Vol. 69 No. 2 (2025): On the Concept of Vulnerability
Articles and essays
Politics with Class: On the Complex Relationships Between Political Agency and Class in Poland
Abstract
The article proposes a theoretical model that enables an analysis of Polish political life from a class-based perspective, taking account of both the communist past and the post-communist present. Class dynamics are crucial in shaping power relations, the representation of social groups, and political behavior. At the same time, the author draws attention to the political nature of class itself and the class-based dimension of politics, which are often overlooked in public and academic debate in Poland. The analysis explores how social structures shaped during the communist era and transformed during the post-1989 transition have contributed to contemporary inequalities and class hierarchies. Drawing on classical theories (Marx, Weber, Bourdieu), the article highlights how understanding contemporary sociopolitical processes requires reflection over the legacy of communism, the dynamics of the transition period, and, above all, the marginalization of class-based discourse and class imaginaries in the Polish public sphere.
References
- Borys Monika, 2020, Jak zostać damą? Telewizyjne lekcje klasy w polskich adaptacjach zagranicznych reality shows, „Widok, Teorie i Praktyki Kultury Wizualnej”, nr 27 https://doi.org/10.36854/widok/2020.27.2235.
- Bourdieu Pierre, 2005, Dystynkcja: społeczna krytyka władzy sądzenia, tłum, Piotr Biłos, Scholar, Warszawa.
- Buchowski Michał, 2017, Czyściec, Antropologia neoliberalnego postsocjalizmu, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań.
- Bukowski Paweł, Brzeziński Michał, Sawulski Jakub, 2024, Nierówności po polsku, Wydawnictwo Krytyki Politycznej, Warszawa.
- Cześnik Mikołaj, 2007, Partycypacja wyborcza w Polsce, Scholar, Warszawa.
- Cześnik Mikołaj, 2008, Próżnia socjologiczna a demokracja — analizy empiryczne, „Studia Socjologiczne”, nr 2, s. 29–54.
- Cześnik Mikołaj, 2017, Ideological Appeals or Improvised Messages: Electoral Manifestos in Post-Communist Democracies, „Studia Polityczne”, nr 3, s. 59–88.
- Dahl Robert A., 1971, Polyarchy: Participation and Opposition, Yale University Press, New Haven.
- Dahrendorf Ralf, 2008, Klasy i konflikt klasowy w społeczeństwie przemysłowym, tłum. Renata Babińska, Nomos, Kraków.
- Diamond Larry, 1999, Developing Democracy: Toward Consolidation, Johns Hopkins University Press, Baltimore.
- Domański Henryk, 2007, Struktura społeczna, Scholar, Warszawa.
- Domański Henryk 2015, Czy są w Polsce klasy społeczne?, Wydawnictwo Krytyki Politycznej, Warszawa.
- Ekiert Grzegorz, Kubik Jan, 1999, Rebellious Civil Society: Popular Protest and Democratic Consolidation in Poland, 1989–1993, University of Michigan Press, Ann Arbor.
- Esping-Andersen Gøsta, 1990, Trzy światy kapitalistycznego państwa, tłum. Kazimierz W. Frieske, Difin, Warszawa.
- Franklin Mark N., Mackie Thomas T., Valen Henry, 1992, Electoral Change: Responses to Evolving Social and Attitudinal Structures in Western Countries, Cambridge University Press, Cambridge.
- Fraser Nancy, 2014, Drogi feminizmu. Od kapitalizmu państwowego do neoliberalnego kryzysu, tłum. Agnieszka Weseli, Wydawnictwo Krytyki Politycznej, Warszawa.
- Fukuyama Francis, 2019, Tożsamość. Współczesna polityka tożsamości i walka o uznanie, tłum. Jan Pyka, Rebis, Poznań.
- Gramsci Antonio, 2011, Zeszyty filozoficzne, Barbara Sieroszewska, Joanna Szymanowska, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
- Katz Richard S., Mair Peter, 1995, Changing Models of Party Organization and Party Democracy: The Emergence of the Cartel Party, „Party Politics”, t. 1(1), s. 5–28.
- Kirchheimer Otto, 1966, The Transformation of the Western European Party Systems, w: Joseph LaPalombara, Myron Weiner (red.), Political Parties and Political Development, Princeton University Press, Princeton, NJ, s. 177–200.
- Kitschelt Herbert, Mansfeldova Zdenka, Markowski Radosław, Tóka Gabor, 1999, Post-Communist Party Systems: Competition, Representation, and Inter-Party Cooperation, Cambridge University Press, Cambridge.
- Kołodko Grzegorz, 2011, Wędrujący świat, Prószyński i S-ka, Warszawa.
- Kowalik Tadeusz, 2009, Polska transformacja, Muza, Warszawa.
- Krotoszyński Michał, 2017, Modele sprawiedliwości tranzycyjnej, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, Poznań.
- Kulas Piotr, 2017, Inteligenckość zaprzeczona. Etos i tożsamość młodych inteligenckich elit, Scholar, Warszawa.
- Kulpińska Jolanta, 1985, Hipoteza o nowej klasie robotniczej, w: Jolanta Kulpińska (red.), Społeczeństwo i socjologia. Księga poświęcona Profesorowi Janowi Szczepańskiemu, Ossolineum, Wrocław, s. 103–114.
- Leszczyński Adam, 2020, Ludowa historia Polski, Wydawnictwo W.A.B, Warszawa.
- Leśniewicz Kacper, Radiukiewicz Anna, 2023, Społeczeństwo obywatelskie w klasowym zwierciadle, „Przegląd Socjologiczny”, nr 4, s. 111–134.
- Lijphart Arend, 1997, Unequal Participation: Democracy’s Unresolved Dilemma, „The American Political Science Review”, t. 91(1), s. 1–14.
- Lipset Seymour M., Rokkan Stein, 1967, Cleavage Structures, Party Systems, and Voter Alignments, w: Seymour M. Lipset, Stein Rokkan (red.), Party Systems and Voter Alignments: Cross-National Perspectives, Free Press, New York, s. 1–64.
- Markowski Radosław, 2002, System partyjny i zachowania wyborcze. Dekada polskich doświadczeń, Instytut Studiów Politycznych PAN, Warszawa.
- Merkel Wolfgang, 2004, Embedded and Defective Democracies, „Democratization”, t. 11(5), s. 33–58.
- Nieuwbeerta Paul, 1995, The Democratic Class Struggle in Postwar Societies: Class Voting in Twenty Countries, 1945–1990, ICS, Amsterdam.
- Nowak Stefan, 1979, System wartości społeczeństwa polskiego, „Studia Socjologiczne”, nr 3, s. 155–173.
- Ossowski Stanisław, 1957, O strukturze społecznej, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa.
- Ost David, 2006, The Defeat of Solidarity: Anger and Politics in Postcommunist Europe, Cornell University Press, Ithaca, NY.
- Panek Bartosz, 2024, Zboże rosło jak las. Pamięć o pegeerach, Wydawnictwo Czarne, Wołowiec.
- Pobłocki Kacper, 2021, Chamstwo, Wydawnictwo Czarne, Wołowiec.
- Poulantzas Nicos, 1978, Classes In Contemporary Capitalism, Verso, London.
- Raciborski Jacek, 1997, Polskie wybory. Zachowania wyborcze społeczeństwa polskiego w latach 1989–1995, Scholar, Warszawa.
- Rafałowski Wojciech, 2023, Kampanie parlamentarne w Polsce. Analiza programów i apeli wyborczych w perspektywie paradygmatu ekspozycji treści, Scholar, Warszawa.
- Rak Radek, 2019, Baśń o wężowym sercu albo wtóre słowo o Jakóbie Szeli, Powergraph, Warszawa.
- Rauszer Michał, 2021, Siła podporządkowanych. Praktyki oporu w Polsce Ludowej, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa.
- Rose Richard, Mishler William, Haerpfer Christian, 1998, Democracy and Its Alternatives: Understanding Post-Communist Societies, Johns Hopkins University Press, Baltimore.
- Sadura Przemysław, Sierakowski Sławomir, 2019, Polityczny cynizm Polaków, Wydawnictwo Krytyki Politycznej, Warszawa.
- Siermiński Michał, 2016, Dekada przełomu. Polska lewica opozycyjna 1968–1980. Od demokracji robotniczej do narodowego paternalizmu, Książka i Prasa, Warszawa.
- Słabek Henryk, 2009, O społecznej historii Polski 1945–1989, Książka i Wiedza, Warszawa.
- Smoczyński Rafał, Zarycki Tomasz, 2017, Totem inteligencki. Arystokracja, szlachta i ziemiaństwo w polskiej przestrzeni społecznej, Scholar, Warszawa.
- Staniszkis Jadwiga, 1984, Ontology of Socialism, tłum. Peggy Watson, Clarendon Press, Oxford.
- Stark David, Bruszt László, 1998, Postsocialist Pathways: Transforming Politics and Property in East Central Europe, Cambridge University Press, Cambridge.
- Szcześniak Magda, 2016, Normy widzialności. Tożsamość w czasach transformacji, Fundacja Bęc Zmiana, Warszawa.
- Tocqueville Alexis de, 2005, O demokracji w Ameryce, tłum. Barbara Janicka, Marcin Król, Fundacja Aletheia, Warszawa.
- Turner Jonathan H., 2004, Struktura teorii socjologicznej, tłum. Grażyna Woroniecka i in., Scholar, Warszawa.
- Wesołowski Włodzimierz, 1966, Klasy, warstwy i władza, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa.
- Wnuk-Lipiński Edmund, 2004, Świat międzyepoki. Globalizacja, demokracja, państwo narodowe, Wydawnictwo Literackie, Kraków.
- Woroniecka Grażyna, 1996, Między rozumieniem a wyjaśnieniem (hermeneutyczna kategoria przedrozumienia w socjologii interpretatywnej), „Studia Socjologiczne”, nr 4, s. 9–24.
- Zawadzka Kinga, 2023, Roczniki siedemdziesiąte. Styl życia i wartości inteligencji średniego pokolenia, Scholar, Warszawa.
Downloads
Download data is not yet available.
