Przejdź do głównego menu Przejdź do sekcji głównej Przejdź do stopki
KiS baner

Tom 60 Nr 4 (2016): ELŻBIETY TARKOWSKIEJ SOCJOLOGIA OTWARTA

Przemijanie i pamięć w kulturze

Collective Memory, Social Time and Culture: The Polish Tradition in Memory Studies

  • Elżbieta Tarkowska
DOI: https://doi.org/10.35757/KiS.2016.60.4.9
Przesłane: 30 kwietnia 2021
Opublikowane: 21 grudnia 2016

Abstrakt

In Poland, research into collective memory has a long tradition and clear cultural perspective. The author’s aim is to show that this research tradition, which is deeply associated with the legacy of the Durkheimian school, was very strong in Poland in both the prewar and postwar periods, especially in the work of Stefan Czarnowski, the only Polish member of the school. In this perspective, social memory is closely connected with culture and time. In the first part of the paper, the author explains why the relations between social memory, culture, and social time are important for evaluating the Polish research tradition. The second part is dedicated to the works of Stefan Czarnowski, who started the cultural stream in Polish memory studies many years ago. The third part presents the idea of social time, and the relations between the sociology of time and memory studies in Polish sociology. The specificity of Polish studies on collective memory is little known today, especially to foreign researchers, but the tradition is worth remembering.

Bibliografia

  1. Alexander Jeffrey, 1990, Analytic Debates: Understanding the Relative Autonomy of Culture, in: J. C. Alexander, S. Seidman (ed.), Culture and Society. Contemporary Debates, Cambridge: Cambridge University Press.
  2. Assmann Jan, 2008, Pamięć kulturowa. Pismo, zapamiętywanie i polityczna tożsamość w cywilizacjach starożytnych [Das kulturelle Gedächtnis. Schrift, Erinnerung und politische Identität in frühen Hochkulturen], Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
  3. Assorodobraj Nina, 1963, „Żywa historia”. Świadomość historyczna: symptomy i propozycje badawcze [‘Living History.’ Historical Consciousness: Symptoms and Research Proposals], Studia Socjologiczne 2(9).
  4. Assorodobraj Nina, 1966 [1946], Początki klasy robotniczej. Problem rąk roboczych w przemyśle polskim epoki stanisławowskiej [The Emergence of Working Class. The Problem of Hired Hands in the 18th Century Polish Manufacturing], Warszawa: PWN.
  5. Banaszczyk Tadeusz, 1981, Czas jako kategoria społeczna. Wstępne rozważania socjologiczne o czasie [Time as Social Category. Introductory Reflexions on Time in Sociology], Wrocław: Ossolineum.
  6. Banaszczyk Tadeusz, 1989, Studia o przedstawieniach zbiorowych czasu i przestrzeni w durkheimowskiej szkole socjologicznej [The Study in the Collective Representations of Time and Space in Durkheimian School of Sociology], Wrocław: Ossolineum.
  7. Bauman Zygmunt, 2004, Wasted Lives. Modernity and its Outcasts, Oxford: Polity Press.
  8. Bauman Zygmunt, 2007, Consuming Life, Cambridge: Polity Press.
  9. Bogumił Zuzanna, 2012, Pamięć Gułagu [Memory of Gulag’s], Kraków: Universitas.
  10. Bohannan P., 1960, Conscience Collective and Culture, in: K. H. Wolff (ed.), Émile Durkheim 1858–1917: A Collection of Essays with Translations and a Bibliography, Columbus: Ohio State University.
  11. Czarnowski Stefan, 1956 [1936], Dawność a teraźniejszość w kulturze [The Past and the Present in Culture], in: S. Czarnowski, Dzieła [Collected Works], Warszawa: PWN, vol. 1.
  12. Czarnowski Stefan, 1956 [1938], Kultura [Culture], in: Stefan Czarnowski, Dzieła [Collected Works], Warszawa: PWN, vol. 1.
  13. Czarnowski Stefan, 1956 [1935], Ludzie zbędni w służbie przemocy [Dispensable People in the Service of Violence], in: Stefan Czarnowski, Dzieła [Collected Works], Warszawa: PWN, vol. 2.
  14. Czarnowski Stefan, 1956 [1925], Podział przestrzeni i jej rozgraniczanie w religii i magii [Division of Space and its Delimitation in Religion and in Magic], in: S. Czarnowski, Dzieła [Collected Works], Warszawa: PWN, vol. 3.
  15. Czarnowski Stefan, 1956 [1937], Powstanie i społeczne funkcje historii [The Emergence and Social Functions of History], in: S. Czarnowski, Dzieła [Collected Works], Warszawa: PWN, vol. 5.
  16. Czarnowski Stefan, 1956 [1931], Założenia metodologiczne w badaniu rozwoju społeczeństw ludzkich [Methodological Assumptions in the Study of Human Societies], in: S. Czarnowski, Dzieła [Collected Works], Warszawa: PWN, vol. 2.
  17. Davis Fred, 1979, Yearning for Yeasterday. A Sociology of Nostalgia, London: The Free Press.
  18. Durkheim Émile, 1990 [1912], Elementarne formy życia religijnego. System totemiczny w Australii [The Elementary Forms of the Religious Life ], Warszawa: PWN.
  19. Durkheim Émile, Mauss Marcel, 1973 [1901–1902], O niektórych pierwotnych formach klasyfikacji [Primitive Classification], in: Marcel Mauss, Socjologia i antropologia [Sociology and Anthropology], Warszawa: PWN.
  20. Frieske Kazimierz, 1999, Marginalność społeczna — normalność i patologia [Social Marginality—Normality and Pathology], in: K. W. Frieske (ed.), Marginalność i procesy marginalizacji [Marginality and Marginalization Processes], Warszawa: IPiSS.
  21. Gadéa Charles, Lallement Michel, 2001, French Sociology and Time: Origin, Development, and Current Research, KronoScope, New Series 1–2 (1).
  22. Gell Alfred, 1992, The Anthropology of Time. Cultural Constructions of Temporal Maps and Images, Oxford: Berg.
  23. Golka Marian, 2007, Socjologia kultury [Sociology of Culture], Warszawa: Scholar.
  24. Golka Marian, 2009, Pamięć społeczna i jej implanty [Social Memory and its Implants], Warszawa: Scholar.
  25. Gurvitch Georges, 1969, La vocation actuelle de la sociologie, Paris: PUF.
  26. Halbwachs Maurice, 1969[1925], Społeczne ramy pamięci [Social Frames of Memory], Warszawa: PWN.
  27. Hall Dorota, 2003, Peculiarity of the New Age Movement in a Catholic Country: a Case of Poland: www.cesnur.org/2003vil2003_hall.htm
  28. Hassard John (ed.), 1990, The Sociology of Time, London: Macmillan.
  29. Humphrey Robin, Miller Robert, Zdravomyslova Elena (eds.), 2003, Biographical Research in Eastern Europe. Altered Lives and broken Biographies, Aldershot: Ashgate.
  30. Isambert François A., 1983, At the Frontier of Folklore and Sociology: Hubert, Hertz and Czarnowski, Founders of a Sociology of Folk Religion, in: P. Besnard (ed.), The Sociological Domain. The Durkheimians and the Founding of French Sociology, Cambridge: Cambridge University Press.
  31. Jabłonowski Marek (ed.), 2008, Stefan Czarnowski z perspektywy siedemdziesięciolecia [Stefan Czarnowski after Seventy Years], Warszawa: ID UW.
  32. Karkowska Marta, 2011, “Upamiętnianie przeszłości w perspektywie Aleidy i Jana Assmannów teorii pamięci kulturowej (Analiza obchodów rocznicowych mieszkańców Olsztyna w latach 1945–2006)” [Remembering of the Past in the Light of Aleida and Jan Assmanns’ Cultural Memory Theory. Analysis of Anniversaries in Olsztyn 1945–2006], unpublished PhD dissertation at the Institute of Philosophy and Sociology of Polish Academy of Sciences.
  33. Kaźmierska Kaja, 2008, Biografia i pamięć. Na przykładzie pokoleniowego doświadczenia ocalonych z Zagłady [Biography and Memory], Kraków: Nomos.
  34. Kłoskowska Antonina, 1981, Socjologia kultury [Sociology of Culture], Warszawa: PWN.
  35. Kończal Kornelia, Wawrzyniak Joanna, 2011, Polskie badania pamięcioznawcze: tradycje, koncepcje, (nie)ciągłości [Polish Memory Studies: Traditions, Concepts, (dis)Continuities], Kultura i Społeczeństwo 4 (LV).
  36. Koraszewski Andrzej, 1996, Ludzie zbędni na swoim [Dispensable People on Their Own], Kultura 1–2.
  37. Korzeniewski Bartosz, 2010, Transformacja pamięci. Przewartościowania w pamięci przeszłości a wybrane aspekty funkcjonowania dyskursu publicznego o przeszłości w Polsce po roku 1989 [Transformations of Memory], Poznań: Wydawnictwo Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk.
  38. Kula Marcin, 1996, Czarnowski czytany ponownie [Czarnowski Reread], Przegląd Humanistyczny 3.
  39. Kwiatkowski Piotr T., 2008, Pamięć zbiorowa społeczeństwa polskiego w okresie transformacji [Collective Memory of Polish Society during Transformation], Warszawa: Scholar.
  40. Lévi-Strauss Claude, 1970, Antropologia strukturalna [Structural Anthropology], Warszawa, PWN.
  41. Legiędź-Gałuszka Małgorzata, 1989, Czarnowski, Warszawa: Wiedza Powszechna.
  42. Neyman Elżbieta, 1966, Typy marginesowości w społeczeństwach i ich rola w zmianie społecznej [Types of Marginalization in Various Societies and Their Role under Social Change], Studia Socjologiczne 4 (23).
  43. Nowak Jacek, 2011, Społeczne reguły pamiętania. Antropologia pamięci zbiorowej [Social Rules of Remembering. Anthropology of Collective Memory], Kraków: Nomos.
  44. Nowicka Ewa, 1991, Świat człowieka — świat kultury. Systematyczny wykład problemów antropologii kulturowej [World of Man—World of Culture], Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
  45. Ossowski Stanisław, 1956 [1938], Stefan Czarnowski (1879–1937), in: S. Czarnowski, Dzieła [Collected Works], Warszawa: PWN, vol. 5.
  46. Pomian Krzysztof, 1984, L’Ordre du temps, Paris: Gallimard.
  47. Saryusz-Wolska, Magdalena (ed.), 2009, Pamięć zbiorowa i kulturowa. Współczesna perspektywa niemiecka [Collective and Cultural Memory. A Contemporary German Perspective], Kraków: Universitas.
  48. Simons Thomas W. Jr., 1989, Eastern Europe: Back to the Future?, Occasional Paper, The Wilson Center, no. 22.
  49. Sorokin Pitirim A.,1943, Sociocultural Causality, Space, Time. A Study of Referential Principles of Sociology and Social Sciences, Durham: Duke University Press.
  50. Sorokin Pitirim A., Merton Robert K., 1937, Social Time. A Methodological and Functional Analysis, The American Journal of Sociology 5 (42).
  51. Skórzyńska Izabela, 2010, Widowiska przeszłości. Alternatywne polityki pamieci 1989–2009 [Spectacles of the Past. Alternative Politics of Memory 1989–2006], Poznań: Instytut Historii UAM.
  52. Spohn Max, 2011, Stefan Czarnowski — ein “Klassiker” der Soziologie zwischen drei Kulturen, Masterarbeit im Studiengang Master European Studies, Frankfurt an der Oder.
  53. Szacka Barbara, 1983, Przeszłość w świadomości inteligencji polskiej [The Past in the Consciousness of the Polish Intelligentsia], Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
  54. Szacka Barbara, 1985, Mit a rzeczywistość społeczeństw nowoczesnych [Myth and Reality of Modern Societies], in: Edmund Mokrzycki, Maria Ofierska, Jerzy Szacki (eds.), O społeczeństwie i teorii społecznej. Księga poświęcona pamięci Stanisława Ossowskiego [On Society and Social Theory. In Memoriam of Stanisław Ossowski], Warszawa: PWN.
  55. Szacka Barbara, 2006, Czas przeszły, pamięć, mit [The Past Time, Memory, Myth], Warszawa: Scholar.
  56. Szacki Jerzy, 1971, Tradycja. Przegląd problematyki i metod [Tradition. An Overview of Issues and Methods], Warszawa: PWN.
  57. Szacki Jerzy, 1995a, Wstęp: krótka historia socjologii polskiej [Introduction: Brief History of Polish Sociology], in: J. Szacki (ed.), Sto lat socjologii polskiej. Od Supińskiego do Szczepańskiego [Hundred Years of Polish Sociology. From Supiński to Szczepański], Warszawa: PWN.
  58. Szacki Jerzy, 1995b, Stefan Czarnowski (1979–1937), in: J. Szacki (ed.), Sto lat socjologii polskiej. Od Supińskiego do Szczepańskiego [Hundred Years of Polish Sociology. From Supiński to Szczepański], Warszawa, PWN.
  59. Szacki Jerzy (ed.), 1995c, Sto lat socjologii polskiej. Od Supińskiego do Szczepańskiego [Hundred Years of Polish Sociology. From Supiński to Szczepański], Warszawa: PWN.
  60. Szpociński Andrzej, 1989, Przemiany obrazu przeszłości Polski [Changing Image of the Poland’s Past], Warszawa: Instytut Socjologii UW.
  61. Szpociński Andrzej, 1991, Kanon kulturowy [Cultural Canon], Kultura i Społeczeństwo 2 (XXXV).
  62. Szpociński Andrzej, 1999, Inni wśród swoich. Kultury artystyczne innych narodów w kulturze Polaków [Others among One’s Owns. Artistic Cultures of other Nations in Polish Culture], Warszawa: ISP PAN.
  63. Szpociński Andrzej, 2000, Przeszłość jako tworzywo kanonu kulturowego. Kanon kulturowy upowszechniany w programach telewizyjnych [The Past as a Material for Cultural Canon], in: J. Kurczewska (ed.), Kultura narodowa i polityka [National Culture and Politics], Warszawa: Oficyna Naukowa.
  64. Szpociński Andrzej, 2005, Autentyczność przeszłości jako problem kultury współczesnej [Authencity of the Past as a Problem of Contemporary Culture], in: A. Szpociński (ed.), Wobec przeszłości. Pamięć przeszłości jako element kultury współczesnej [Towards the Past. Memory of the Past as an Element of Contemporary Culture], Warszawa: Instytut im. Adama Mickiewicza.
  65. Szpociński Andrzej, 2006, Formy przeszłości a komunikacja społeczna [Forms of the Past and Social Communication], in: A. Szpociński, P. T. Kwiatkowski, Przeszłość jako przedmiot przekazu [The Past as the Object of Transmission]. Warszawa: Scholar.
  66. Sztompka Piotr, 1993, The Sociology of Social Change, Oxford: Blackwell Publishing.
  67. Sztompka Piotr, 2012, Socjologia. Analiza społeczeństwa [Sociology. An Analysis of Society], Kraków: Znak.
  68. Tarkowska Elżbieta, 1974, Ciągłość i zmiana socjologii francuskiej: Durkheim, Mauss, Lévi-Strauss [Continuation and Change of French Sociology: Durkheim, Mauss, Lévi-Strauss], Warszawa: PWN.
  69. Tarkowska Elżbieta, 1987, Czas w społeczeństwie. Problemy, tradycje, kierunki badań [Time in Society. Problems, Traditions, Research Directions], Wrocław: Ossolineum (see also: http://otworzksiazke.pl/tags/socjologia).
  70. Tarkowska Elżbieta, 1990, Wstęp do wydania polskiego [Introduction to the Polish Edition], in: Emile Durkheim, Elementarne formy życia religijnego [The Elementary Forms of the Religious Life], Warszawa: PWN.
  71. Tarkowska Elżbieta, 1992, Czas w życiu Polaków. Wyniki badań, hipotezy, impresje [Time in Polish Life. Results of Research. Hypotheses. Impressions], Warszawa: Wydawnictwo IFiS PAN (see also: http://otworzksiazke.pl/tags/socjologia).
  72. Tarkowska Elżbieta, 1999, Społeczeństwo różnych rytmów: przypadek Polski na tle tendencji globalnych [Society of Different Rhythms: the Polish Case against the Global Trends], in: P. Sztompka, (ed.), Imponderabilia wielkiej zmiany. Mentalność, wartości i więzi społeczne czasów transformacji [Imponderables of Great Change: Mentality, Values and Social Bonds during Transformation], Warszawa–Kraków: Wydawnictwo Naukowe PWN.
  73. Tarkowska Elżbieta, 2004, Changing Social Time in Post-Communist Poland: Local and Global Perspective, Essays in Arts and Sciences 2 (XXXIII).
  74. Tarkowska Elżbieta, 2005, Zygmunt Bauman on Time and Detemporalization Processes, Polish Sociological Review 3 (155).
  75. Tarkowska Elżbieta, 2008, U źródeł socjologii czasu [The Origins of the Sociology of Time], in: M. Jabłonowski (ed.), Stefan Czarnowski z perspektywy siedemdziesięciolecia [Stefan Czarnowski after Seventy Years], Warszawa: ID UW.
  76. Tarkowska Elżbieta, 2010, Kultura teraźniejszości w ujęciu globalnym i lokalnym [Culture of the Present in Global and Local Perspective], in: A. Malewska-Szałygin, M. Radkowska-Walkowicz (eds.), Antropolog wobec współczesności. Tom w darze Profesor Annie Zadrożyńskiej [Anthropologist towards the Present Time], Warszawa: IEiAK UW.
  77. Tarkowska Elżbieta, 2012, Pamięć w kulturze teraźniejszości [Memory in Culture of the Present], in: E. Hałas, (ed.), Kultura jako pamięć. Posttradycjonalne znaczenie przeszłości [Culture as Memory. Post-traditional Meaning of the Past], Kraków: Nomos.
  78. Traba Robert, 2008, Wkład do badań nad pamięcią zbiorową [The Contribution to the Research on a Collective Memory], in: M. Jabłonowski (ed.), Stefan Czarnowski z perspektywy siedemdziesięciolecia [Stefan Czarnowski after Seventy Years], Warszawa: ID UW.
  79. Wallerstein Immanuel, 1974, The Modern World-System: Capitalist Agriculture and the Origins of the European World Economy, New York: Academic Press.
  80. Wawrzyniak Joanna, 2009, ZBoWiD i pamięć drugiej wojny światowej [ZBOWiD (Union of Fighters for Freedom and Democracy) and the Memory of the WWII], Warszawa: Trio.
  81. Żakowski Maciej, 2007, Życie społeczne przedmiotów w kulturze popularnej [The Social Life of Objects in Popular Culture], in: W. Godzic, M. Żakowski (eds.), Gadżety popkultury. Społeczne życie przedmiotów [Gadgets of Pop-culture. The Social Life of Objects], Warszawa: WAiP.

Downloads

Download data is not yet available.

Inne teksty tego samego autora

1 2 3 > >>