Sposoby życia przedmiotów. O trwałości dóbr materialnych
Abstrakt
The article comprises an attempt to answer the question why some material objects are, in a social and cultural sense, more long-lasting than others. The answer lies in the model of the life-space of the things. This space is created by two basic dimensions. The first is defined by the character of the relationships created by the objects (this dimension comprises the opposition between the technical relations versus the communicative ones). The second is defined by the character of the relationship between the body of the user and the material object (this is created by the opposition: accessible or inaccessible to sensory experience). The transition of the material object through this space is the life-way of the object, and it is precisely this which defines the longevity of the object and thus the length of time it persists within a specific community. The author determines that long-lasting objects are above all those which are linked with the community, or users, by single, unambiguous relationships and links, while those which have ambivalent and multiple links are of shorter lifespan. Whether or not a thing has a long life or not is determined therefore by the multiplicity of meanings it has which render impossible its role as a stabiliser of the links that constitute a community, as a foundation of the individual’s identity, a guarantee of ontological security.
Słowa kluczowe
kultura materialna; rzeczy; przedmioty; życie przedmiotów; codzienność; relacje
Bibliografia
Abriszewski Krzysztof, 2008, Poznanie, zbiorowość, polityka. Analiza teorii aktora-sieci Bruno Latoura, Universitas, Kraków.
Appadurai Arjun (red.), 1986, The Social Life of Things: Commodities in Cultural Perspective, Cambridge University Pres, New York.
Barański Janusz, 2007, Świat rzeczy. Zarys antropologiczny, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.
Campbell Colin, 2006, Kupuję, więc wiem, że jestem. Metafizyczne podstawy nowoczesnego konsumeryzmu, tłum. Maja Brzozowska-Brywczyńska, „Kultura Popularna”, nr 4.
Cassirer Ernst, 2001, Forma a technika, w: Erhard Schütz (red.), Kultura techniki. Studia i szkice, tłum. Izabela i Sven Sellmer, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań.
Dant Tim, 2005, Materiality and Society, Open University Press, New York.
Domańska Ewa, 2006, Historie niekonwencjonalne. Refleksja o przeszłości w nowej humanistyce, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań.
Du Gay Paul, Hall Stuart, Janes Linda, Mackay Hugh, Negus Keith, 1997, Doing Cultural Studies: The Story of the Sony Walkman, Sage, London–Thousand Oakes.
Emirbayer Mustafa, 1997, Manifesto for a Relational Sociology, „The American Journal of Sociology”, t. 103, nr 2.
Freedberg David, 2005, Potęga wizerunków. Studia z historii i teorii oddziaływania, tłum. Ewa Klekot, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.
Gell Alfred, 1998, Art and Agency: An Anthropological Theory, Clarendon Press, Oxford–New York.
Gibson James Jerome, 1977, The Theory of Affordances, w: Robert Shaw, John Bransford (red.), Perceiving, Acting, and Knowing: Toward an Ecological Psychology, Lawrence Erlbaum, Hillsdale, NJ.
Goldman Robert, Papson Stephen, 1999, Nike Culture: The Sign of the Swoosh Core Cultural Icons, Sage, London–New York.
Hebdige Dich, 1988, Hiding in the Light: On Images and Things, Routledge, London–New York.
Hobsbawm Eric, Ranger Terence (red.), 2008, Tradycja wynaleziona, tłum. Mieczysław Gogyń, Filip Godyń, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.
Kahney Leander, 2005, The Cult of iPod, No Starch Press, San Francisco.
Kahney Leander, 2006, The Cult of Mac, No Starch Press, San Francisco.
Kaufmann Jean-Claude,2004, Ego. Socjologia jednostki, tłum. Krzysztof Wakar, Oficyna Naukowa, Warszawa.
Knappett Carl, 2005, Thinking Through Material Culture: An Interdisciplinary Perspective, University of Pennsylvania Press, Philadelphia.
Kopytoff Igor, 2004, Kulturowa biografia rzeczy: utowarowienie jako proces, tłum. Ewa Klekot, w: Marian Kempny, Ewa Nowicka (red.), Badanie kultury. Elementy teorii antropologicznej. Kontynuacje, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Krajewski Marek, 2008, Przedmiot, który uczłowiecza, „Kultura Współczesna”, nr 3.
Lash Scott, Lury Celia, 2007, Global Culture Industry, Polity Press, Cambridge.
Lübbe Herman, 1988, Muzealizacja. O powiązaniu naszej teraźniejszości z przeszłością, w: Maria Gołaszewska (red.), Estetyka w świecie, t. 3, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.
Mitchell W. J. T., 2005, What Do Pictures Want: The Lives and Loves of Images, University of Chicago Press, Chicago.
Pomian Krzysztof, 2006, Historia. Nauka wobec pamięci, Wydawnictwo UMCS, Lublin.
Rogers Mary Frances, 2003, Barbie jako ikona kultury, tłum. Ewa Klekot, Muza, Warszawa.
Schiffer Michael Brian, Miller Andrea R., 1999, The Material Life of Human Beings: Artifacts, Behavior, and Communications, Routledge, London–New York.
Schmidt Filip, Skowrońska Marta, 2008, Człowiek w sieci przedmiotów. Socjologiczna analiza roli i znaczenia przedmiotów w przestrzeni domowej, w: Jacek Kowalewski, Wojciech Piasek, Marta Śliwa (red.), Rzeczy i ludzie. Humanistyka wobec materialności, Instytut Filozofii Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego, Olsztyn.
Thompson Michael, 1979, Rubbish Theory: The Creation and Destruction of Value, Oxford University Press, New York.
Ziółkowski Marek, 1994, Sprawowanie władzy a przekonania ludzkie, „Studia Socjologiczne”, nr 2.
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu Polska
Ten utwór jest dostępny na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe.
