Przejdź do głównego menu Przejdź do sekcji głównej Przejdź do stopki
KiS baner

Tom 68 Nr 1 (2024): Kłopotliwe dziedzictwo

Artykuły i rozprawy

Wokół retrowersji i jakości życia. Dziedzictwo odbudowanego miasta w nowych kontekstach na przykładzie Elbląga

DOI: https://doi.org/10.35757/KiS.2024.68.1.10
Przesłane: 21 marca 2023
Opublikowane: 20 marca 2024

Abstrakt

Elbląg is an example of a city in the Western and Northern Territories of Poland that was a German city before World War II, and in 1945, as a result of changes in state borders, became part of Poland. The aim of the article is to present the heritage of Elbląg in contemporary contexts. Treating heritage as a discursive area of social reality, the author shows the main topics of contemporary urban narratives (disputes, demands, discussions) in which heritage is revealed, thus pointing to its dissonances. She also answer questions about social and cultural functions, and about the meaning of the referenced elements of local heritage. One of the main themes and focal points of this heritage is the Old Town, still undergoing reconstruction from wartime destruction using the method of retroversion. This is provoking frequent discussion, and at the same time revealing tensions around the heritage on the axes of essentialism — constructivism, stability — change, and continuity — process. Increasingly, deliberations concerning the Old Town refer to demands related to the quality of life and environmental issues. Thus, green areas are becoming an element of urban heritage. The past and its material traces are an important starting point for discussion, often of a grassroots nature, on the development of the city. This is understood both broadly, in relation to the general vision of the city, and to specific tangible changes in space. Calling Elbląg a “consistently unfinished city,” or “a mock-up city,” touches on the issues of heritage and its social significance in various dimensions and scales of social reality. “Unfinished” therefore concerns not only the constant rebuilding of the city, but also the discussion on the heritage, and more broadly, on the idea of the city.

Bibliografia

  1. Battis-Schinker Eva i in., 2021, Towards Quality of Life Indicators for Historic Urban Landscapes — Insight into a German-Polish Research Project, „Environmental and Sustainability Indicators”, t. 10, s. 1–15 (https://doi.org/10.1016/j.indic.2020.100094 [dostęp: 20.02.2023]).
  2. Bendyk Edwin, Hausner Jerzy, Kudłacz Michał, 2016, Miasto-idea — nowe podejście do rozwoju miast, w: Jerzy Buzek i in. (red.), Open Eyes Book, Open Eyes Economy Summit, Fundacja Gospodarki i Administracji Publicznej, Kraków, s. 119–167.
  3. Bińczyk Ewa, 2011, Uniesienia i potknięcia filozofii podmiotu. Projektowanie stanowisk feministycznych przy założeniu esencjalizmu, „Teksty Drugie”, nr 4, s. 69–85.
  4. Biskupska Kamilla, 2018, Przestrzeń i zieleń: o krajobrazie kulturowym Ziem Zachodnich i Północnych — inaczej, w: Emilia Kledzik, Maciej Michalski, Małgorzata Praczyk (red.), „Ziemie Odzyskane”: w poszukiwaniu nowych narracji, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Poznań, s. 409–434.
  5. Borowska-Beszta Beata, Bartnikowska Urszula, Ćwirynkało Katarzyna, 2017, Analiza wtórna jakościowych danych zastanych: przegląd założeń teoretycznych i aplikacji metodologicznych, „Jakościowe Badania Pedagogiczne”, t. 2, nr 1, s. 5–24.
  6. Ciechorska-Kulesza Karolina, 2010, Przywracanie pamięci miasta. Przypadek elbląskiej Starówki, w: Lesław Michałowski, Dorota Rancew-Sikora, Agata Bachórz (red.), Miasto nie-miasto. Refleksje o mieście jako o społeczno-kulturowej hybrydzie, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk, s. 121–136.
  7. Ciechorska-Kulesza Karolina, 2013, Odkryć i oswoić. Przeszłość lokalna według liderów i mediów byłego województwa elbląskiego, w: Andrzej Szpociński (red.), Przeszłość w dyskursie publicznym, Scholar, ISP PAN, Collegium Civitas, Warszawa, s. 165–184.
  8. Ciechorska-Kulesza Karolina, 2016, Tożsamość a przestrzeń w warunkach niestabilnych granic. Przypadek byłego województwa elbląskiego, Instytut Kaszubski, Gdańsk.
  9. Ciechorska-Kulesza, 2020, Oferta kulturalna a budowanie tożsamości miejsca. Przypadek Elbląga, Koszalina i Słupska, w: Małgorzata Bukiel, Andrzej Sakson, Cezary Trosiak (red.), Ziemie Zachodnie i Północne (1945–2020): nowe konteksty, Instytut Zachodni, Poznań, s. 331–350.
  10. Diduch Ania, 2021, Retrowersja: elbląski Minecraft, „Architektura & Biznes”, nr 5, s. 64–73.
  11. Domino Jerzy, 2005, Rozwój przestrzenny i budownictwo Elbląga, w: Andrzej Groth (red.), Historia Elbląga, tom V (1945–1975), Część 2, Wydawnictwo „Marpress”, Elbląg, s. 264–329.
  12. Karkowska Marta, Bielińska Magdalena, 2019, Po co nam „stare wywiady”? O ponownym wykorzystaniu danych z badań jakościowych (rewizytach, reanalizach i nie tylko), „Przegląd Socjologii Jakościowej”, nr 2, s. 12–39.
  13. Kirshenblatt-Gimblett Barbara, 2004, Intangible Heritage as Metacultural Production, „Museum International”, t. 56, nr 1–2, s. 52–65.
  14. Kledzik Emilia, Michalski Maciej, Praczyk Małgorzata (red.), 2018, „Ziemie Odzyskane”: w poszukiwaniu nowych narracji, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Poznań.
  15. Kockel Ulrich i in., 2020, Heritages, Identities and Europe. Exploring Cultural Forms and Expressions, w: Ulrich Kockel i in. (red.), Heritage and Festivals in Europe. Performing Identities, Routledge, London–New York, s. 1–17.
  16. Lewandowski Daniel, 2020, Historia i osiągnięcia Zakładów Mechanicznych ZAMECH im. gen. Karola Świerczewskiego (https://www.elblag.eu/images/kapsuła v2b.pdf [dostęp: 20.06.2023]).
  17. Lubocka-Hoffmann Maria, 1998, Elbląg Stare Miasto, Oficyna Wydawnicza Excalibur, Bydgoszcz.
  18. Łukowski Wojciech, 2009, Miasto na granicy w poszukiwaniu symbolicznej spójności, w: Wojciech Łukowski, Hanna Bojar, Bohdan Jałowiecki (red.), Społeczność na granicy. Zasoby mikroregionu Gołdap i mechanizmy ich wykorzystywania, Scholar, Warszawa, s. 17–52.
  19. Macdonald Sharon, 2018, Heritage, w: Hillary Callan (red.), The International Encyclopedia of Anthropology, John Wiley & Sons, s. 1–12.
  20. Mierzejewski Łukasz, 2008, Elbląg — dezintegracja i rewitalizacja, „Mówią Wieki”, nr 06, s. 42–47.
  21. Misztal Zdzisław, 2008, Elbląg w składzie państwa polskiego po II wojnie światowej, „Biuletyn Historyczny”, nr 23, s. 175–188.
  22. Murzyn Michał, 2018, Czy dziedzictwo jest płynne?, „Kultura Współczesna”, nr 1(99), s. 110–125 (https://nck.pl/upload/2018/12/9-czy-dziedzictwo-jest-plynne.pdf [dostęp 22.02.2023]).
  23. Nawrolska Grażyna, 2015, Rozwój przestrzenny Elbląga w średniowieczu i okresie wczesnonowożytnym, „Archaeologia Historica Polona”, t. 23, s. 163–180.
  24. Nieroba Elżbieta, Czerner Anna, Szczepański Marek S., 2009, Między nostalgią a nadzieją. Dziedzictwo kulturowe jako dyskursywny obraz rzeczywistości społecznej, w: Elżbieta Nieroba, Anna Czerner, Marek S. Szczepański (red.), Między nostalgią a nadzieją. Dziedzictwo kulturowe jako dyskursywny obraz rzeczywistości społecznej, Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego, Opole, s. 17–36.
  25. Pessel Włodzimierz Karol, 2022, When the Sea Comes to the City. The Case of Polish Port Elbląg, w: Agnieszka Kołodziej-Durnaś, Frank Sowa, Marie C. Grasmeier (red.), Maritime Spaces and Society, Brill (doi: 10.1163/9789004503410), s. 108–125.
  26. Praczyk Małgorzata, 2018, Pamięć środowiskowa we wspomnieniach osadników na „Ziemiach Odzyskanych”, Wydawnictwo Instytutu Historii UAM, Poznań.
  27. Sacha Magdalena Izabella, 2018, Rzeczy wypędzone, rzeczy oswojone, rzeczy eksponowane. Próba wstępnej kategoryzacji, „Prace Kulturoznawcze”, nr 4, s. 11–28.
  28. Sakson Andrzej, 2020, Nowe społeczeństwo Ziem Zachodnich i Północnych (1945–2020), Wydawnictwo Naukowe Wydziału Nauk Politycznych i Dziennikarstwa UAM, Poznań.
  29. Sanetra-Szeliga Joanna, 2017, Kultura jako składowy element jakości życia w mieście, „Kultura i Rozwój”, nr 1(2), s. 46–59.
  30. Springer Filip, 2016, Miasto Archipelag. Polska mniejszych miast, Karakter, Kraków.
  31. Szmygin Bogusław, 2013, Propozycje założeń do systemu wartościowania zabytków architektury — podmiot, przedmiot, status wartości, w: Bogusław Szmygin (red.), Wartościowanie zabytków architektury, Polski Komitet Narodowy, Muzeum Pałac w Wilanowie, s. 187–195.
  32. Szpociński Andrzej, 2006, Formy przeszłości a komunikacja społeczna, w: Andrzej Szpociński, Piotr T. Kwiatkowski, Przeszłość jako przedmiot przekazu, Scholar, Warszawa, s. 7–66.
  33. Traba Robert, 2003, Kraina tysiąca granic. Szkice o historii i pamięci, Borussia, Olsztyn.
  34. Tunbridge John, 2018a, Czyje dziedzictwo? Globalny problem, europejski koszmar, w: John Tunbridge, Zmiana warty. Dziedzictwo na przełomie XX i XXI wieku, tłum. Aleksandra Kamińska, Międzynarodowe Centrum Kultury, Kraków, s. 35–48.
  35. Tunbridge John, 2018b, Rola dziedzictwa w europejskim konflikcie kulturowym, w: John Tunbridge, Zmiana warty. Dziedzictwo na przełomie XX i XXI wieku, tłum. Aleksandra Kamińska, Międzynarodowe Centrum Kultury, Kraków, s. 49–80.
  36. Tunbridge John, 2018c, Czym jest dziedzictwo? Błędne poglądy jako wyzwania na przyszłość, w: John Tunbridge, Zmiana warty. Dziedzictwo na przełomie XX i XXI wieku, tłum. Aleksandra Kamińska, Międzynarodowe Centrum Kultury, Kraków, s. 277–299.
  37. Tunbridge John, Ashworth Gregory, 2018, Czy turystyka zawsze jest mroczna?, w: John Tunbridge, Zmiana warty. Dziedzictwo na przełomie XX i XXI wieku, tłum. Aleksandra Kamińska, Międzynarodowe Centrum Kultury, Kraków, s. 121–140.
  38. Wendland Michał, 2011, Perspektywa konstruktywistyczna jako filozoficzna podstawa rozważań nad komunikacją, „Kultura i Edukacja”, nr 4, s. 30–47.
  39. Yuval-Davis Nira, 2006, Belonging and the Politics of Belonging, „Patterns of Prejudice”, t. 40(3), s. 197–214.
  40. Zmyślony Mateusz, 2021, Nówka-Starówka, czyli spotkanie z retrowersją, „Architektura & Biznes”, nr 5, s. 75–81.

Downloads

Download data is not yet available.