley, Jensen Vickie, 2009, A Push or a Punch. Distinguishing the Severity of Sibling Violence, „Journal of Interpersonal Violence”, t. 24(1), s. 183–208.
Finkelhor David, Hashima Patricia Y., 2001, The Victimization of Children and Youth: A Comprehensive Overview, w: Susan O. White, Handbook of Youth and Justice, Springer Science+Business Media, New York, s. 49–78.
Finkelhor David, Turner Heather, Ormrod Richard, 2006, Kid’s Stuff: The Nature and Impact of Peer and Sibling Violence and Older Children, „Child Abuse and Neglect”, t. 30, s. 1401–1421.
Gawlicz Katarzyna, Rudnicki Paweł, Starnawski Marcin, 2015, Dyskryminacja w szkole — obecność nieusprawiedliwona. O budowaniu edukacji antydyskryminacyjnej w systemie edukacji formalnej w Polsce. Raport z badań, Towarzystwo Edukacji Antydyskryminacyjnej, Warszawa.
Gelles Richard J., Cornell Claire P., 1985, Intimate violence in families, Sage, Beverly Hills, CA.
Goodwin Megan P., Roscoe Bruce, 1990, Sibling Violence and Agonistic Interactions among Middle Adolescents, „Adolescence”, t. 25, s. 451–467.
Grabowska Magdalena, 2016, „Szara strefa” przemocy seksualnej: gwałt i próba gwałtu w narracjach kobiet, w: Magdalena Grabowska, Agnieszka Grzybek (red.), Przełamać tabu. Raport o przemocy seksualnej, Fundacja na rzecz Równości i Emancypacji STER, Warszawa, s. 77–113.
Herzberger Sharon D., 2002, Przemoc domowa: perspektywa psychologii społecznej, tłum. Eleonora Bielawska-Batorowicz, Państwowa Agencja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, Warszawa.
Hoffman Kristi L., Edwards John N., 2004, An Integrated Theoretical Model of Sibling Violence and Abuse, „Journal of Family Violence”, t. 19(3), s. 185–200.
Hooks bell, 2000, Feminist Parenting, w: bell hooks, Feminism Is for Everybody. Passionate Politics, South End Press, Cambridge, MA.
Hooks bell, 2013, Teoria feministyczna. Od marginesu do centrum, tłum. Ewa Majewska, Wydawnictwo Krytyki Politycznej, Warszawa.
Ilg Frances L., Bates Louis A., Baker Sidney M., 1994, Rozwój psychiczny dziecka od 0 do 10 lat. Poradnik dla rodziców, psychologów i lekarzy, tłum. Mirosław Przylipiak, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk.
Janeway Elizabeth, 1982, Cross Sections, William Morrow, New York.
Jenkins Tucker Corinna, Finkelhor David, Turner Heather, Shattuck Anne, 2013, Association of Sibling Aggression with Child and Adolescent Mental Health, „Pediatric”, t. 132(1), s. 79–84.
Kiselica Mark S., Morill-Richards Mandy, 2007, Sibling Maltreatment: The Forgotten Abuse, „Journal of Counselling and Development”, t. 85, s. 148–161.
Komendant-Brodowska Agata, 2014, Agresja i przemoc szkolna. Raport o stanie badań, Instytut Badań Edukacyjnych, Warszawa.
Kosiol Marta, 2014, Badanie relacji między rodzeństwem. Przegląd kwestionariuszy, „Polskie Forum Psychologiczne”, t. 19(2), s. 275–295.
Kurst-Swanger Karel, Petcosky Jacqueline L., 2003, Violence in the Home. Multidisciplinary Perspectives, Oxford University Press, Oxford.
Mackey Amber L., Fromuth Mary E., Kelly David B., 2010, The Association of Sibling Relationship and Abuse with Later Psychological Adjustment, „Journal of Interpersonal Violence”, t. 25(6), s. 955–968.
Martinez Katherine, McDonald Courtney, 2015, By the Hands of Our Brothers: An Exploration of Sibling-to-Sibling Aggression for Victimized Heterosexual and Sexual Minority Women, „Journal of LGBT Family Studies”, t. 12(3), s. 242–256.
Mitchell Juliet, 2003, Siblings: Sex and Violence, Polity, Cambridge.
Novakovski-Sims Eva, 2018, An Exploratory Study of Childhood Adversity and Delinquency among Youth in the Context of Child-to-Parent and Sibling-to-Sibling Violence, „Journal of Family Social Work”, t. 22(2), s. 126–145.
Nowakowska Agnieszka, Przewłocka Jadwiga, 2015, Szkoła oczami uczniów: relacje z nauczycielami i kolegami oraz przemoc szkolna. Raport z badania jakościowego, Instytut Badań Edukacyjnych, Warszawa.
Piaget Jean, 1954, The Construction of Reality in the Child, Basic Books, New York.
Rawls John, 1994, Teoria sprawiedliwości, tłum. Maciej Panufnik, Jarosław Pasek, Adam Romaniuk, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Roscoe Bruce, Goodwin Megan, Kennedy Donna, 1987, Sibling Violence and Agonistic Interactions Experienced by Early Adolescents, „Journal of Family Violence”, t. 2(2), s. 121–137.
Schütz Alfred, Luckmann Thomas, 1973, The Structures of the Lifeworld, tłum. R.M. Zaner, H.T. Engelhardt, Jr., Northwestern University Press, Evanston.
Simonelli Catherine J., Mullis Thomas, Elliott Ann N., Pierce Thomas W., 2002, Abuse by Siblings and Subsequent Experiences of Violence Within the Dating Relationship, „Journal of Interpersonal Violence”, t. 17(2), s. 103–121.
Stanisz Agata, 2014, Rodzina made in Poland. Antropologia pokrewieństwa i życia rodzinnego, Poznańskie Studia Etnologiczne, Poznań.
Straus Murray A., Gelles Richard J., 1990, How Violent Are American Families? Estimates from the National Family Violence Resurvey and other studies, w: Murray A. Straus, Richard J. Gelles (red.), Physical Violence in American Families: Risk Factors and Adaptations to Violence in 8,145 Families, Transaction Publishers, New Brunswick.
Straus Murray A., Gelles Richard J., Steinmetz Suzanne K., 1980, Behind Closed Doors, Sage, Newbury Park.
Stutey Diane M., 2015, Sibling Abuse: A Study of School Counsellors’ Shared Attitudes and Beliefs, „The Professional Counselor”, t. 5(3), s. 390–406.
Stutey Diane M., 2017, Helping Children and Families Address and Prevent Sibling Abuse, „Counseling Today”, 28 lutego.
Tooley Kay M., 1977, The Young Child as Victim of Sibling Attack, „Social Casework”, t. 58(1), s. 25–28.
Tucker Corinna J., Finkelhor David, Turner Heather, Shattuck Anne, 2013, Association of Sibling Aggression with Child and Adolescent Mental Health, „Pediatrics”, t. 132(1), s. 79–84.
Wolke Dieter, Tippett Neil, Dantchev Slava, 2015, Bullying in the Family: Sibling Bullying, „The Lancet Psychiatry”, t. 10(2), s. 917–929.
Wyness Michael, 2006, Childhood and Society: An Introduction to the Sociology of Childhood, Palgrave MacMillan, New York.
Uniwersytet Warszawski Polska
https://orcid.org/0000-0003-4802-7686
Ten utwór jest dostępny na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe.
