Wyprawa na badania terenowe jako rytuał przejścia. Analiza treści dzienników antropologicznych

Agnieszka Trąbka

doi:10.35757/KiS.2007.51.4.4

Field Trips as Rites of Passage

Agnieszka Trąbka

DOI: https://doi.org/10.35757/KiS.2007.51.4.4

Abstract

The article is an attempt to answer the question whether field trips can be considered to be rituals of passage. For this purpose the author uses a qualitative analysis of the following journals and memoirs: A Journal in the Strictest Meaning of the Word by Bronisław Malinowski, L’Afrique fantôme by Michel Leiris, Tristes tropiques by Claude Lévi-Strauss, Return to Laughter by Elenore Smith-Bowen and Reflections on Fieldwork in Morocco by Paul Rabinow. The starting point for the deliberations is the classic rites of passage theory proposed by Arnold van Gennep and its interpretation in the spirit of symbolic anthropology as conducted by Victor Turner. We then encounter a short description of the nature of the intensive field studies and a brief review of the context in which the aforementioned journals and memoirs were written. The main part of the article seeks an answer to the question of whether the experiences of the researchers may show that the research in itself is a kind of initiation for them.

Keywords

anthropology; ritual; rites of passage; fieldwork; journal

References

Barley Nigel, 1998, Plaga gąsienic. Powrót do afrykańskiego buszu, tłum. Ewa T. Szyler, Prószyński i S-ka, Warszawa.

Bowen Elenore Smith, 1964, Return to Laughter, Anchor Books, New York.

Burszta Wojciech Józef, 1992, «Rites de passage», w: Michał Buchowski, Wojciech J. Burszta, O założeniach interpretacji antropologicznej, PWN, Warszawa.

Clifford James, 2000, Kłopoty z kulturą. Dwudziestowieczna etnografia, literatura i sztuka, tłum. Ewa Dżurak, Wydawnictwo KR, Warszawa.

Clifford James, 2004, Praktyki przestrzenne: badania terenowe, podróże i praktyki dyscyplinujące, w: Marian Kempny, Ewa Nowicka (red.), Badanie kultury. Elementy teorii antropologicznej. Kontynuacje, PWN, Warszawa.

Eliade Mircea, 1997, Inicjacja, obrzędy, stowarzyszenia tajemne. Narodziny mistyczne, tłum. Krzysztof Kocjan, Znak, Kraków.

Geertz Clifford, 2000, Dzieło i życie. Antropolog jako autor, tłum. Ewa Dżurak, Sławomir Sikora, Wydawnictwo KR, Warszawa.

Gennep Arnold van, 2006 [1909], Obrzędy przejścia: systematyczne studium ceremonii: o bramie i progu, o gościnności i adopcji, tłum. Beata Biały, PIW, Warszawa.

Głowiński Michał, 1973, Powieść a dziennik intymny, w: Michał Głowiński, Gry powieściowe. Szkice z teorii i historii form narracyjnych, PWN, Warszawa.

Kołakowski Leszek, 1984, Szukanie barbarzyńcy. Złudzenia uniwersalizmu kulturowego, w: Czy diabeł może być zbawiony i 27 innych kazań, Aneks, Londyn.

Kubica-Heller Grażyna, 1997, Spotkanie z córką Bronisława Malinowskiego i jego biografem, „Konteksty. Polska Sztuka Ludowa” 1997, nr 1–2.

Kubica-Heller Grażyna, 2002, Wstęp, w: Bronisław Malinowski, Dziennik w ścisłym znaczeniu tego wyrazu, Wydawnictwo Literackie, Kraków.

Kuligowski Waldemar, 1996, Antropologia, czyli tam i z powrotem, w: Wojciech J. Burszta (red.) Antropologiczne wędrówki po kulturze, Wydawnictwo Fundacji Humaniora, Poznań.

Kuper Adam, 1987, Między charyzmą a rutyną. Antropologia brytyjska 1922–1982, Wydawnictwo Łódzkie, Łódź.

Leiris Michel, 1934, L’Afrique fantôme, Gallimard, Paris.

Leiris Michel, 1972, Literatura a tauromachia, w: Michel Leiris, Wiek męski, tłum. Teresa i Jan Błońscy, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa.

Lévi-Strauss Claude, 1964, Smutek tropików, tłum. Aniela Steinsberg, PIW, Warszawa.

Mach Zdzisław, 2000, Rytuał, w: Encyklopedia socjologii, t. 3, Oficyna Naukowa, Warszawa.

Malinowski Bronisław, 1967, Argonauci Zachodniego Pacyfiku, tłum. Barbara Olszewska-Dyoniziak, Sławoj Szynkiewicz, PWN, Warszawa.

Malinowski Bronisław, 2002, Dziennik w ścisłym znaczeniu tego wyrazu, Wydawnictwo Literackie, Kraków. Paluch Andrzej, 1990, Mistrzowie antropologii społecznej, PWN, Warszawa.

Rabinow Paul, 1977, Reflections on Fieldwork in Morocco, University of California Press, Berkeley.

Szerszeń Tomasz, 2004, Brisées czyli ślady Afryki. O dziennikach afrykańskich Michela Leirisa, „Konteksty. Polska Sztuka Ludowa” 2004, nr 3–4

Tokarska-Bakir Joanna, 2002, Malinowski czyli paradoks kłamcy, „Res Publica Nowa”, 2002, nr 11.

Turner Victor, 1967, The Forest of Symbols: Aspects of Ndembu Ritual, Cornell University Press.

Turner Victor, 2004, Liminalność i communitas, w: Marian Kempny, Ewa Nowicka (red.), Badanie kultury. Elementy teorii antropologicznej. Kontynuacje, PWN, Warszawa.

Turner Victor, 2005, Gry społeczne, pola i metafory. Symboliczne działanie w społeczeństwie, tłum. Wojciech Usakiewicz, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.

Download