Arktyka w przestrzeni informacyjnej państw arktycznych w dobie wojny rosyjsko-ukraińskiej (24 lutego – 8 czerwca 2022 r.)
Abstrakt
Rosyjska agresja na Ukrainę z 24 lutego 2022 r. przyniosła rozliczne konsekwencje międzynarodowe. Dosięgnęły one także odporną dotychczas na podobne perturbacje Arktykę. Wpierw zawieszono obrady Rady Arktycznej, a następnie wznowiono je bez udziału Rosji. Konflikt stał się także katalizatorem militaryzacji regionu na skalę niespotykaną od czasu zimnej wojny. Równolegle podejmowane były działania o charakterze propagandowo-informacyjnym. Wszystkie państwa regionu zaadaptowały na ten użytek narrację defensywną, za której immanentną część uznały politykę odstraszania. Uwzględnia ona także argumenty natury prawnej (tj. pogwałcenie przez Rosję prawa międzynarodowego poprzez atak na Ukrainę), w czym przoduje Moskwa, odmawiając pozostałym państwom arktycznym prawa do legalnej aktywności w ramach Rady Arktycznej czy prawa do rozszerzenia NATO. Rosyjska narracja wykorzystuje wypróbowane metody propagandowe, m.in. obecne w uzasadnieniu agresji na Ukrainę. Przekaz pozostałych państw regionu także był defensywny i w dużej mierze miał charakter reaktywny wobec aktywności rosyjskiej.
Słowa kluczowe
Arktyka; Rosja; Stany Zjednoczone; Rada Arktyczna; NATO; Szwecja; Finlandia; państwa nordyckie
Bibliografia
Abdullatif K., Rada Arktyczna jako ważne ogniwo współpracy międzynarodowej Rosji w Arktyce, „Spojrzenie na Wschód” 2015, nr 2.
Antonov nazval nelegitimnymi rešeniâ Arktičeskogo soveta, prinâtye bez RF, „Radio Sputnik” [online], 9 VI 2022 [dostęp: 24 VI 2022]: <https://radiosputnik.ria.ru/20220609/antonov-1794181553.html>.
Arctic cooperation in the shadow of Russian aggression, „Woodrow Wilson Center” [online], 21 IV 2022 [dostęp: 24 VI 2022]: <https://www.wilsoncenter.org/event/arctic-cooperation-shadow-russian-aggression-armchair-discussion-icelandic-foreign-minister>.
Arctic Council suspension adds to security risks – Russian diplomat, “TASS” [online], 17 IV 2022 [dostęp: 24 VI 2022]: <https://tass.com/politics/1438847>.
Arctic Military Activity Tracker, „Center for Strategic & International Studies” [online, dostęp: 24 VI 2022]: <https://arcticmilitarytracker.csis.org/>.
Askerova K., Rossiâ obespokoena vozrosšej voennoj aktivnost′û NATO v Arktike, “Kommersant” [online], 17 IV 2022 [dostęp: 24 VI 2022]: <https://www.kommersant.ru/doc/5315701>.
Ayaydin E., Arctic during the war: less indigenous visibility and less climate concerns, „High North News” [online], 30 V 2022 [dostęp: 24 VI 2022]: <https://www.highnorthnews.com/en/arctic-during-war-less-indigenous-visibility-and-less-climate-concerns>.
Bergquist E., USA surprises Denmark and Greenland with billion dollar investments in Thule Air Base, „High North News” [online], 25 V 2022 [dostęp: 24 VI 2022]: <https://www.highnorthnews.com/en/usa-surprises-denmark-and-greenland-billion-dollar-investments-thule-air-base>.
Bouffard T., Charron A., Fergusson J., A tale of “two” Russias?, [w:] Breaking the ice curtain? Russia, Canada and Arctic security in a changing circumpolar world, ed. P. W. Lackenbauer, S. Lalonde, Canadian Global Affairs Institute, Calgary 2019.
Breaking the ice curtain? Russia, Canada and Arctic security in a changing circumpolar world, ed. P. W. Lackenbauer, S. Lalonde, Canadian Global Affairs Institute, Calgary 2019.
Buchanan E., There is no Arctic axis, „Foreign Policy” [online], 21 VII 2020 [dostęp: 2 XII 2021]: <https://foreignpolicy.com/2020/07/21/no-arctic-axis-china-russia--relationship-resources-natural-gas-northern-sea-route/>.
Burke A., Raycraft R., Canada and Denmark sign deal to divide uninhabited Arctic island, „CBC” [online], 13 VI 2022 [dostęp: 7 IX 2022]: <https://www.cbc.ca/news/politics/canada-denmark-reach-hans-island-deal-after-50-year-dispute-1.6487325>.
Bye H., Joint declaration from Arctic states: pausing Arctic Council meetings, „High North News” [online], 4 III 2022 [dostęp: 24 VI 2022]: <https://www.highnorthnews.com/en/joint-declaration-arctic-states-pausing-arctic-council-meetings>.
Bye H., us Army Alaska is making a huge transformation to be the Army’s Arctic Force, „High North News” [online], 16 V 2022 [dostęp: 26 VI 2022]: <https://www.highnorthnews.com/en/us-army-alaska-making-huge-transformation-be-armys-arctic-force>.
Chater A., Takeaways from the 11th Arctic Council Ministerial Meeting in Rovaniemi, „The Polar Connection” [online], 10 IX 2019 [dostęp: 7 VI 2020]: <http://polarconnection.org/arctic-council-ministerial-rovaniemi/>.
Černenko E., Semero odnogo to li ždut, to li uže net. Kak operaciâ na Ukraine podorvala predsedatel′stvo Rossii v Arktičeskom sovete, „Kommersant″” [online], 17 V 2022 [dostęp: 24 VI 2022]: <https://www.kommersant.ru/doc/5355496>.
Danilov P. B., Cold Response 2020 cancelled, „High North News” [online], 11 III 2020 [dostęp: 24 VI 2022]: <https://www.highnorthnews.com/en/cold-response-2020-cancelled>.
Devyatkin P., Russia’s Arctic strategy: aimed at conflict or cooperation? (part I), „The Arctic Institute. Center for Circumpolar Security Studies” [online], 6 II 2018 [dostęp: 30 IV 2020]: <https://www.thearcticinstitute.org/russias-arctic-strategy-aimed-conflict-cooperation-part-one/>.
Devyatkin P., Russia’s Arctic strategy: military and security (part II), „The Arctic Institute. Center for Circumpolar Security Studies” [online], 13 II 2018 [dostęp: 30 IV 2020]: <https://www.thearcticinstitute.org/russias-arctic-military-and-security-part-two/>.
Dickie G., Gardner T., Arctic Council in upheaval over Russia as climate change transforms region, „Reuters Media” [online], 3 III 2022 [dostęp: 24 VI 2022]: <https://www.reuters.com/world/arctic-council-countries-halt-meetings-over-russias-invasion-ukraine-2022-03-03/>.
Edvardsen A., Arctic Council paused: the search for a future for Arctic cooperation continues, „High North News” [online], 27 IV 2022 [dostęp: 24 VI 2022]: <https://www.highnorthnews.com/en/arctic-council-paused-search-future-arctic-cooperation-continues>.
Edvardsen A., Nordic defense ministers: Will increase future military presence in the Nordic countries, „High North News” [online], 25 V 2022 [dostęp: 24 VI 2022]: <https://www.highnorthnews.com/en/nordic-defense-ministers-will-increase-future-military-presence-nordic-countries>.
Edvardsen A., USA’s Arctic coordinator: „We do not want to change the structure or membership of the Arctic Council”, „High North News” [online], 18 V 2022 [dostęp: 24 VI 2022]: <https://www.highnorthnews.com/en/usas-arctic-coordinator-we-do-not-want-change-structure-or-membership-arctic-council>.
Faulconbridge G., Putin sees no threat from NATO expansion, warns against military build-up, „Reuters Media” [online], 17 V 2022 [dostęp: 26 VI 2022]: <https://www.reuters.com/world/europe/russia-calls-finland-sweden-joining-nato-mistake-with-far-reaching-consequences-2022-05-16/>.
Fedotova M., Blinken zaâvil, čto rossiâne počuvstvuût èffekt ot sankcij v povsednevnoj žizni, „Kommersant″” [online], 14 VI 2022 [dostęp: 24 VI 2022]: <https://www.kommersant.ru/doc/5433645>.
Fondahl G., Espiritu A. A., Ivanova A., Russia’s Arctic regions and policies, [w:] The Palgrave Handbook of Arctic policy and politics, ed. K. S. Coates, C. Holroyd, Palgrave Macmillan, Cham 2020.
Gautier D. L., Bird K. J., Charpentier R. R., Grantz A., Houseknecht D. W., Klett T. R., Moore Th. E., Pitman J. K., Schenk Ch. J., Schuenemeyer J. H., Sørensen K., Tennyson M. E., Valin Z. C., Wandrey C. J., Assessment of undiscovered oil and gas in the Arctic, „Science” 2009, vol. 324, issue 5931.
Graczyk P., Koivurova T., The Arctic Council, [w:] Handbook of the politics of the Arctic, Edward Elgar Publishing, 2015.
Harball E., Arctic national wildlife refuge battle ends, but drilling not a given, „Alaska Public Media” [online], 21 XII 2017 [dostęp: 6 VI 2020]: <https://www.npr.org/2017/12/21/572439797/arctic-national-wildlife-refuge-battle-ends-but-drilling-not-a-given>.
Henley J., Finland and Sweden confirm intention to join NATO, „The Guardian” [online], 15 V 2022 [dostęp: 24 VI 2022]: <https://www.theguardian.com/world/2022/may/15/finland-formally-confirms-intention-to-join-nato-russia>.
Humpert M., U.S. will not increase presence in Arctic until 2025, „High North News” [online], 23 V 2019 [dostęp: 24 VI 2022]: <https://www.highnorthnews.com/en/us-will-not-increase-presence-arctic-until-2025>.
Interview with Nikolay Korchunov, Russia’s Senior Arctic Official, „Arctic Council” [online], 30 III 2020 [dostęp: 14 V 2020]: <https://arctic-council.org/en/news/interview-with-nikolay-korchunov-russias-senior-arctic-official/>.
Ius cogens, soft law. Dwa bieguny prawa międzynarodowego publicznego, red. B. Kuźniak, M. Ingelevič-Citak, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2017.
Jonassen T., The Arctic Council: The Arctic 7 resume limited work without Russia, „High North News” [online], 8 VI 2022 [dostęp: 24 VI 2022]: <https://www.highnorth news.com/en/arctic-council-arctic-7-resume-limited-work-without-russia>.
Jonassen T., Joint Nordic support for Finland and Sweden in NATO, „High North News” [online], 18 V 2022 [dostęp: 26 VI 2022]: <https://www.highnorthnews.com/en/joint-nordic-support-finland-and-sweden-nato>.
Jonassen T., The USA strengthens its army in the Arctic, „High North News” [online], 22 V 2022 [dostęp: 26 VI 2022]: <https://www.highnorthnews.com/en/usa-strengthens-its-army-arctic>.
Kobzeva M., The need for new Arctic exceptionalism?, „High North News” [online], 23 V 2022 [dostęp: 24 VI 2022]: <https://www.highnorthnews.com/en/need-new-arctic-exceptionalism>.
Kubiak K., Interesy i spory państw w Arktyce w pierwszych dekadach XXI wieku, Wydawnictwo „Trio”, Wrocław 2009.
Lalonde S., Lackenbauer P. W., Russia, Canada, and the circumpolar world, [w:] Breaking the ice curtain? Russia, Canada and Arctic security in a changing circumpolar world, ed. P. W. Lackenbauer, S. Lalonde, Canadian Global Affairs Institute, Calgary 2019.
Legucka A., Polityka Rosji wobec Arktyki, Polski Instytut Spraw Międzynarodowych, [Warszawa] 26 VI 2020 (Biuletyn PISM, 136 (2068)): <https://www.pism.pl/publikacje/Polityka_Rosji_wobec_Arktyki> [dostęp: 24 VII 2020].
Łuszczuk M., Arktyka na początku xxi w. Między współpracą a rywalizacją, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin 2013.
Łuszczuk M., Ewolucja ról międzynarodowych w Arktyce, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin 2015.
Maciąg-Świontek M., Rola soft law w systemie prawnym obszaru Arktyki, [w:] Ius cogens, soft law. Dwa bieguny prawa międzynarodowego publicznego, red. B. Kuźniak, M. Ingelevič-Citak, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2017.
Madej M., Rola Rady Arktycznej w definiowaniu współpracy w regionie strategii arktycznych Rosji, Kanady i USA, „Studia Humanistyczno-Społeczne” 2013, t. 7.
MID Rossii: prinâtie Švecii i Finlândii v nato potrebuet otvetnyh šagov ot Rossii, „Kommersant″” [online], 25 II 2022 [dostęp: 24 VI 2022]: <https://www.kommersant.ru/doc/5236634>.
Mufson S., Partlow J., Once eager to drill, oil companies exit leases in Arctic refuge, „The Washington Post” [online], 2 VI 2022 [dostęp: 24 VI 2022]: <https://www.washingtonpost.com/climate-environment/2022/06/02/arctic-national-wildlife-refuge-drilling/>.
Nilsen T., Full speed ahead in rearmament of the Kola Peninsula, Shoigu told military commanders, „The Independent Barents Observer” [online], 21 IV 2022 [dostęp: 24 VI 2022]: <https://thebarentsobserver.com/en/security/2022/04/full-speed-ahead-rearmament-kola-peninsula-shoigu-told-military-commanders>.
Nilsen T., Norway cancels allied exercise over COVID-19 safety concerns, „The Independent Barents Observer” [online], 26 I 2021 [dostęp: 24 VI 2022]: <https://thebarentsobserver.com/en/security/2021/01/norway-cancels-allied-exercise-over-covid-19-safety-concerns>.
Nordic security perspectives in the Arctic, „Woodrow Wilson Center” [online], 22 V 2022 [dostęp: 24 VI 2022]: <https://www.wilsoncenter.org/event/nordic-security-perspectives-arctic>.
The Palgrave Handbook of Arctic policy and politics, ed. K. S. Coates, C. Holroyd, Palgrave Macmillan, Cham 2020.
Putin W., Address by the President of the Russian Federation, „President of Russia” [online], 24 II 2022 [dostęp: 24 VI 2022]: <http://en.kremlin.ru/events/president/news/67843>.
Rosen Y., Arctic leaders gathered in Anchorage ponder a path forward without Russia, „Arctic Today” [online], 14 IV 2022 [dostęp: 24 VI 2022]: <https://www.arctictoday.com/arctic-leaders-gathered-in-anchorage-ponder-a-path-forward-without-russia/>.
Rossiâ vidit riski neprednamerennyh stolknovenij s nato v arktičeskih širotah, „TASS” [online], 17 IV 2022 [dostęp: 24 VI 2022]: <https://tass.ru/politika/14396817>.
Rudnicki J., The Hans Island dispute and the doctrine of occupation, „Studia Iuridica” 2016, t. 68.
Russian ambassador to US warns Arctic Council against making decisions without Moscow, „TASS” [online], 9 VI 2022 [dostęp: 24 VI 2022]: <https://tass.com/politics/1462561>.
Russian diplomat laces into West’s flawed Arctic policy, „TASS” [online], 10 VI 2022 [dostęp: 24 VI 2022]: <https://tass.com/politics/1463607>.
Sarotte M. E., Not one inch: America, Russia, and the making of post-Cold War stalemate, Yale University Press, New Haven 2022 (The Henry L. Stimson Lectures).
Schreiber M., A changing Arctic could bring „potential conflict,” Biden says, „Arctic Today” [online], 2 VI 2022 [dostęp: 24 VI 2022]: <https://www.arctictoday.com/a-changing-arctic-could-bring-potential-conflict-biden-says/>.
Stefanovich O., Canada looks to reinforce Arctic sovereignty through diplomacy, military, says minister, „CBC” [online], 14 III 2022 [dostęp: 24 VI 2022]: <https://www.cbc.ca/news/politics/arctic-sovereignty-concerns-russian-invasion-ukraine-1.6383410>.
Śliwa Z., Rada Arktyczna jako forum pokojowej współpracy w Arktyce, „Rocznik Bezpieczeństwa Międzynarodowego” 2020, t. 14, nr 2.
Uddin M., Hans Island. How to resolve the dispute?, „Current Developments in Arctic Law” 2016, vol. 4.
V mid soobŝili o posledstviâh zamorozki raboty Arktičeskogo soveta, „RIA Novosti” [online], 20 V 2022 [dostęp: 24 VI 2022]: <https://ria.ru/20220520/mid-1789662641.html>.
Wall C., Monaghan S., Morcos P., Will Finland and Sweden join NATO?, „Center for Strategic and International Studies” [online], 15 IV 2022 [dostęp: 24 VI 2022]: <https://www.csis.org/analysis/will-finland-and-sweden-join-nato>.
Watling J., nato’s Trident Juncture 2018 exercise: political theatre with a purpose, „The Royal United Service Institute (RUSI)” [online], 20 XI 2018 [dostęp: 25 VI 2020]: <https://rusi.org/explore-our-research/publications/commentary/natos-trident-juncture-2018-exercise-political-theatre-purpose>.
West unable to ensure sustainable development of Arctic without Russia – diplomat, „TASS” [online], 17 IV 2022 [dostęp: 24 VI 2022]: <https://tass.com/politics/1438863>.
Zellen B. S., The world needs the Arctic Council now more than ever, „The Independent Barents Observer” [online], 19 IV 2022 [dostęp: 9 VI 2022]: <https://thebarentsobserver.com/en/opinions/2022/04/world-needs-arctic-council-now-more-ever>.
Akademia Finansów i Biznesu „Vistula” Polska
https://orcid.org/0000-0001-6308-9733
Ten utwór jest dostępny na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe.
