Skip to main navigation menu Skip to main content Skip to site footer

Vol. 46 No. 4 (2018)

Political institutions

Sources of Imperfection of the Constitutional Order in Post-communist Poland: The Legacy of the Systemic Transformation?

DOI: https://doi.org/10.35757/STP.2018.46.4.06
Submitted: April 16, 2025
Published: December 20, 2018

Abstract

The purpose of the article is to identify causes of the observed persistence of weaknesses of the liberal constitutional order in Poland. After thirty years since the fall of communism, the institutional foundations of its political system have been showing growing dysfunctions such as low quality of the law; inefficient judiciary; clientelism in the sphere of public institutions; excessive state’s presence in the economy and mass media. As a result, successive governing coalitions have been “appropriating” the state increasingly dependent upon relations of patronage. Political parties have turned into associations of job seekers. Authors argue that the causes of it are rooted in the unique conditions that accompanied the Polish “pacted” transformation. These included: the existence of civil society on the scale not found in other Soviet bloc countries; uncertainty concerning reaction to the negotiated transition agreement on the part of Moscow, on the one hand, and society – on the other; conflicts within the post-Solidarity elites that took over the rule of the state 1989; and informal arrangements linking part of the former opposition with the postcommunist ‘reformers’. Thus, there emerged an institutional arrangement sanctioning state’s presence in areas that should be either private or have a high degree of autonomy. System of patronage together with proportional electoral system have assured perseverance of a state estranged from society.

References

  • Ackerman B., The Future of Liberal Revolution, Yale University Press, New Haven 1992.
  • Ash T., 1989, „New York Review of Books” 2009, t. 56, nr 17, November 5.
  • Balcerowicz E., Uwarunkowania wzrostu sektora prywatnego w Polsce, Raport CASE nr 30, Warszawa 1999, <https://www.researchgate.net/publication/237643359_CzOEuE_II_Bariery_rozwoju_sektora_prywatnego_w_Polsce>.
  • Bunce V., Rethinking Recent Democratization. Lessons from the Post-communist Experience, „World Politics” 2003, nr 55 (2).
  • Ciemniewski J., Zakrzewska J., „System przedstawicielski”, w: Prawo, praworządność i gwarancje prawne, 3 sierpnia, Warszawa 1981.
  • Cimoszewicz W., Czas odwetu (rozmawiał Artur Smółko), Salon Książki „Totus”, Białystok 1993.
  • Colombatto E., It Was the Rule of Law, „Review Economique” 2007, January.
  • Czaja E., Żur A., Sektor prywatny w Polsce: ogólna charakterystyka za lata 1990–98, Zeszyty Naukowe, nr 577, Akademia Ekonomiczna w Krakowie, Kraków 2002.
  • Dahrendorf R., Rozważania nad rewolucją w Europie, przeł. Maja Gottesman, Niezależna Oficyna Wydawnicza, Warszawa 1991.
  • Delsol C., Nienawiść do świata: totalitaryzmy i ponowoczesność, Instytut Wydawniczy PAX, Warszawa 2017.
  • Drozdowski R., Ziółkowski M., „Zakończenie”, w: R. Drozdowski, B. Pawłowska, M. Ziółkowski, Jednostka wobec władzy, Wyd. Nakom, Poznań 1994.
  • Dudzińska A., System zamknięty. Socjologiczna analiza procesu legislacyjnego, Wyd. Naukowe Scholar, Warszawa 2013.
  • Ekiert G., Kubik J., Contentious Politics in New Democracies: East Germany, Hungary, Poland, and Slovakia, 1989–93, „World Politics” 1998, t. 50, nr 4, July.
  • Ekiert G., Kubik J., Myths and Realities of Civil Society, „Journal of Democracy” 2014, vol. 25, nr 1, January.
  • Gadowska K., Zjawisko klientelizmu polityczno-ekonomicznego. Systemowa analiza powiązań sieciowych na przykładzie przekształceń sektora górniczego w Polsce, Wyd. Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2002.
  • Gadowska K., Działania pozorne. Problem upolitycznienia procesu obsady wyższych stanowisk w służbie cywilnej w Polsce, „Przegląd Socjologiczny” 2009, t. 58, nr 1.
  • Gadowska K., „Law in Action. The Problem of Political Patronage in the Process of Appointing High-ranking Posts in Civil Service in Poland”, w: Juraj Nemec, B. Gay Peters (eds.), State and Administration in a Changing World, The Network of Institutes and Schools of Public Administration in Central and Eastern Europe, Bratislava 2010.
  • Gadowska K., Dysfunkcje administracji: służba cywilna w perspektywie neo-instytucjonalnej, Wyd. Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2015.
  • Gadowska K., Relacje między polityką i administracją w procesie tworzenia służby cywilnej w Polsce. Perspektywa nowego instytucjonalizmu, „Zarządzanie Publiczne” 2018, nr 1(43).
  • Goetz K.H., Zubek R., Stanowienie prawa w Polsce: reguły legislacyjne a jakość ustawodawstwa, Program Sprawne Państwo, Warszawa 2005.
  • Graczyk R., Konstytucja dla Polski: tradycje, doświadczenia, spory, Kraków–Warszawa: Wyd. Znak, Fundacja im. Stefana Batorego, Kraków–Warszawa 1997.
  • Grzymała-Busse A., Rebuilding Leviathan: Party Competition and State Exploitation in Post-Communist Democracies, Cambridge University Press, New York 2007.
  • Jaskólski M., „Władysław Leopold Jaworski. Uczony – polityk–konserwatysta”, „Wstęp” do: Władysław Leopold Jaworski, O Konserwatyzmie, ustroju i polityce polskiej, 2016.
  • Jaworski W.L., O konserwatyzmie, ustroju i polityce polskiej. Wybór pism, Ośrodek Myśli Politycznej, Kraków 2016.
  • Kamiński A.Z., Corruption, Coercion, and Reform: State and Society in the Soviet-type Socialist Regime, „Journal of Theoretical Politics” 1989, vol. 1 nr 1, January.
  • Kamiński A.Z., An Institutional Theory of Communist Regimes: Design, Function, and Breakdown, ICT Press, San Francisco 1992.
  • Kamiński A.Z., Dwa systemy – dwie ordynacje. Polityczne i społeczne implikacje wyboru ordynacji wyborczej, „Studia Polityczne” 2002, nr 13.
  • Kamiński A.Z., „Stracony moment konstytucyjny w pokomunistycznej Polsce: Skutki dla jakości rządzenia dwadzieścia lat później”, w: W. Morawski (red.), Modernizacja Polski. Struktury, agencje, instytucje, Wyd. Akademickie i Profesjonalne, Warszawa 2010.
  • Kamiński A.Z., Dezercja elit: Konsolidacja ustroju politycznego w pokomunistycznej Polsce, Instytut Studiów Politycznych PAN, Warszawa 2014.
  • Kamiński A.Z., Kurczewska J., „The Rise of Nomadic Political Elites”, w: Matti Alestalo (red.), The Transformation of Europe: Social Conditions and Consequences, Instytut Filozofii i Socjologii PAN, Warszawa 1994.
  • Kamiński A.Z., Kamiński B., Governance in Transition: The Challenge of Subverting Corruption, „Economic Survey of Europe”, nr 2, United Nations, New York–Geneva 2001.
  • Kamiński A.Z., Kamiński B., „Cooperative” Mode of Dismantling Communism: From Groundbreaking to Ordinary, „Humanities Research Journal” 2010, vol. XVI, nr 3.
  • Kamiński A.Z., Kamiński B., Między Brukselą a Moskwą: bezpieczeństwo Polski i regionu w podzielonej Europie, „Sprawy Międzynarodowe” 2012, nr 4 (LXV).
  • Kamiński A.Z., Kamiński B., Inżynieria konstytucyjna w pokomunistycznych przemianach ustrojowych, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 2016, r. LXXVIII, z. 2.
  • Kamiński A.Z., Kamiński B., Autorytaryzm, republikanizm i zmiana ustroju: Niccolo Machiavelli, Mancur Olson i Ian Bremmer, „Studia Polityczne” 2017, t. 45, nr 1.
  • Kamiński A.Z., Stefanowicz J., „Za dużo przepisów – za mało prawa”, w: Janusz Kochanowski i Magdalena Kuruś (red.), Quo vadis Polonia? W drodze do demokratycznego państwa prawa – Polska 1989–2009, Biuro Rzecznika Praw Obywatelskich, Warszawa 2010.
  • Kamiński B., The Collapse of State Socialism: The Case of Poland, Princeton University Press, New Jersey 1991.
  • Kamiński B., „The Legacy of Communism”, w: John P. Hardt and Richard F. Kaufmann (eds.), East-Central European Economies in Transition. Study Papers Submitted to the Joint Economic Committee, Congress of the United States, M.E. Sharpe, Armonk N.Y. 1995.
  • Kamiński B., Sołtan K., The Evolution of Communism, „International Political Science Review” 1989, vol. 10, nr 4.
  • Kamiński M., Jak komuniści mogli zachować władzę po Okrągłym Stole. Rzecz o (nie)kontrolowanej odwilży, sondażach opinii publicznej i ordynacji wyborczej, „Studia Socjologiczne” 1997, nr 2 (145).
  • Kamiński M., Ordynacje większościowe i JOW-y: kompendium reformatora ordynacji wyborczej, Wyd. Naukowe Scholar, Warszawa 2016.
  • Kieżun W., O sprawną administrację publiczną, „Ius et Lex” 2005, nr 1.
  • Kurczewski J., The Spoiled Drama of Emancipation: Conflicting Narrative, „Polish Sociological Review” 2009, nr (4).
  • Lijphart A., Electoral Systems and Party Systems. A Study of Twenty Seven Democracies, 1945–1990, Oxford University Press, Oxford–New York 1994.
  • Lipset Seymour M., Homo politicus: społeczne podstawy polityki, Wyd. Naukowe PWN, Warszawa 2005.
  • Luterek T., Reprywatyzacja: źródła problemu, Instytut Studiów Politycznych PAN, Warszawa 2016.
  • Marrese M., Vanous J., The Soviet Subsidization of Trade with Eastern Europe, Institute of International Studies, University of California, Berkeley 1983.
  • McFaul M., „The fourth wave of democracy and dictatorship: non-cooperative transitions in the post-communist world”, w: M. McFaul, K. Stoner-Weiss (eds.), After the Collapse of Communism: Comparative Lessons of Transition, Cambridge University Press, Cambridge–New York 2004.
  • Mill J.S., O rządzie reprezentatywnym i Poddaństwo kobiet, Wyd. Znak i Fundacja Stefana Batorego, Kraków–Warszawa 1995.
  • Montesquieu, Considérations sur les causes de la grandeur des Romains et de leur décadence, Garnier-Flammarion, 1968.
  • Nagorski A., Unchartered Territory: Dismantling Communist Rule, „The Washington Post”, 30 May, 1989.
  • Niedziałkowski K., Kryzys sektora planowania przestrzennego w Polsce jako przykład deinstytucjonalizacji, „Studia Polityczne” 2018, t. 45, nr 2.
  • Norris P. Choosing Electoral System: Proportional, Majoritarian and Mixed Systems, „International Political Science Review” 1997, t. 18, nr 3.
  • O’Donnell G., Schmitter P.C., Transitions from Authoritarian Rule: Tentative Conclusions about Uncertain Democracies, The John Hopkins University Press, Baltimore & London 1986.
  • Paczkowski A. (red.), Polska 1986–1989: koniec systemu, t. 2, Instytut Studiów Politycznych PAN i Wyd. Trio, Warszawa 2002.
  • Regulski J., Samorząd III Rzeczypospolitej. Koncepcje i realizacja., Wyd. Naukowe PWN, Warszawa 2001.
  • Sartori G., Comparative Institutional Engineering: An Inquiry into structures, Incentives, and Outcomes, New York University Press, New York 1994.
  • Scruton R., Głupcy, oszuści i podżegacze. Myśliciele nowej lewicy, Wyd. Zysk i S-ka, Poznań, 2018.
  • Skąpska G., Moral Definitions of Constitutionalism in East Central Europe, „International Sociology” 2003, March, vol. 18(1).
  • Skąpska G., „The Constitution as a Theory of Society in a Society: A Reflection after Twenty Years of Democratic Changes in East Central Europe”, w: A. Sajo i R. Uitz (eds.), Constitutional Topography: Values and Constitutions, Eleven International Publishing, 2010.
  • Skąpska G., From „Civil Society” to „Europe”. A Sociological Study on Constitutionalism after Communism, Brill, Leiden–Boston 2011.
  • Skowronek S., Building a New American State. The Expansion of National Administrative Capacities 1877–1920, Cambridge University Press, Cambridge UK 1982.
  • Skórzyński J., Ugoda i rewolucja. Władza i opozycja 1985–1989, Wyd. Presspublica, Warszawa 1995.
  • Słodkowska I. (red.), Wybory 1991: Programy partii i ugrupowań politycznych, Instytut Studiów Politycznych PAN, Warszawa 2001.
  • Tarkowski J., Patroni i klienci. Socjologia świata polityki, t. 2, Instytut Studiów Politycznych PAN, Warszawa 1994.
  • Weber M., Polityka jako zawód i powołanie, przedm., wstęp i oprac. Zdzisław Krasnodębski, przeł. Andrzej Kopacki, Paweł Dybel, Wyd. Znak, Fundacja im. Stefana Batorego, Kraków-Warszawa 1987.
  • Winczorek P., „Dobre państwo – spojrzenie prawnika”, w: Jerzy Kubin i Witold Kieżun (red.), Dobre państwo, Wyd. Wyższej Szkoły Przedsiębiorczości i Zarządzania im. L. Koźmińskiego, Warszawa 2004.
  • Wronkowska S., Polski proces prawotwórczy: między autonomią a polityką, „Lexis et Nexis” 2005, nr 1.
  • Zakrzewska J., Spór o konstytucję, Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa 1993.

Downloads

Download data is not yet available.

Most read articles by the same author(s)

Similar Articles

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 > >> 

You may also start an advanced similarity search for this article.