Pośrednie. Co łączy Judith Butler i René Girarda?
Abstrakt
Starting from the performative vision of culture as a spectacle, which is based on a desire that is not determined by natural dispositions and creates unstable and social worlds lined with identity panic and threatened with mimetic rivalry leading to uncontrollable outbursts of violence, Judith Butler and René Girard come, despite their different sensitivities, to similar and sometimes complementary conclusions. While Butler somehow sympathises with collective acts of disobedience and Girard primarily fears massive outbursts of aggression, they both praise the intermediate. ‘The intermediate’ can be understood as social infrastructure (in a broad sense), which allows the establishment of individuality as a certain space for maneuver, an open field of interpretation within institutions guaranteeing its relative mental and physical security.
Słowa kluczowe
Judith Butler; René Girard; mimetyzm; queer; pośrednie; Hans Blumenberg; George Lakoff; infrastructura; państwo opiekuńcze
Bibliografia
Blumenberg H., Paradygmaty dla metaforologii, przeł. B. Baran, Fundacja Aletheia, Warszawa 2017.
Blumenberg H., Pojęcie rzeczywistości a teoria państwa, przeł. P. Graczyk, „Kronos” 2013, nr 2.
Blumenberg H., Rigorismus der Wahrheit „Moses der Ägypter” und weitere Texte zu Freud und Arendt, Suhrkamp Verlag, Frankfurt a. M. 2015.
Butler J., Gender Trouble. Feminism and the Subversion of Identity, Routledge, New York 2006, s. XXI.
Butler J., Imitacja i nieposłuszeństwo płciowe, przeł. E. Majewska, „Przegląd Filozoficzno-Literacki” 2003, nr 1 (3), s. 106.
Butler J., Uwikłani w płeć, przeł. K. Krasucka, Wydawnictwo Krytyki Politycznej, Warszawa 2008, s. 133 i nast.
Butler J., Zapiski o performatywnej teorii zgromadzeń, przeł. J. Bednarek, Wydawnictwo Krytyki Politycznej, Warszawa 2016, s. 40.
Butler J., Żądanie Antygony. Rodzina między życiem a śmiercią, przeł. M. Borowski, Księgarnia Akademicka, Kraków 2010.
Debord G., Społeczeństwo spektaklu oraz Rozważania o społeczeństwie spektaklu, przeł. M. Kwaterko, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 2013.
Girard R., Kozioł ofiarny, przeł. M. Goszczyńska, Wydawnictwo Łódzkie, Łódź 1991, s. 147.
Girard R., Początki kultury, przeł. M. Romanek, Wydawnictwo Znak, Kraków 2006, s. 40–41.
Girard R., Prawda powieściowa i kłamstwo romantyczne, przeł. K. Kot, Wydawnictwo KR, Warszawa 2001.
Girard R., Sacrum i przemoc, przeł. M. i J. Plecińscy, Brama – Księgarnia Włóczęgów i Uczonych, Poznań 1993, s. 70–71.
Girard R., Violence and the Sacred, przeł. P. Gregory, Johns Hopkins University Press, Baltimore 1977, s. 51.
Girard R., Widziałem szatana spadającego z nieba jak błyskawica, przeł. E. Burska, Instytut Wydawniczy Pax, Warszawa 2002.
Goffman E., Człowiek w teatrze życia codziennego, przeł. H. Datner-Śpiewak, P. Śpiewak, Fundacja Aletheia, Warszawa 2008.
Janicka I., Queering Girard – De-Freuding Butler: A Theoretical Encounter between Judith Butler’s Gender Performativity and René Girard’s Mimetic Theory, „Journal of Violence, Mimesis, and Culture” 2015, t. 22, s. 43–64.
Johnson M., Lakoff G., Metafory w naszym życiu, przeł. T.P. Krzeszowski, Fundacja Aletheia, Warszawa 1988.
Judith Butler: w niektórych krajach pewnie byłabym kryminalistką jako otwartą lesbijką, wywiad przeprowadzili P. i K. Pacewicz, „Wysokie Obcasy”, 21 lutego 2016, dostępne na: http://www.wysokieobcasy.pl/wysokie-obcasy/1,53662,19645015,judith-butler-malzenstwo-i-monogamia-nigdy-nie-byly-rownoznaczne.html [dostęp: grudzień 2017].
Latour B., Nigdy nie byliśmy nowocześni. Studium z antropologii symetrycznej, przeł. M. Gdula, Oficyna Naukowa, Warszawa 2011, s. 194.
Le Guin U., Lewa ręka ciemności, w: Sześć światów Hain, różni tłumacze, Prószyński Media, Warszawa 2015, s. 419.
Łotman J., Kultura i eksplozja, przeł. B. Żyłko, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1999, s. 49 i nast.
Łuczewski M., Socjolog: czarny marsz jak greckie Dionizje, wywiad przeprowadził M. Płociński, „Rzeczpospolita”, 16 października 2016, dostępne na: http://www.rp.pl/Plus-Minus/310139890-Socjolog-Czarny-marsz-jak-greckie-Dionizje.html [dostęp: grudzień 2017].
Nietzsche F., Zmierzch bożyszcz, czyli jak się filozofuje młotem, nakładem J. Mortkowicza, przeł. S. Wyrzykowski, nakładem J. Mortkowicza, Warszawa 1905–1906, s. 30.
Standing G., Basic Income and How We Can Make It Happen, Penguin Books, London 2017.
Weil R., Wybór pism, przeł. Cz. Miłosz, Wydawnictwo Znak, Kraków 1991, s. 65.
Instytut Kultury Uniwersytetu Jagiellońskiego Polska
https://orcid.org/0000-0001-8903-8061
Filozof, tłumacz, eseista, pracownik Instytutu Kultury Uniwersytetu Jagiellońskiego, autor książek: Maska i oko. Rozważania o tragedii, ironii i polityce (2013), Przyszłość pewnej przenośni. Przyczynek do pytania o historię sztuki (2015), a także wielu esejów i przekładów (między innymi pism Georga W.F. Hegla, Friedricha W.J. Schellinga, Carla Schmitta, Martina Heideggera, György Lukácsa, Theodora Adorna, Nicka Landa). Laureat Nagrody im. Barbary Skargi.
Ten utwór jest dostępny na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe.
