Przejdź do głównego menu Przejdź do sekcji głównej Przejdź do stopki

Tom 32 (2023)

Kultury dewzrostu

Pomyśleć dewzrost, czyli dekapita(liza)cja kapitału

DOI: https://doi.org/10.35757/CIV.2023.32.03
Przesłane: 29 grudnia 2023
Opublikowane: 21 marca 2024

Abstrakt

Celem artykułu jest namysł nad strategią dewzrostu. Wskazując rozmaite trudności, autor skupia się na wskazaniu pola, którego teorie dewzrostu nie mogą pomijać, jeśli chcą pretendować do skuteczności: to dominująca ekonomia polityczna. Podążając za myślą Marksa, autor argumentuje, że adekwatnym do postulatów dewzrostu trybem funkcjonowania społeczeństwa musiałaby być właściwie „reprodukcja zawężona”. To o tyle trudny ruch, że oprócz logiki akumulacji do przezwyciężenia jest także mechanizm alienacji oraz nasze konsumpcyjne nawyki. Dopiero na tym tle można szukać przykładów radykalnej, społecznej zmiany, której skala odpowiadałaby wymogom dewzrostu. Według autora przykładem takim może być częste w epoce neolitu odchodzenie od rolnictwa (Graeber, Wengrow). Nie chodzi tu jednak o (niemożliwe) powtórzenie takiej decyzji, a o samą zdolność do jej podjęcia. Oznacza to jednak dekapita(liza)cję kapitału.      

Bibliografia

  • Andreucci D., McDonough T., Kapitalizm, [w:] Dewzrost. Słownik nowej ery, red. G. D’Alisa, F. Demaria, G. Kallis, przeł. Ł. Lange, Langel – Łucja Lange, Łódź 2020.
  • The Anthropocene and the Global Environmental Crisis, ed. C. Hamilton, Ch. Bonneuil, F. Gemenne, Routledge, New York 2015: <https://library.oapen.org/bitstream/handle/20.500.12657/62310/1/9781317589099.pdf> [dostęp: 5 XII 2023].
  • Beck U., Społeczeństwo światowego ryzyka. W poszukiwaniu utraconego bezpieczeństwa, przeł. B. Baran, Scholar, Warszawa 2012.
  • Bińczyk E., Epoka człowieka. Retoryka i marazm antropocenu, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2018.
  • Bińczyk E., Utopia życia po kapitalizmie. Odejście od wzrostu w ujęciu Tima Jacksona, „Civitas. Studia z filozofii polityki” 2022, nr 30.
  • Chakrabarty D., Kryzysy planetarne i trud bycia nowoczesnym, przeł. M. Borowski, M. Chaberski, [w:] D. Chakrabarty, Humanistyka w czasach antropocenu, Universitas, Kraków 2023.
  • Chakrabarty D., Planetarne przebłyski, przeł. A. Ostolski, [w:] D. Chakrabarty, Humanistyka w czasach antropocenu, Universitas, Kraków 2023.
  • Crary J., 24/7. Późny kapitalizm i koniec snu, przeł. D. Żukowski, Wydawnictwo „Karakter”, Kraków 2015.
  • Dewzrost. Słownik nowej ery, red. G. D’Alisa, F. Demaria, G. Kallis, przeł. Ł. Lange, Langel – Łucja Lange, Łódź 2020.
  • Duszczyk M., Sztuczna inteligencja może wpędzić świat w kryzys. Zużywa mnóstwo wody i prądu, „Rzeczpospolita” [online], 12 X 2023 [dostęp: 6 XII 2023]: <https://cyfrowa.rp.pl/globalne-interesy/art39257911-sztuczna-inteligencja -moze-wpedzic-swiat-w-kryzys-zuzywa-mnostwo-wody-i-pradu>.
  • Eriksen Th.H., Tyrania chwili, przeł. G. Sokół, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 2003.
  • Graeber D., Wengrow D., Narodziny wszystkiego. Nowa historia ludzkości, przeł. R. Filipowski, Zysk i S-ka, Poznań 2022.
  • Hamilton C., Human Destiny in the Anthropocene, [w:] The Anthropocene and the Global Environmental Crisis, ed. C. Hamilton, Ch. Bonneuil, F. Gemenne, Routledge, New York 2015: <https://library.oapen.org/bitstream/handle/20.500.12657/62310/1/9781317589099.pdf> [dostęp: 5 XII 2023].
  • Kahneman D., Pułapki myślenia. O myśleniu szybkim i wolnym, przeł. P. Szymczak, Media-Rodzina, Poznań 2012.
  • Le Clézio J.-M.G., Urania, przeł. Z. Kozimor, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 2008.
  • Lukács G., Historia i świadomość klasowa, przeł. M. Siemek, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1988.
  • Marks K., Kapitał, t. 2, przeł. J. Maliniak, Książka i Wiedza, Warszawa 1977 (Karol Marks, Fryderyk Engels. Dzieła, 24).
  • Marks K., Kapitał, t. 3, cz. 1, przeł. E. Lipiński, Książka i Wiedza, Warszawa 1983 (Karol Marks, Fryderyk Engels. Dzieła, 25).
  • Marks K., Kapitał, t. 3, cz. 2, przeł. E. Lipiński, J. Maliniak, Książka i Wiedza, Warszawa 1984 (Karol Marks, Fryderyk Engels. Dzieła, 25).
  • Marks K., Zarys krytyki ekonomii politycznej, przeł. Z.J. Wyrozembski, Książka i Wiedza, Warszawa 1986.
  • Piketty Th., Kapitał i ideologia, przeł. B. Geppert, Wydawnictwo Krytyki Politycznej, Warszawa 2022.
  • Rosa H., Przyspieszenie, wyobcowanie, rezonans, przeł. J. Duraj, J. Kołtan, Europejskie Centrum Solidarności, Gdańsk 2020.
  • Schopenhauer A., Świat jako wola i przedstawienie, t. 2, przeł. J. Garewicz, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1995.
  • Semal L., Anthropocene, Catastrophism and Green Political Theory, [w:] The Anthropocene and the Global Environmental Crisis, ed. C. Hamilton, Ch. Bonneuil, F. Gemenne, Routledge, New York 2015: <https://library.oapen.org/bitstream/handle/20.500.12657/62310/1/9781317589099.pdf> [dostęp: 5 XII 2023].
  • Steinbeck J., Grona gniewu, przeł. A. Liebfeld, Prószyński i S-ka, Warszawa 2022.
  • Stiegler B., Wstrząsy. Głupota i wiedza w XXI wieku, przeł. M. Krzykawski, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2017.
  • Zbrzezny A., Lotna nowoczesność. Kultura materialna, kultura wirtualna, transkodowanie społeczeństwa i kapitalizm, Universitas, Kraków 2019.

Downloads

Download data is not yet available.