A Duet on Engagement: Challenges and Dilemmas of the Researcher of Ethnicities in Poland in the Early 1990s [Dwugłos o zaangażowaniu. Wyzwania i dylematy badacza etniczności w Polsce na początku lat dziewięćdziesiątych XX wieku]


Abstrakt

Artykuł jest próbą retrospektywnego spojrzenia na doświadczenia badawcze dwóch autorek, które rozpoczęły swe badania nad problematyką etniczną w Polsce na początku lat dziewięćdziesiątych XX wieku. W centrum ich uwagi znajduje się namysł nad miejscem i rolą antropolożki/antropologa w procesie badawczym, społecznymi i politycznymi uwarunkowaniami działań podejmowanych w „terenie”, usytuowaniem w relacji do badanych, pozycjonowaniem, relacjami władzy czy też  obowiązującymi formacjami dyskursywnymi. Kluczowe jest ukazanie wyzwań i dylematów, przed jakimi staje badaczka/badacz mniejszości etnicznych — w obliczu wyboru strategii zaangażowania bądź zdystansowania podczas badań oraz konsekwencji dokonywanych wyborów.


Słowa kluczowe

historia antropologii w Polsce; badania etnograficzne; zaangażowanie badacza; poparcie grup mniejszościowych; problemy polityczne w grupach mniejszościowych

Baer, Monika. 2005. “Ku pluralistycznej wspólnotowości.” (op.cit.,). Maszyna interpretacyjna. Pismo kulturalno-społeczne, no. 1: 6.

Barański, Janusz. 2010. Etnologia i okolice. Eseje antyperyferyjne. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Bojar, Hanna. 1995. “National Minorities in Transformation Processes.” In: Christopher G. Bryant, Edmund Mokrzycki (eds.). Democracy, Civil Society and Pluralism in Comparative Perspective. Warszawa: IFiS PAN.

Bojar, Hanna. 1997. “Mniejszości narodowe — nowe formy uczestnictwaw życiu III Rzeczypospolitej.” In: Henryk Domański, Andrzej Rychard (eds.). Elementy nowego ładu. Warszawa: Wydawnictwo IFiS PAN.

Bojar, Hanna. 2000. Mniejszości społeczne w państwie i społeczeństwie III Rzeczypospolitej Polskiej. Wrocław: FUNNA.

Brocki, Marcin. 2013. Antropologia społeczna i kulturowa w przestrzeni publicznej. Problemy, dylematy, kontrowersje. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Eriksen, Thomas Hylland. 2006. Engaging Anthropology. The Case for a Public Presence. Oxford–New York: Berg.

Geertz, Clifford. 2000. Available Light: Anthropological Reflections on Philosophical Topics. Princeton: Princeton University Press.

Górski, Konrad. 2007. “Antropologów kłopoty z zaangażowaniem.” In: Jacek Kowalewski, Wojciech Piasek (eds.). Zaangażowanie czy izolacja? Współczesne strategie społecznej egzystencji humanistów. Olsztyn: Instytut Filozofii Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego: 143–150.

Hastrup, Kirsten. 1995. A Passage to Anthropology: Between Experience and Theory. London–New York: Routledge.

Hastrup, Kirsten, Peter Elsass. 1990. “Anthropological Advocacy: A Contradiction in Terms?” Current Anthropology 31(3): 301–311.

Herzfeld, Michael. 2006. “Dlaczego Grecy? Wywiad z prof. Michaelem Herzfeldem [rozmawiała Agnieszka Kościańska].” (op.cit.,). Maszyna interpretacyjna. Pismo kulturalno-społeczne, no. 1: 1.

Jasiewicz, Zbigniew. 1980. “Tatarzy polscy. Grupa etniczna czy etnograficzna.” Lud, vol. 64.

Kamocki, Janusz. 1993. “Tatarzy polscy jako grupa etnograficzna.” Rocznik Tatarów Polskich. Gdańsk.

Kaniowska, Katarzyna. 2010. “Etyczne problemy badań antropologicznych.” In: Katarzyna Kaniowska, Noemi Modnicka (eds.). Etyczne problemy badań antropologicznych. Wrocław–Łódź: Polskie Towarzystwo Ludoznawcze–Instytut Etnologii i Antropologii Kulturowej Uniwersytetu Łódzkiego: 19–31.

Kellett, Peter Charles. 2009. “Advocacy in Anthropology: Active engagement or passive scholarship.” Durham Anthropology Journal 16(1): 22–31.

Konopacki, Maciej. 1962. “O muzułmanach polskich.” Przegląd Orientalistyczny, no. 3.

Konopacki, Maciej. 1969. “Społeczność tatarska w Polsce wczoraj i dzisiaj.” Przegląd Orientalistyczny, no. 2.

Kwilecki, Andrzej. 1974. Łemkowie, zagadnienia migracji i asymilacji, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.

Low, Setha M., Merry Sally Engle. 2010. “Engaged Anthropology: Diversity and Dilemmas: An Introduction to Supplement.” Current Anthropology 51(S2): 203–226.

Łodziński, Sławomir. 1992. “Struktura narodowościowa Polski i polityka wobec mniejszości w latach 1989–1992.” Kultura i Społeczeństwo 36(3): 85–98.

Łodziński, Sławomir. 2005. Równość i różnica. Mniejszości narodowe w porządku demokratycznym w Polsce po 1989 roku. Warszawa: Scholar.

Marcus, George E. 1995. “Ethnography in/of the World System. The Emergence of Multi-Sited Ethnography.” Annual Review of Antropology 24: 95–117.

Michna, Ewa. 1997. “Stan badań socjologicznych nad społecznością łemkowską w Polsce.” In: Andrzej Zięba (ed.). Łemkowie i łemkoznawstwo w Polsce. Kraków: PAU: 257–269.

Michna, Ewa. 2016. “Konflikty tożsamościowe w grupie jako wyzwanie i źródło etycznych dylematów dla badacza etniczności.” Zeszyty Łużyckie, vol. 50.

Mironowicz, Eugeniusz. 2000. Polityka narodowościowa PRL. Białystok: Białoruskie Wydawnictwo Historyczne.

Mucha, Janusz. 1995. “Kultura dominująca jako kultura obca. Mniejszości kulturowe a grupa dominująca w Polsce współczesnej.” In: Antoni Sułek, Józef Styk (eds.). Ludzie i instytucje. Stawanie się ładu społecznego. Pamiętnik IX Ogólnopolskiego Zjazdu Socjologicznego, vol. 2. Lublin: UMCS–PTS.

Songin-Mokrzan, Marta. 2015. “Engaged Anthropology in Poland: Beyond the Postmodern Concept of Science.” Déjà lu. WCAA Global E-Journal, no. 3.

Nowicka, Ewa. 2005. “Przyjaźń jako narzędzie pracy antropologa. Wątpliwości etyczne.” In: Krystyna Zamiara (ed.). Etyczne aspekty badań społecznych. Poznań: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Adama Mickiewicza: 191–211.

Ortner, Sherry B. 2019. “Practicing engaged anthropology.” Anthropology of this Century. Issue 25, May.

Penkala, Danuta. 1977. Religia a odrębność kulturowa Tatarów polskich. „Sprawozdania Wydziału Historii i Nauk Społecznych Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk za rok 1975”, no. 93: 42–49.

Pudło, Kazimierz. 1987. Łemkowie. Proces wrastania w środowisko Dolnego Śląska 1947–1985, Wrocław: Polskie Towarzystwo Ludoznawcze.

Rutowicz, Przemysław. 2010. “Badania empiryczne antropologii kulturowej wobec etycznych powinności antropologa.” In: Katarzyna Kaniowska, Noemi Modnicka (eds.). Etyczne problemy badań antropologicznych. Wrocław–Łódź: Polskie Towarzystwo Ludoznawcze: 53–67.

Sokolewicz, Zofia. 2005. “Bardzo delikatna materia.” (op.cit.,). Maszyna interpretacyjna. Pismo kulturalno-społeczne 2(23): 6.

Warmińska, Katarzyna. 1999. Tatarzy polscy. Tożsamość religijna i etniczna. Kraków: Universitas.

Warmińska, Katarzyna. 2016. “Kto pyta, nie błądzi? O badaniach społeczności etnicznych.” Zeszyty Łużyckie 50: 381–392.

Wróblewski, Filip. 2010. “Zamiast wstępu. Mikrohistoria z zaangażowaniem w tle.” In: Filip Wróblewski, Filip, Łukasz Sochacki, Jakub Steblik (eds.). Antropologia zaangażowana. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego: 17–28.

Wyka, Anna. 1993. Badacz społeczny wobec doświadczenia. Warszawa: Instytut Filozofii i Socjologii PAN.


Opublikowane : 2020-06-25


Warmińska, K., & Michna, E. (2020). A Duet on Engagement: Challenges and Dilemmas of the Researcher of Ethnicities in Poland in the Early 1990s [Dwugłos o zaangażowaniu. Wyzwania i dylematy badacza etniczności w Polsce na początku lat dziewięćdziesiątych XX wieku]. Kultura I Społeczeństwo, 64(2), 99-118. https://doi.org/10.35757/KiS.2020.64.2.6

Katarzyna Warmińska  warminsk@uek.krakow.pl
Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie  Polska
https://orcid.org/0000-0002-3422-4446
Ewa Michna 
Uniwersytet Jagielloński  Polska
https://orcid.org/0000-0003-1547-7621




Inne teksty tego samego autora