„Społeczeństwo otwarte” jako konsekwencja stanowiska krytycznego racjonalizmu
Abstrakt
This paper is an attempt at presenting the construct of open society as a consequence of the critical rationalist position. The above mentioned position was originally taken by Karl Popper on the basis of methodology of the (natural) sciences. If we accept this interpretation, which is quite different from Bryan Magee’s thesis (though at first glance seeming identical), it will be much easier to capture the factual “weaknesses” in Popper’s political philosophy. The historical context in which his reflections arose (especially his two books: “The Poverty of Historicism” and “The Open Society and Its Enemies”) was not without influence on his proposal, which the author treated as his personal contribution to the fight against the authoritarian and totalitarian ideology.
Słowa kluczowe
społeczeństwo otwarte; społeczeństwo zamknięte; krytyczny racjonalizm; inżynieria społeczna
Bibliografia
Carey George W., 1986, Popper’s Open Society: Limitations on Critical Reason, w: Karl R. Popper (red.), Order, Freedom, and the Polity: Critical Essays on the Open Society, University Press of America, Lanham–London.
Chmielewski Adam, 2003, Filozofia Poppera. Analiza krytyczna, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław.
Dahrendorf Ralf, 1979, Life Chances: Approaches to Social and Political Theory, Weidenfeld and Nicolson, London.
Dahrendorf Ralf, 1993, Nowoczesny konflikt społeczny. Esej o polityce wolności, tłum. Stefan Bratkowski i in., Czytelnik, Warszawa.
Dahrendorf Ralf, 2003, Ponad granicami. Wspomnienia, tłum. Małgorzata Łukasiewicz, Wydawnictwo Literackie, Kraków.
Dahrendorf Ralf, 2004, Demokracja bez demokratów, „Gazeta Wyborcza”, 21–22 lutego.
Dobrosielski Marian, 1991, W poszukiwaniu lepszego świata. Filozofia historii i polityki Karla R. Poppera, Etos, Olsztyn–Warszawa.
Dryzek John S., 1992, The Good Society versus the State: Freedom and Necessity in Political Innovation, „The Journal of Politics”, t. 54, nr 2, s. 518–540.
Dziamski Seweryn, 2000, Wykłady z nauki o moralności, Wydawnictwo Naukowe IF UAM, Poznań.
Freeman Michael, 1975, Sociology and Utopia: Some Reflections on the Social Philosophy of Karl Popper, „The British Journal of Sociology”, t. 26, nr 1, s. 20–34.
Fukuyama Francis, 1997, Zaufanie. Kapitał społeczny a droga do dobrobytu, tłum z ang. Anna i Leszek Śliwa, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa–Wrocław.
Gray John, 1994, Liberalizm, Znak, Kraków.
Jabłoński Arkadiusz, 2002, Status teoretyczny i funkcja techniczna wiedzy o społeczeństwie. Wokół myśli Karla R. Poppera i Józefa M. Bocheńskiego, Towarzystwo Naukowe KUL, Lublin.
Kaczocha Włodzimierz, 2004, Demokracja proceduralna oraz republikańska, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w Poznaniu, Poznań.
Kmita Jerzy, 1977, Słowo wstępne, w: Karl R. Popper, Logika odkrycia naukowego, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Kołakowski Leszek, 1999, Demokracja jest przeciwna naturze, w: Ewa Nowicka, Mirosław Chałubiński (red.), Idee a urządzanie świata społecznego. Księga jubileuszowa dla Jerzego Szackiego, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Legutko Ryszard, 1997, Etyka absolutna i społeczeństwo otwarte, Arkana, Kraków.
Magee Bryan, 1998, Popper, tłum. Paweł Dziliński, Prószyński i S-ka, Warszawa.
Magee Bryan, 2000, Wyznania filozofa, tłum. Bohdan Chwedeńczuk, Prószyński i S-ka, Warszawa.
Nowak Leszek, 1998, Byt i myśl. U podstaw negatywistycznej metafizyki unitarnej, Zysk i S-ka, Poznań.
O’Hear Anthony, 1980, Karl Popper, Routledge and Kegan Paul, London.
Popper Karl R., 1950a, Indeterminism in Quantum Physics and Classical Physics. Part I, „The British Journal for the Philosophy of Science”, t. 1, nr 2, s. 117–133.
Popper Karl R., 1950b, Indeterminism in Quantum Physics and Classical Physics. Part II, „The British Journal for the Philosophy of Science”, t. 1, nr 3, s. 173–195.
Popper Karl R., 1977, Logika odkrycia naukowego, tłum. Urszula Niklas, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Popper Karl R., 1992, Wiedza obiektywna. Ewolucyjna teoria epistemologiczna, tłum. Adam Chmielewski, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Popper Karl R., 1993a, Społeczeństwo otwarte i jego wrogowie. I. Urok Platona, tłum. Halina Krahelska, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Popper Karl R., 1993b, Społeczeństwo otwarte i jego wrogowie. II. Wysoka fala proroctw: Hegel, Marks i następstwa, tłum. Halina Krahelska, Witold Jedlicki, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Popper Karl R., 1997, Nieustanne poszukiwania. Autobiografia intelektualna, tłum. Adam Chmielewski, Znak, Kraków.
Popper Karl R., 1999a, Nędza historycyzmu, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Popper Karl R., 1999b, Droga do wiedzy. Domysły i refutacje, tłum. Stefan Amsterdamski, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Sartori Giovanni, 1998, Teoria demokracji, tłum. Piotr Amsterdamski i Daniel Grinberg, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Szacka Barbara, 2003, Wprowadzenie do socjologii, Oficyna Naukowa, Warszawa.
Topolski Jerzy, 1998, Świat bez historii, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań.
Vernon Richard, 1976, The „Great Society” and the „Open Society”: Liberalism in Hayek and Popper, „Canadian Journal of Political Science/Revue canadienne de science politique”, t. 9, nr 2, s. 261–276.
Wettersten John, 1999, New Problems after Popper, „Philosophy of the Social Sciences”, t. 29, nr 1, s. 146–154.
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu Polska
https://orcid.org/0000-0001-6755-9368
Ten utwór jest dostępny na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe.
