Skip to main navigation menu Skip to main content Skip to site footer
KiS baner

Vol. 54 No. 1 (2010): KULTURA CODZIENNOŚCI – CODZIENNOŚĆ SPOŁECZEŃSTWA

Articles and essays

Kitchen Theories: Dialectic of Habits and Reflexivity in Jean-Claude Kaufmann's Works

DOI: https://doi.org/10.35757/KiS.2010.54.1.4
Submitted: May 16, 2021
Published: February 17, 2010

Abstract

A strong bias is observed in the popular sociological explanations toward those notions of human action which emphasize its rational nature, grounded on the assumption that any given action is an effect of the aims, values or attitudes of an actor. Such a point of view corresponds well with simple social surveys but fails to explain and describe inconsistencies in our thinking and acting, as well as those human activities which rest heavily on the “practical consciousness”, anchored in habits and material environment. Although there are some sociological approaches suited to explain these everyday practices, e.g. Merleau-Ponty’s phenomenology or Bourdieu’s idea of sense of practice, they are hardly used in empirical sociology. Drawing on Swidler’s notion of culture as a tool-kit, Giza-Poleszczuk’s and Marody’s model of social bond changes and, above all, on Jean-Claude Kaufmann’s theory, the paper aims at overcoming this stalemate. Kaufmann’s idea of habits and their dialectical relation with reflexivity is an attempt to create not only a multifaceted sociological theory of action but also empirical tools and guidelines designed to investigate the mundane interactions which have been already tested in several Kaufmann’s studies. Drawing on these empirical examples (mainly studies concerning housework and intimate relationships) Kaufmann’s main theoretical assumptions are described and discussed, as well as some aspects of their affinity with some other sociological theories (e.g. Berger’s and Luckmann’s notion of routine and habit, Bourdieu’s notion of habitus, American pragmatism and sociology of Bruno Latour).

References

  1. Arrighi Barbara A., Maume David J., 2000, Workplace Subordination and Men’s Avoidance of Housework, „Journal of Family Issues”, t. 21, s. 464–487.
  2. Banaszak Grzegorz, Kmita Jerzy, 1994, Społeczno-regulacyjna koncepcja kultury, Instytut Kultury, Warszawa.
  3. Berger Peter L., Luckmann Thomas, 1983, Społeczne tworzenie rzeczywistości, tłum. Józef Niżnik, Warszawa.
  4. Bohnsack Ralf, 2006, Dokumentarische Methode, w: Ralf Bohnsack, Winfried Marotzki, Michael Meuser (red.), Hauptbegriffe Qualitativer Sozialforschung. Ein Wörterbuch, Verlag Barbara Budrich, Opladen.
  5. Borkowska Iwona, Jakubowska Honorata, Podgórski Michał, 2009, Metodologia dla socjologii codzienności. Próba dojrzenia niewidzialnego i uniknięcia pułapek widzialnego, w: Seweryn Rudnicki, Justyna Stypińska, Katarzyna Wojnicka (red.), Społeczeństwo i codzienność. W stronę nowej socjologii?, Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne, Warszawa.
  6. Bourdieu Pierre, 1990, Social Space and Symbolic Power, w: Pierre Bourdieu, In Other Words: Essays Toward a Reflexive Sociology, Polity Press, Cambridge.
  7. Bourdieu Pierre, 2005, Dystynkcja. Społeczna krytyka władzy sądzenia, tłum. Piotr Biłos, Scholar, Warszawa.
  8. Bourdieu Pierre, 2006, Medytacje pascaliańskie, tłum. Krzysztf Wakar, Oficyna Naukowa, Warszawa.
  9. Bourdieu Pierre, 2008, Zmysł praktyczny, tłum. Maciej Falski, Wydawnictwo UJ, Kraków.
  10. Bourdieu Pierre, Wacquant Loïc J. D., 2001, Zaproszenie do socjologii refleksyjnej, tłum. Anna Sawisz, Oficyna Naukowa, Warszawa.
  11. Burkart Günter, Koppetsch Cornelia, 1999, Die Illusion der Emanzipation. Zur Wirksamkeitlatenter Geschlechtsnormen in Milieuvergleich, UVK, Konstanz.
  12. Camic Charles, 1986, The Matter of Habit, „The American Journal of Sociology”, t. 91, s. 1039–1087.
  13. Czarnowski Stefan, 1956, Kultura, Książka i Wiedza, Warszawa.
  14. Damasio Antonio R., 2000, Tajemnica świadomości. Ciało i emocje współtworzą świadomość, tłum. Maciej Karpiński, Rebis, Poznań.
  15. DiMaggio Paul, 1997, Culture and Cognition, „Annual Review of Sociology”, t. 23, s. 263–287.
  16. Douglas Mary, 2007, Czystość i zmaza, tłum. Marta Buholc, PIW, Warszawa.
  17. Edensor Tim, 2004, Tożsamość narodowa, kultura popularna i życie codzienne, tłum. Agata Sadza, Wydawnictwo UJ, Kraków.
  18. Festinger Leon, 2007, Teoria dysonansu poznawczego, tłum. Julitta Rydlewska, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
  19. Garfinkel Harold, 2007, Studia z etnometodologii, tłum. Alina Szulżycka, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
  20. Gehlen Arnold, 2001, W kręgu antropologii i psychologii społecznej, tłum. Krystyna Krzemieniowa, Czytelnik, Warszawa.
  21. Giddens, Anthony, 2003, Stanowienie społeczeństwa. Zarys teorii strukturacji, tłum. Stefan Amsterdamski, Zysk i S-ka, Poznań.
  22. Glaser Barney, Strauss Anselm, 2009, Odkrywanie teorii ugruntowanej. Strategie badania jakościowego, tłum. Marek Gorzko, Nomos, Kraków.
  23. Goffman Erving, 1961, Asylums: Essays on the Social Situation of Mental Patients and Other Inmates, Doubleday, New York.
  24. Goffman Erving, 1971, Relations in Public: Microstudies of the Public Order, Basic Books, New York.
  25. Jewdokimow Marcin, 2007, Wyprowadzka z punktu widzenia teorii wcielania, „Kultura i Społeczeństwo”, nr 1.
  26. Joas Hans, 1992, Die Kreativität des Handelns, Suhrkamp, Frankfurt am Main.
  27. Kaufmann Jean-Claude, 1994, Schmutzige Wäsche. Zur ehelichen Konstruktion von Alltag, UVK, Konstanz.
  28. Kaufmann Jean-Claude, 1996, Frauenkörper Männerblicke, UVK, Konstanz.
  29. Kaufmann Jean-Claude, 1999, Mit Leib und Seele. Theorie der Haushaltstätigkeit, UVK, Konstanz.
  30. Kaufmann Jean-Claude, 2004, Ego. Socjologia jednostki, tłum. Krzysztof Wakar, Oficyna Naukowa, Warszawa.
  31. Kaufmann Jean-Claude, 2006, Kochende Leidenschaft. Soziologie vom Kochen und Essen, UVK, Konstanz.
  32. Kaufmann Jean-Claude, 2010, Wywiad rozumiejący, tłum. Alina Kapciak, Oficyna Naukowa, Warszawa.
  33. Kirsh David, 2009, Problem Solving and Situated Cognition, w: Philip Robbins, Murat Aydede (red.), Handbook of Situated Cognition, University Press, Cambridge.
  34. Krajewski Marek, 2008a, Ludzie i przedmioty — relacje i motywy przewodnie, w: Jacek Kowalewski, Wojciech Piasek, Marta Śliwa, Rzeczy i ludzie. Humanistyka wobec materialności, Wydawnictwo Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego, Olsztyn.
  35. Krajewski Marek, 2008b, Przedmiot, który uczłowiecza, „Kultura Współczesna. Teoria, interpretacje, praktyka”, nr 3: Antropologia rzeczy.
  36. Künzler Jan, 1994, Familiale Arbeitsteilung. Die Beteiligung von Männern an der Hausarbeit, Kleine Verlag, Bielefeld.
  37. Lahire Bernard, 2009, From the Habitus to an Individual Heritage of Dispositons. Towards a Sociology at the Level of the Individual, wystąpienie na konferencji Europejskiego Towarzystwa Socjologicznego w Lizbonie we wrześniu 2009 r. http://www.esa9thconference.com/?lop=conteudo&op=d09bf41544a3365a46c9077ebb5e35c3&id=3ef815416f775098fe977004015c6193 [13.10.2009].
  38. Latour Bruno, 2005, Reassembling the Social: An Introduction to Actor-Network Theory, University Press, Oxford.
  39. Marody Mirosława, 1996, Pojęcie wartości w wyjaśnianiu zachowań społecznych, w: Mirosława Marody, Ewa Gucwa-Leśny (red.), Podstawy życia społecznego w Polsce, Instytut Studiów Społecznych, Warszawa.
  40. Marody Mirosława, 2000, Kulturowe aspekty zmiany społecznej, w: Między rynkiem a etatem. Społeczne negocjowanie polskiej rzeczywistości, Mirosława Marody (red.), Scholar, Warszawa.
  41. Marody Mirosława, Giza-Poleszczuk Anna, 2004, Przemiany więzi społecznych, Scholar, Warszawa.
  42. Merleau-Ponty Maurice, 2001, Fenomenologia percepcji, tłum. Małgorzata Kowalska, Jacek Migasiński, Aletheia, Warszawa.
  43. Meuser Michael, 1998, Die vergesellschaftete Intimität. Geschlechterpolitik und Liebe, w: Günter Burkart, Kornelia Hahn (red.), Liebe am Ende des 20. Jahrhunderts. Studien zur Soziologie intimer Beziehungen, Leske+Budrich, Opladen.
  44. Nollmann Gerd, 2005, Individualisierung und ungleiche Strukturierung des Körpers ein weberianischer Blick auf den kulturellen Wandel körperbezogener Deutungen, w: Markus Schroer (red.), Soziologie des Körpers, Suhrkamp, Frankfurt am Main.
  45. Rathje William L., 2004, Archeologia zintegrowana. Paradygmat śmietnikowy, „Czas Kultury”, nr 4.
  46. Ritzer Georg, 1996, Modern Sociological Theory, McGraw-Hill, New York.
  47. Sanchez Laura 1994, Material Resources, Family Structure Resources, and Husbands’, Housework Participation: A Cross-National Comparison, „Journal of Family Issues”, t. 15, s. 379–402.
  48. Schmidt Filip, 2007, Socjologia na talerzu, czyli teoria działania kuchennego. Recenzja pracy Jeana-Claude’a Kaufmanna „Casseroles, amour et crises. Ce que cusiner veut dire”, „Kultura i Społeczeństwo”, nr 1.
  49. Schmidt Filip, 2010a, Inteligencja w rękach. Ludzka zdolność do manualnego manipulowania obiektami w świetle nowych trendów w badaniach nad sztuczną inteligencją i ludzkim poznaniem, w: Marek Krajewski, Bogna Świątkowska (red.), Handmade. Praca rąk w postindustrialnej rzeczywistości, Wydawnictwo Bęc Zmiana (w druku).
  50. Schmidt Filip, 2010b, Przemiany intymności — przemiany codzienności. Krytyczna analiza koncepcji Anthony’ego Giddensa dotyczącej przemian intymności i związków intymnych (http://www.mendeley.com/download/public/24804/2485794191/f57c0ec062772297bc6a2ca99311ecf8fcc1d9e1/dl.pdf) [19.03.2010].
  51. Schmidt Filip, Skowrońska Marta, 2008a, Człowiek w sieci przedmiotów. Socjologiczna analiza roli i znaczenia przedmiotów w przestrzeni domowej, w: Jacek Kowalewski, Wojciech Piasek, Marta Śliwa (red.), Rzeczy i ludzie. Humanistyka wobec materialności, Wydawnictwo Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego, Olsztyn.
  52. Schmidt Filip, Skowrońska Marta, 2010b, Śmieci i zapachy jako element miejskiego krajobrazu, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny”, nr 1.
  53. Schulze Gerhard, 2005, Erlebnisgesellschaft. Kultursoziologie der Gegenwart, Campus Verlag, Frankfurt am Main.
  54. Schütz Alfred, Luckmann Thomas, 2003, Strukturen der Lebenswelt, UVK, Konstanz.
  55. Shove Elisabeth, 2003, Comfort, Cleanliness and Convenience: The Social Organization of Normality, Berg, Oxford–New York.
  56. Skowrońska Marta, Schmidt Filip, 2008b, Strukturyzowanie przestrzeni domowej — strukturyzowanie codzienności, w: Rafał Drozdowski, Marek Krajewski (red.), Wyobraźnia społeczna. Horyzonty — źródła — dynamika, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań.
  57. Skowrońska Marta, Schmidt Filip, 2010a, Czuć się jak u siebie w domu, w: Piotr Wołyński (red.), Formy zamieszkiwania. Domostwa w obrazach — poznaniaków portret zbiorowy, Akademia Sztuk Pięknych, Poznań.
  58. Strübling Jörg, 2007, Pragmatisch-interaktionistische Wissenssoziologie, w: Rainer Schützeichel (red.), Handbuch Wissenssoziologie und Wissensforschung, UVK, Konstanz.
  59. Strübling Jörg, 2008, Pragmatismus als epistemische Praxis, Der Beitrag der Grounded Theory zur Empirie-Theorie Frage, w: Herbert Kalthoff, Stefan Hirschauer, Gesa Lindemann (red.), Theoretische Empirie. Zur Relevanz qualitativer Forschung, Suhrkamp, Frankfurt am Main.
  60. Swidler Ann, 1986, Culture in Action, „American Sociological Review”, t. 51, s. 273–286.
  61. Swidler Ann, 2001, Talk of Love: How Culture Matters, The University of Chicago Press, Chicago–London.
  62. Tarkowska Elżbieta, 2009, Źródła i konteksty socjologii życia codziennego, w: Małgorzata Bogunia-Borowska (red.), Barwy codzienności. Analiza socjologiczna, Scholar, Warszawa.
  63. Ziółkowski Marek, 2006, Teoria socjologiczna końca XXI wieku, w: Współczesne teorie socjologiczne, Aleksandra Jasińska-Kania, Lech Nijakowski, Jerzy Szacki, Marek Ziółkowski (red.), Scholar, Warszawa.

Downloads

Download data is not yet available.