Abstrakt
Niniejszy artykuł opisuje trzy główne etapy ewolucji NATO oraz związane z nimi założenia, na których budowana była strategiczna tożsamość Sojuszu. Chodzi o okres zimnej wojny, czasy pozimnowojenne i etap związany z narastającym konfliktem Stanów Zjednoczonych i Chin oraz rosyjską wojną przeciwko Ukrainie. Konflikty między Rosją i transatlantyckim Zachodem oraz Chinami i USA coraz częściej dają asumpt do debat na temat nowej lub drugiej zimnej wojny jako modelu opisującego znaczenie kryzysu pozimnowojennego ładu bezpieczeństwa w Europie i świecie oraz dającego podstawy do przewidywania dalszej ewolucji polityki bezpieczeństwa. W artykule podjęto próbę krytycznej refleksji, czy model nowej zimnej wojny może być uznany za intelektualnie wystarczającą podstawę wyznaczania kierunków zmian strategii bezpieczeństwa NATO w odpowiedzi na zagrożenia ze strony Rosji, Chin i innych państw rewizjonistycznych. Opisano także, jak począwszy od wojny w Bośni, Rosja dążyła do odtworzenia modelu zimnowojennej rywalizacji w relacjach z Zachodem i NATO oraz jak obecną wojnę w Ukrainie traktuje jako element tej strategii. Dlatego sformułowane zostało pytanie, czy w odpowiedzi na nowe zagrożenia oraz kryzys światowego ładu bezpieczeństwa Zachód i NATO powinny budować swoją strategię, opierając się w istotnym zakresie na doświadczeniu minionej zimnej wojny. Źródła dzisiejszych konfliktów często mają korzenie w zimnej wojnie. Istnieje jednak również wiele istotnych argumentów na to, że obecny kryzys ładu światowego zasadniczo różni się od sytuacji sprzed 1991 r.
Bibliografia
- Asmus R., A Little War that Shook the World. Georgia, Russia, and the Future of the West, Palgrave Macmillan, 2010.
- Bekkevold J.I., 5 Ways the U.S.-China Cold War Will Be Different from the Last One, „Foreign Policy”, 29 XII 2022.
- Brands H., Gaddis J.L., The New Cold War. America, China, and the Echoes of History, „Foreign Affairs” 2021, listopad/grudzień.
- Charap S., Shapiro J., Consequences of a New Cold War, „Survival” 2015, vol. 57, No. 2.
- Cooper R., The Breaking of Nations. Order and Chaos in the Twenty-First Century, Atlantic Press, 2003.
- Ellison J., Cox M., Hanhimäki J.M., Harrison H.M., Piers Ludlow N., Romano A., Spohr K., Zubok V., The War in Ukraine, „Cold War History” 2023, vol. 23, No. 1.
- Emmanuel Macron in His Own Words, „The Economist” [online], 7 XI 2019 [dostęp: 15 VI 2024]: <https://www.economist.com/europe/2019/11/07/emmanuel-macron-warns-europe-nato-is-becoming-brain-dead>.
- Ending the Cold War. Interpretations, Causation and the Study of International Relations, ed. R.K. Herrmann, R. Ned Lebow, Palgrave Macmillan, 2004.
- Ferguson N., Cold War II, „National Review”, 17 XII 2020.
- Gaddis J., The Long Peace. Inquiries into the History of the Cold War, Oxford University Press, New York–Oxford 1987.
- Galeotti M., Do the Western Balkans Face a Coming Russian Storm?, European Council on Foreign Affairs, kwiecień 2018 (ECFR Policy Brief).
- Gallagher T., The Balkans after the Cold War. From Tyranny to Tragedy, Routledge, 2003.
- Gordon Ph.H., The Crisis in the Alliance, The Brookings Institutions, 24 II 2003 (Analysis).
- Greenway H.D.S., Welcome to Cold War II, „The Boston Globe”, 25 II 2022.
- Headley J., Sarajevo, February 1994: the First Russia-NATO Conflict of the Post-Cold War Era, „Review of International Studies” 2003, vol. 29, No. 2.
- Ikenberry G.J., Getting Hegemony Right, „The National Interest” 2001, wiosna.
- Kagan R., Of Paradise and Power. America and Europe in the New World Order, Alfred A. Knopf, 2003.
- Kaldor M., In Defense of New Wars, „Stability” 2013, vol. 2, No. 1.
- Kaldor M., New and Old Wars. Organized Violence in a Global Era, Stanford University Press, Cambridge 2012.
- Kaldor M., Kasianov G., Spohr K., A New Global Order? History and Power Politics in the Era of Zeitenwende, Koerber Stiftung, Hamburg 2022.
- Keane J., The New Despotism, Harvard University Press, Cambridge 2020.
- Kennan G., The Sources of Soviet Conduct, „Foreign Affairs” 1947, vol. 25, No. 4.
- Krauthammer Ch., The Unipolar Moment, „Foreign Affairs” 1990, vol. 70, No. 1.
- Legvold R., Managing the New Cold War. What Moscow and Washington Can Learn from the Last One, „Foreign Affairs”, lipiec–sierpień 2014.
- Leonard M., Wiek nie-pokoju. Współzależność jako źródło konfliktu, Wydawnictwo Krytyki Politycznej, Warszawa 2022.
- Lucas E., The New Cold War. Putin’s Russia and the Threat to the West, Palgrave Macmillan, 2008.
- Murphy M.N., Understanding Russia’s Concept for Total War in Europe, The Heritage Foundation, 2016.
- McFaul M., Confronting Putin’s Russia, „New York Times”, 23 III 2014.
- Mearsheimer J.J., The Inevitable Rivalry. America, China, and the Tragedy of Great-Power Politics, „Foreign Affairs” 2021, listopad/grudzień.
- Mearsheimer J.J., Playing with Fire in Ukraine, „Foreign Affairs”, 17 VIII 2022.
- Monaghan A., A „New Cold War”? Abusing History, Misunderstanding Russia, Chatham House, 2015 (Research Paper).
- Münkler H., The New Wars, Polity Press, 2004.
- NATO’s New Strategic Concept: A Comprehensive Assessment, ed. J. Ringsmose, S. Rynning, Danish Institute for International Studies, Copenhagen 2011 (DIIS Report, 2011/02).
- Orwell G., You and the Atom Bomb, „Tribune”, 19 X 1945.
- Plokhy S., The Russo-Ukrainian War, Allen Lane, 2023.
- Price M.C., The Advancement of Liberty. How American Democratic Principles Transformed the Twentieth Century, Preager Security International, 2008.
- Puri S., Westlessness. The Great Global Rebalancing, Hodder & Stroughton, 2024.
- Read the Full Transcript of President Joe Biden’s Interview with TIME, „The Time” [online], 28 V 2024 [dostęp: 13 VI 2024]: <https://time.com/6984968/joe-biden-transcript-2024-interview/>.
- Read the Full Transcript of President Joe Biden’s Interview with TIME, „The Time” [online], 28 V 2024 [dostęp: 13 VI 2024]: <https://time.com/6984968/joe-biden-transcript-2024-interview/>.
- Robinson P., Cold War II: Niall Ferguson on the Emerging Conflict with China, „Hoover Institution” [online], 1 V 2023 [dostęp: 31 VII 2024]: <https://www.hoover.org/research/cold-war-ii-niall-ferguson-emerging-conflict-china>.
- Rojansky M., Salzman R., Debunked: Why There Won’t Be Another Cold War, „The National Interest”, 20 III 2015.
- Sakwa R., The Lost Peace. How the West Failed to Prevent the Second Cold War, Yale University Press, 2023.
- Sanger D.E., New Cold Wars, China’s Rise, Russia’s Invasion, and America’s Struggle to Defend the West, Crown, 2024.
- Sarotte M.E., Nor One Inch. America, Russia and the Making of Post-Cold War Stalemate, Yale University Press, New Haven–London 2021.
- Saunders P., Seven Ways a New Cold War with Russia will be Different, „The National Interest”, 11 V 2014.
- Sciutto J., The Return of the Great Powers. Russia, China, and the Next World War, Dutton, 2024.
- Spohr K., Post Wall, Post Square: Rebuilding the World after 1989, William Collins, 2020.
- Thom F., Zrozumieć putinizm. Obsesja potęgi, Instytut Pileckiego, Warszawa 2023.
- Tisdall S., The New Cold War: Are We Going Back to the Bad Old Days?, „The Guardian”, 19 XI 2014.
- Trump Criticizes NATO and Hopes for „Good Deals” with Russia, „The Times” [online], 16 I 2017 [dostęp: 15 VI 2024]: <https://www.thetimes.com/world/us-world/article/full-transcript-of-interview-with-donald-trump-5d39sr09d>.
- Zalewski J., Najdzik K., Nowa zimna wojna. Konfrontacja i odstraszanie, Wydawnictwo Naukowe FNCE, Poznań 2022.
Downloads
Download data is not yet available.
