Tożsamość natury ludzkiej i dominująca w kulturze europejskiej strategia tożsamościowa


Abstrakt

The purpose of this article is to demonstrate that there is a strong correlation between the concept of human nature and culturally dominant strategies for constructing the “Other” in European culture. This relationship results in specific challenges for the social anthropologist, particularly in connection with efforts to overcome common knowledge by unveiling and disclosing the real structure of social processes. The sphere of biopolitics has shown that citizens can be stimulated by fear to act. Yet fear has a moral dimension, and thus an engaged anthropology is now needed in order to combat social injustice more actively.


Słowa kluczowe

tożsamość; natura ludzka; kultura; kultura europejska; strategie tożsamościowe; nacjonalizm; populizm; zaangażowanie

Arendt Hannah, 1991, Myślenie, tłum. Hanna Buczyńska-Garewicz, Czytelnik, Warszawa.

Arendt Hannah, 2010, Kondycja ludzka, tłum. Anna Łagodzka, Aletheia, Warszawa.

Bauman Zygmunt, 1992, Ziemia, krew i tożsamość, „Przegląd Polonijny”, nr 4.

Bauman Zygmunt, 1995, Wieloznaczność nowoczesna, nowoczesność wieloznaczna, tłum. Janina Bauman, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.

Bauman Zygmunt, 2006, Moralność w niestabilnym świecie, Księgarnia św. Wojciecha, Poznań.

Bauman Zygmunt, 2017, Szkice z teorii kultury, Scholar, Warszawa.

Brzeziński Dariusz, 2017, Twórczość Zygmunta Baumana w kontekście współczesnych teorii kultury, IFiS PAN, Warszawa.

Brzeziński Dariusz, 2019, Między Kokoschką a Modiglianim. Tożsamości narodowe w świetle nowych teorii kultury, w: Joanna Kurczewska, Zdzisław Mach (red.), Kultury narodowe i lokalne a polityka, IFiS PAN, Warszawa.

Brzozowska-Brywczyńska Maja, 2019, Kulturowe środowisko jednorożców — kilka notatek o młodzieży i kulturze popularnej, w: Krystyna Szafraniec (red.), Młodzi 2018. Cywilizacyjne wyzwania. Edukacyjne konieczności, A Propos, Warszawa.

Buchowski Michał, 2017, Czyściec. Antropologia neoliberalnego postsocjalizmu, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań.

Burszta Wojciech, 2013, Kotwice pewności. Wojny kulturowe z populizmem w tle, Iskry, Warszawa.

Butler Judith, 2016, Zapiski o performatywnej teorii zgromadzeń, tłum. Joanna Bednarek, Krytyka Polityczna, Warszawa.

Castells Manuel, 1983, The City and the Grassroots: A Cross-Cultural Theory of Urban Social Movements, University of California Press, Berkeley.

Clifford James, 2000, Kłopoty z kulturą. Dwudziestowieczna etnografia, literatura i sztuka, tłum. Ewa Dżurak i in., Wydawnictwo KR, Warszawa.

Emmet Dorothy, 1992, The Passage of Nature, Macmillan Academic and Professional, London.

Featherstone Mike, 1991, Consumer Culture and Postmodernism, Sage Publications, London.

Flis Andrzej, 2001, Chrześcijaństwo i Europa. Studia z dziejów cywilizacji zachodu, Nomos, Kraków.

Flis Mariola, 2006, Archetyp ruchu i kod językowy: środki symbolicznej strukturalizacji przestrzeni, w: Andrzej Flis (red.), Stawanie się społeczeństwa. Szkice ofiarowane Piotrowi Sztompce z okazji 40-lecia pracy naukowej, Universitas, Kraków.

Flis Mariola, 2011, Pokrewieństwo i kulturowe zróżnicowanie instytucji małżeństwa, „Estetyka i Krytyka”, nr 23 [Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego].

Freud Sigmund, 1998, Kultura jako źródło cierpień, w: Sigmund Freud, Pisma społeczne, tłum. zbiorowe, Wydawnictwo KR, Warszawa.

Geertz Clifford, 2005, Interpretacja kultury. Wybrane eseje, tłum. Maria M. Piechaczek, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.

Gellner Ernest, 1995, Wstęp, w: Ernest Gellner, Pojęcie pokrewieństwa i inne szkice, tłum. Antoni Bydłoń, Universitas, Kraków.

Griswold Wendy, 2013, Socjologia kultury. Kultury i społeczeństwa w zmieniającym się świecie, tłum. Paweł Tomanek, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.

Gurijew Siergiej, 2019, Idole obolałych, wywiad Jacka Żakowskiego, „Polityka”, nr 32.

Haraway Donna, 2003, The Companion Species Manifesto: Dogs, People, and Significant Otherness, Prickly Paradigma Press, Chicago.

Jacobsen Michael H., Poder Poul, 2008, The Sociology of Zygmunt Bauman: Challenges and Critique, Ashgate Publishing, New York.

Jacyno Małgorzata, 2007, Kultura indywidualizmu, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.

Kołakowski Leszek, 1982, Szukanie barbarzyńcy. Złudzenie uniwersalizmu kulturowego, w: Leszek Kołakowski, Czy diabeł może być zbawiony i 27 innych kazań, Aneks, Londyn.

Leach Edmund, 1982, Social Anthropology, William Collins Sons, Glasgow.

Lévi-Strauss Claude, 1969 [1962], Myśl nieoswojona, tłum. Andrzej Zajączkowski, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa.

Linton Ralph, 1975, Kulturowe podstawy osobowości, tłum. Aleksandra Jasińska-Kania, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa.

Lubaś Marcin, 2004, Miejsce etyki w etnografii. O moralnym zaangażowaniu i zawodowej personie antropologa społecznego, w: Mariola Flis (red.), Etyczny tożsamości kulturowej. Studia z antropologii społecznej, Nomos, Kraków.

Lumsden Charles J., Wilson Edward O., 1983, Promethean Fire: Reflections on the Orgin of Mind, Harvard University Press, Cambridge.

Malinowski Bronisław, 2002, Dziennik w ścisłym znaczeniu tego słowa, Wydawnictwo Literackie, Kraków.

Martens Ekkehard, Schnädelbach Herbert, 1995, Filozofia. Podstawowe pytania, tłum. Jerzy Kmita, Wiedza Powszechna, Warszawa.

Patterson Orlando, 2014, Making Sense of Culture, „The Annual Review of Sociology”, t. 40, s. 1–30.

Rajewski Maciej, 2017, Ku antropologii procesualnej. Dyfuzjonizm brytyjski przełomu XIX i XX wieku, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin.

Rorty Richard, 1994, Filozofia a zwierciadło natury, tłum. Michał Szczubiałka, Wydawnictwo Spacja–Fundacja Aletheia, Warszawa.

Rousseau Jean-Jacques, 1966, tłum. Bronisław Baczko i in., Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa.

Sewell William H. jr., 1999, The Concept(s) of Culture, w : Victoria Bonnell, Lynn Hunt (red.), In Beyond the Cultural Turn: New Directions in the Study of Society and Culture, University of California Press, Berkeley, s. 35–61.

Stocking George W., 1968, Race, Culture and Evolution: Essays in History of Anthropology, University of Chicago Press, Chicago.

Szafraniec Krystyna (red.), Młodzi 2018. Cywilizacyjne wyzwania. Edukacyjne konieczności, A Propos, Warszawa.

Szlendak Tomasz, 2019, Nasza nowa naszość, „Polityka”, 17 kwietnia.

Žižek Slavoj, 2010, Przemoc. Sześć spojrzeń z ukosa, tłum. Andrzej Górny, Muza, Warszawa.

Pobierz

Opublikowane : 2020-06-25


Flis, M. J. (2020). Tożsamość natury ludzkiej i dominująca w kulturze europejskiej strategia tożsamościowa. Kultura I Społeczeństwo, 64(2), 139-155. https://doi.org/10.35757/KiS.2020.64.2.8

Maria Jolanta Flis  maria.flis@uj.edu.pl
Instytut Socjologii Uniwersytetu Jagiellońskiego  Polska
https://orcid.org/0000-0001-5586-2351