Przejdź do głównego menu Przejdź do sekcji głównej Przejdź do stopki
KiS baner

Tom 69 Nr 4 (2025): Granice symboliczne w komunikacji społecznej

Artykuły i rozprawy

Granice pojęć: Studium dwóch przypadków: „respecification” i „accountability”

DOI: https://doi.org/10.35757/KiS.2025.69.4.12
Przesłane: 28 stycznia 2025
Opublikowane: 12 grudnia 2025

Abstrakt

W 2023 roku w „Przeglądzie Socjologicznym” ukazały się pierwsze polskie tłumaczenia pełnych tekstów z zakresu psychologii dyskursowej. Wydano dwie publikacje Dereka Edwardsa – jednego ze współzałożycieli tego nurtu. Niniejszy artykuł przedstawia przegląd uwarunkowań translatorskich związanych z dwoma technicznymi pojęciami o korzeniach etnometodologicznych: respecification oraz accountability. Uwagi na ich temat zorganizowane są wokół tezy, zgodnie z którą przekład pojęć jest wytyczaniem im granic interpretacyjnych, co z kolei pociąga za sobą wyznaczenie symbolicznych granic całemu nurtowi badawczemu i pozycjonujących go wobec innych nurtów. Granice te obowiązują wyłącznie na użytek lektury przekładu, ale nie są nieproblematyczne i istnieją powody, aby dostarczyć im uzasadnienia. Zostają więc omówione przyjęte warianty tłumaczeniowe oraz warianty możliwe do wykorzystania, ale ostatecznie niewybrane. Artykuł jest pomyślany jako wkład nie tyle w sztukę przekładu, co w badania nad pojęciami z zakresu analizy dyskursu i jakościowych badań społecznych.

Bibliografia

  • Barańczak Stanisław, 2007, Ocalone w tłumaczeniu. Szkice o warsztacie tłumacza poezji z dodatkiem małej antologii przekładów-problemów, Wydawnictwo a5, Kraków.
  • Billig Michael, 1987, Arguing and thinking. A rhetorical approach to social psychology, Cambridge University Press, New York.
  • Blumer Herbert, 2006, Implikacje socjologiczne myśli George’a Herberta Meada, w: Aleksandra Jasińska-Kania, Lech M. Nijakowski, Jerzy Szacki, Marek Ziółkowski (red.), Współczesne teorie socjologiczne, tom 1, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa, s. 262–271.
  • Blumer Herbert, 2007, Implikacje socjologiczne myśli George’a Herberta Meada, w: Herbert Blumer, Interakcjonizm symboliczny. Perspektywa i metoda, Nomos, Kraków, s. 49–60.
  • Bukowski Piotr, 2009, Współczesne teorie przekładu, Wydawnictwo Znak, Kraków.
  • Burdziej Stanisław, 2011, Niektóre problemy z tłumaczeniem Frame Analysis Ervinga Goffmana. „Przegląd Socjologii Jakościowej”, t. VII (2), s. 46–53.
  • Czyżewski Marek, 1984, Socjolog i życie potoczne. Studium z etnometodologii i współczesnej socjologii interakcji, Acta Universitatis Lodziensis, Łódź.
  • Czyżewski Marek, 2003, Trzy nurty socjologii przemocy jako odmiany dyskursu – o pułapkach czynienia przemocy wytłumaczalną, „Przegląd Socjologiczny”, t. 52(1), s. 205–234.
  • Czyżewski Marek, 2011, Polskie przekłady literatury humanistycznej i «społeczeństwo wiedzy», „Przegląd Socjologii Jakościowej”, t. VII (2), s. 25–45.
  • Dennis Alex, 2003, Skepticist philosophy as ethnomethodology, „Philosophy of the Social
  • Sciences”, t. 33(2), s. 151–173.
  • Eco Umberto, 2021, Prawie to samo. O doświadczeniu przekładu, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.
  • Edwards Derek, 1999, Emotion discourse, „Culture Psychology”, t. 5(3), s. 271–291.
  • Edwards Derek, 2012, Discursive and scientific psychology, „British Journal of Social Psychology”, t. 51, s. 425–435.
  • Derek Edwards, Ashmore Malcolm, Potter Jonathan, 1995, Death and Furniture: the rhetoric, politics and theology of bottom line arguments against relativism, „History of the Human Sciences”, t. 8(2), s. 25–49.
  • Edwards Derek, Middleton David, 1988, Conversational remembering and family relationships: how children learn to remember, „Journal of Social and Personal Relationships”, t. 5(1), s. 3–25.
  • Edwards Derek, Potter Jonathan, 2006, Discursive psychology and mental states, w: Hedwig te Molder, Jonathan Potter (red.), Conversation and cognition, Cambridge University Press, Cambridge, s. 241–259.
  • Edwards Derek, Stokoe Elizabeth, 2007, Self-help in calls for help with problem neighbors, „Research on Language & Social Interaction”, t. 40(1), s. 9–32.
  • Feyerabend Paul, 1992, Krytyka naukowego rozumu, w: Edmund Mokrzycki (red.), Racjonalność i styl myślenia, IFIS PAN, Warszawa, s. 162–217.
  • Gadamer Hans-Georg, 2007, Prawda i metoda, PWN, Warszawa.
  • Garfinkel Harold, 1967, Studies in ethnomethodology, Prentice Hall, Englewood Cliffs.
  • Garfinkel Harold, 1991, Respecification: evidence for locally produced, naturally accountable phenomena of order, logic, reason, meaning, method, etc. in and as of the essential haecceity of immortal ordinary society, (I) – an announcement of studies, w: Graham Button (red.), Ethnomethodology and the human sciences, Cambridge University Press, Cambridge, s. 10–19.
  • Garfinkel Harold, 2007, Studia z etnometodologii, PWN, Warszawa.
  • Gieryn Thomas F., 1983, Boundary-work and the demarcation of science from non-science: strains and interests in professional ideologies of scientists, „American Sociological Review”, t. 48, s. 781–795.
  • Huma Bogdana, Alexander Marc, Stokoe Elizabeth, Tileagă Cristian, 2020, Introduction to special issue on discursive psychology, „Qualitative Research in Psychology”, t. 17(3), s. 313–335.
  • Ingarden Roman, 2013, O tłumaczeniach, w: Piotr de Bończa Bukowski, Magda Heydel (red.), Polska myśl przekładoznawcza. Antologia, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków, s. 79–102.
  • Latour Bruno, Woolgar Steve, 2020, Życie laboratoryjne. Konstruowanie faktów naukowych, Narodowe Centrum Kultury, Warszawa.
  • Locke Abigail, Edwards Derek, 2003, Bill and Monica: Memory, emotion and normativity in Clinton’s Grand Jury testimony. „British Journal of Social Psychology”, t. 42, s. 239–256.
  • Łukasiewicz Małgorzata, 2017, Pięć razy o przekładzie, Karakter, Instytut Kultury Miejskiej, Kraków–Gdańsk.
  • Lynch Michael, 1993, Scientific practice and ordinary action. Ethnomethodology and social studies of science, Cambridge University Press, Cambridge.
  • Lynch Michael, Bogen David, 2005, ‘My memory has been shredded’: a non-cognitivist investigation of ‘mental’ phenomena, w: Hedwig te Molder, Jonathan Potter (red.), Conversation and Cognition, Cambridge University Press, Cambridge, s. 226–240.
  • MacMillan Katie, 2002, Narratives of social disruption: Education news in the British tabloid press, „Discourse: Studies in the Cultural Politics of Education”, nr 23(1): 27–38.
  • MacMillan Katie, Edwards Derek, 1999, Who Killed the Princess? Description and Blame in the British Press, „Discourse Studies”, t. 1(2), s. 151–174.
  • Mannheim Karl, 1937, Socjologia wiedzy, „Przegląd Socjologiczny”, t. V(1–2), s. 56–101.
  • Mannheim Karl, 1992, Ideologia i Utopia, Test, Lublin.
  • Ossowski Stanisław, 2001, O osobliwościach nauk społecznych, PWN, Warszawa.
  • Pollner Melvin, 2012, Ethnomethodology from/as/to business, „The American Sociologist”, t. 43, s. 21–35.
  • Potter Jonathan, 1996, Representing reality: discourse, rhetoric and social construction, Sage Publications, London.
  • Potter Jonathan, Hepburn Alexa, 2007, Discursive psychology: Mind and reality in practice, w: Ann Weatherall, Bernadette M. Watson, Cindy Gallois (red.), Language, discourse and social psychology, Palgrave, London, s. 160–181.
  • Potter Jonathan, Hepburn Alexa, Edwards Derek, 2020, Rethinking attitudes and social psychology – issues of function, order, and combination in subject-side and object-side assessments in natural settings, „Qualitative Research in Psychology”, t. 17(3), s. 336–356.
  • Rawls Anne Warfield, 2002, Editor’s Introduction, w: Garfinkel Harold, Ethnomethodology’s program. working out Durkheim’s aphorism, Rowman & Littlefield Publishers, Lanham, Boulder, New York, Oxford, s. 1–64.
  • Rorty Richard, 1999, Obiektywność, relatywizm i prawda, Aletheia, Warszawa.
  • Sacks Harvey, 1992, Lectures on conversation. Vol 1 i 2, Blackwell Publishing, Oxford.
  • Święch Jerzy, 2013, Przekłady i autokomentarze, w: Piotr de Bończa Bukowski, Magda Heydel (red.), Polska myśl przekładoznawcza. Antologia, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków, s. 193–216.
  • Tileagă Cristian, 2018, Representing communism after the fall. Discourse, memory, and historical redress, Springer Nature, Cham.
  • Tileagă Cristian, Stokoe Elizabeth, 2016, Introduction: the evolution of discursive psychology. From classic to contemporary themes, w: Cristian Tileagă, Elizabeth Stokoe (red.), Discursive psychology. Classic and contemporary issues, Routledge, London and New York, s. 1–11.
  • Venuti Laurence, 1995, Translator’s Invisibility: A History of Translation, Routledge, Londyn.
  • Weatherall Ann, Gallois Cindy, Watson Bernadette, 2007, Introduction. Theoretical and methodological approaches to language and discourse in social psychology, w: Ann Weatherall, Bernadette M. Watson, Cindy Gallois (red.), Language, discourse and social psychology, Palgrave, London, s. 1–12.
  • Wiggins Sally, 2017, Discursive psychology. Theory, method and applications, Sage, London.
  • Wiggins Sally, Potter Jonathan, 2008, Discursive psychology, w: Carla Willig, Wendy Stainton-Rogers (red.), Handbook of qualitative research in psychology, Sage, London, Thousand Oaks, New Delhi, Singapore, s. 73–90.
  • Wodak Ruth, 2011, Wstęp: badania nad dyskursem – ważne pojęcie i terminy, w: Ruth Wodak, Michał Krzyżanowski (red.), Jakościowa analiza dyskursu w naukach społecznych, Łośgraf, Warszawa, s. 11–48.

Downloads

Download data is not yet available.