Przejdź do głównego menu Przejdź do sekcji głównej Przejdź do stopki
Civitas baner

Tom 29 (2021)

Temat numeru

Polityczność pragnienia w myśli Spinozy: przeciwko antynomicznej interpretacji Leszka Kołakowskiego

DOI: https://doi.org/10.35757/CIV.2021.29.02
Przesłane: 19 kwietnia 2021
Opublikowane: 18 maja 2022

Abstrakt

Artykuł ukazuje polityczność ontologicznego systemu Benedykta Spinozy na przykładzie pojęcia conatus (pragnienia). Autorka broni spójności myśli niderlandzkiego myśliciela polemizując z interpretacją Leszka Kołakowskiego, podług której system Spinozy charakteryzują nieprzezwyciężalne antynomie jednostki i nieskończoności. Jak zostaje wykazane w tekście artykułu, dostrzeżenie fundamentalnie politycznego charakteru ontologicznych pojęć Spinozy pozwala przekroczyć owe antynomie w kierunku spójnej i klarownej interpretacji. Skupiając ciężar wywodu na pojęciu conatus, autorka poddaje analizie dwie antynomie Kołakowskiego. Pierwsza z nich dotyczy problemu trwania i jednostkowości i przedstawia pozorną sprzeczność pomiędzy zasadą samozachowania indywiduów a niepodzielnością substancji. Druga zaś, dotyka kwestii ściśle etycznej – rzekomej niezgodności pomiędzy pragnieniem zachowania się w swym istnieniu a pragnieniem intelektualnej miłości Boga.  Autorka wykazuje, że podstawą obydwu antynomii jest zapoznanie polityczności pojęcia conatus, a wraz z nim politycznego wymiaru Etyki.

Bibliografia

  • Aliquié F., Kartezjusz, przeł. S. Cichowicz, PAX, Warszawa 1989.
  • Balibar É., Philosophies of the Transindividual: Spinoza, Marx, Freud, przeł. M.G.E. Kelly, „Australasian Philosophical Review” 2018, nr 1, s. 5–25.
  • Carriero J., Conatus, w: Melamed Y.Y. (red.), Spinoza’s ‘Ethics’: A Critical Guide, 142–168, Cambridge University Press, Cambridge 2017.
  • Deleuze G., Expressionism in Philosophy, przeł. M. Joughin, Zone Books, New York 2013.
  • Deleuze G., Spinoza: filozofia praktyczna, przeł. J. Brzeziński, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2014.
  • Deleuze G., Spinoza et la problème de l’expression, Les Ed. de Minuit, Paris 2002.
  • Deleuze G., The Three Kinds of Knowledge, przeł. J. Rubin, „Warwick Journal of Philosophy” 2003, nr 14, s. 1–20.
  • Descartes R., Zasady filozofii, przeł. I. Dąmbska, PWN, Warszawa 1960.
  • Federici S., The Great Caliban, w: Caliban and the Witch, Autonomedia, London 2004.
  • Hampshire S., Spinoza, Pelican Books, Penguin Books, Harmondsworth 1981.
  • Hardt M., Negri A., Rzecz-pospolita. Poza własność prywatną i dobro publiczne, przeł. P. Juskowiak, Korporacja Ha!art, Kraków 2012.
  • Janik M., Ontologia polityczna Benedykta Spinozy w świetle współczesnej recepcji, Archiwum Warszawskiej Szkoły Historii Idei. Studia, Wydawnictwo Instytutu Filozofii i Socjologii PAN, Warszawa 2017.
  • Janik M., Trwanie i istnienie indywidualne w polu immanencji. Kilka uwag na temat antropologii politycznej Benedykta Spinozy, „Societas/Communitas” 2011, nr 11 (1), s. 145–162.
  • Kołakowski L., Główne nurty marksizmu, Londyn 1988.
  • Kołakowski L., Jednostka i nieskończoność: wolność i antynomie wolności w filozofii Spinozy, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2012.
  • Kołakowski L., Spinoza wśród przyjaciół i wrogów, w: B. Spinoza, Listy, przekład, wstęp, komentarze L. Kołakowski, PWN, Warszawa 1961.
  • Lordon F., Kapitalizm, niewola i pragnienie: Marks i Spinoza, przeł. M. Kowalska, M. Kozłowski, Warszawa 2012.
  • Macherey P., Hegel or Spinoza, przeł. S.M. Ruddick, University of Minnesota Press, Minneapolis–London 2011.
  • Maruzzella D., Morejón G., A Revolutionary Beatitude: Alexandre Matheron’s Spinozism, w: A. Matheron, Politics, Ontology and Knowledge in Spinoza, przeł. D. Maruzzella, G. Morejón; F. Del Lucchese , D.Maruzzella, G. Morejon (red.), Edinburgh University Press, Edinburgh 1988.
  • Matheron A., Individu et communauté chez Spinoza, Nouv. édition. Le sens commun, Les Éditions de Minuit, Paris 1988.
  • Matheron A., Politics, Ontology and Knowledge in Spinoza, przeł. D. Maruzzella, G. Morejón; F. Del Lucchese, D. Maruzzella, G. Morejon (red.), Edinburgh University Press, Edinburgh 2020.
  • Melamed Y.Y. (red.), Spinoza’s Ethics: A Critical Guide, Cambridge University Press, Cambridge 2017.
  • Melamed Y.Y., Rosenthal M.A. (red.), Spinoza’s „Theological-Political Treatise”: a Critical Guide, Cambridge Critical Guides, Cambridge University Press, Cambridge–New York 2010.
  • Montag W., Chase J., Hobbes: a Multitude Cannot Act, w: Bodies, Masses, Power, Verso, London 2000.
  • Negri A., The Savage Anomaly: The Power of Spinoza’s Metaphysics and Politics, University of Minnesota Press, Minneapolis 1991.
  • Read J., The Politics of Transindividuality, Historical Materialism Book Series 106, Brill, Leiden–Boston 2016.
  • Spinoza B., Etyka, przeł. I. Myślicki, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2010.
  • Strauss L., The Theory of Natural Right and the Critique of Theocracy, w: Spinoza’s Critique of Religion, University of Chicago Press, Chicago 1996.
  • Viljanen V., Spinoza’s Geometry of Gower, Cambridge University Press, New York 2011.
  • Wróbel S., Lektury retroaktywne: rodowody współczesnej myśli filozoficznej, „Horyzonty Nowoczesności” 113, Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych Universitas, Kraków 2014.
  • Wróbel S., Filozof i terytorium: polityka idei w myśli Leszka Kołakowskiego, Bronisława Baczki, Krzysztofa Pomiana i Marka J. Siemka, Warszawa 2016.
  • Yovel Y. (red.), Desire and Affect: Spinoza as Psychologist. Papers Presented at the Third Jerusalem Conference (Ethica III). Spinoza by 2000, Little Room Press, New York 1999.

Downloads

Download data is not yet available.

Podobne artykuły

1 2 3 > >> 

Możesz również Rozpocznij zaawansowane wyszukiwanie podobieństw dla tego artykułu.