Przejdź do głównego menu Przejdź do sekcji głównej Przejdź do stopki

Tom 53 Nr 2 (2025)

Instytucje polityczne

Parlamentarne korzenie siły instytucji: Przypadek polskiego Rzecznika Praw Obywatelskich

DOI: https://doi.org/10.35757/STP.2025.53.2.06
Przesłane: 24 listopada 2025
Opublikowane: 27 czerwca 2025

Abstrakt

Artykuł został poświęcony fenomenowi polskiego Ombudsmana jako silnej instytucji państwa. Celem jest rozpoznanie uwarunkowań i źródeł sukcesu, widocznego w uzyskaniu przez instytucję stabilności, skuteczności, w umiejętności sprawnego wykonywania i poszerzania zakresu pełnionych funkcji, w zdolności do zachowania ustrojowej misji oraz do ochrony własnych granic i tożsamości w systemie. Badaniem objęto proces instytucjonalizacji Ombudsmana od powstania urzędu w roku 1987 do końca VII kadencji w roku 2020, ujmowany zgodnie z perspektywą neoinstytucjonalną. Analizom poddano wyłanianie się struktur instytucji w dynamicznym, transformującym się otoczeniu politycznym i społecznym oraz sprawczość Ombudsmana w relacjach z tym otoczeniem. Zastosowano metodę analizy treści debat parlamentarnych, towarzyszących stanowieniu prawa o Ombudsmanie.

Bibliografia

  • Arcimowicz J., Rzecznik Praw Obywatelskich. Aktor sceny publicznej, Warszawa 2003.
  • Domańska A., Pozycja ustrojowo-prawna Rzecznika Praw Obywatelskich, Łódź 2012.
  • Domańska A., Rzecznik Praw Obywatelskich bastion czy fasada demokratycznego państwa prawa?, „Państwo i Prawo” 2022, r. 77, z. 10.
  • Gajda A., Ewolucja modelu ombudsmana w ujęciu teoretycznoprawnym, w: P. Mikuli (red.), Instytucje ombudsmana w państwach anglosaskich. Studium porównawcze, Warszawa 2017.
  • Gajda A., Kierunki rozwoju instytucji Rzecznika Praw Obywatelskich w Polsce, Warszawa 2013.
  • Garlicki L. (red.), Rzecznik Praw Obywatelskich, Warszawa 1989.
  • Garlicki L., Ewolucja instytucji rzecznika praw obywatelskich (OMBUDSMANA) w świecie współczesnym, w: L. Garlicki (red.), Rzecznik Praw Obywatelskich, Warszawa 1989.
  • Gawlik M., Instytucja Rzecznika Praw Obywatelskich, „Racjonalista”, 3.12.2006, http://www. racjonalista.pl/kk.php/s,5136,k,2 [dostęp: 5.03.2025].
  • Gebethner S., Przesłanki ustanowienia Rzecznika Praw Obywatelskich w Polsce, w: L. Garlicki (red.), Rzecznik Praw Obywatelskich, Warszawa 1989.
  • Jarosz Z., Ustawa o Rzeczniku Praw Obywatelskich, w: L. Garlicki (red.), Rzecznik Praw Obywatelskich, Warszawa 1989.
  • Kamiński A.Z., Dezercja elit. Konsolidacja ustroju politycznego w pokomunistycznej Polsce, Warszawa 2014.
  • Kowalska M., Instytucja Ombudsmana jako czynnik demokratyzacji systemów państwowych w krajach Europy Środkowo-Wschodniej i Południowej, „Polski Przegląd Politologiczny” 2014, nr 2, https://doi.org/10.14746/pp.2014.19.2.11.
  • Kowalska M., Rzecznik Praw Obywatelskich i jego rola w kontekście kryzysu praworządności w Polsce, „Horyzonty Polityki” 2023, t. 14, nr 46, https://doi.org/10.35765/hp.2371.
  • Kurczewski J., Przedmowa, w: J. Arcimowicz, Rzecznik Praw Obywatelskich. Aktor sceny publicznej, Warszawa 2003.
  • Lipowicz I., Stan ochrony praw człowieka z perspektywy Rzecznika Praw Obywatelskich, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 2012, nr 2, http://doi.org/10.14746/rpeis.2014.76.2.10.
  • Łętowska E., Baba na świeczniku, Warszawa 1992.
  • March J.G., Olsen J.P., Instytucje. Organizacyjne podstawy polityki, Warszawa 2005.
  • Morawski W., Zmiana instytucjonalna, Warszawa 1998.
  • Sztompka P., Stawanie się społeczeństwa: pomiędzy strukturą a zmianą, w: J. Kurczewska (red.), Zmiana społeczna. Teoria i doświadczenia polskie, Warszawa 1999.
  • Trociuk S., Ustawa o Rzeczniku Praw Obywatelskich. Komentarz, LEX/el. 2020.
  • Wołek A., Słabe państwo, Warszawa 2012.
  • Zoll A., Rzecznik Praw Obywatelskich. Zadania konstytucyjne – prawa oraz funkcje publiczne w zakresie wspierania społeczeństwa obywatelskiego w Polsce, Zamość 2005.

Downloads

Download data is not yet available.