Przejdź do głównego menu Przejdź do sekcji głównej Przejdź do stopki
KiS baner

Tom 69 Nr 1 (2025): Socjologia dzieci i dzieciństwa

Artykuły i rozprawy

Władza symboliczna w dyskursie publicznym: Czy czas pożegnać pojęcie elit symbolicznych?

DOI: https://doi.org/10.35757/KiS.2025.69.1.8
Przesłane: 8 listopada 2024
Opublikowane: 21 marca 2025

Abstrakt

Dyskurs publiczny jest polem rywalizacji o zasoby władzy symbolicznej. Choć jej relacje nadal regulują komunikację publiczną, władza symboliczna zmienia przedmiot, podmioty i zakres obowiązywania. Celem artykułu jest próba odpowiedzi na pytania, na czym polega dziś władza symboliczna w dyskursie publicznym, kto/co jest jej dysponentem, kto/co jest jej przedmiotem, i czy władza w dyskursie jest jednocześnie władzą nad dyskursem. Autorka konfrontuje teorię władzy symbolicznej Pierre’a Bourdieu i jej krytyczne rozwinięcia z (post-)Foucaultowskimi analizami władzy. Proponuje dynamiczne i relacyjne ujęcie władzy symbolicznej – jako konstelacji pozycji podmiotowych. Pyta także o aktualność wypracowanego przez Teuna van Dijka na przełomie lat 80. i 90 pojęcia elit symbolicznych. Na przykładzie polskiego dyskursu publicznego omawiana jest typologia dysponentów władzy symbolicznej – od inteligencji symbolicznej po kapitalistów uwagi.

Bibliografia

  • Ambroise Bruno, 2012, Le pouvoir symbolique est-il un pouvoir du symbolique: Remarques sur les contradictions du pouvoir symbolique selon P. Bourdieu, „Philosophie”, nr 115, s. 75–91.
  • Angermuller Johannes, 2018, Accumulating Discursive Capital, Valuating Subject Positions: From Marx to Foucault, „Critical Discourse Studies”, t. 15(4), s. 414–425.
  • Baudrillard Jean, 2005, Symulakry i symulacja, tłum. Sławomir Królak, Sic!, Warszawa.
  • Bielak Tomasz, Ptaszek Grzegorz, 2019, Algorytmiczne doświadczanie kultury, „Kultura Współczesna”, nr 1, s. 10–14.
  • Bourdieu Pierre, 1986, The Forms of Capital, w: John G. Richardson (red.), Handbook of Theory and Research for the Sociology of Education, Greenwood Press, New York, s. 241–258.
  • Bourdieu Pierre, 1992, Language and Symbolic Power, John B. Thompson (red.), Polity Press, Cambridge.
  • Bourdieu Pierre, 2005, Dystynkcja. Społeczna krytyka władzy sądzenia, tłum. Piotr Biłos, Scholar, Warszawa.
  • Bourdieu Pierre, 2006, Medytacje pascaliańskie, tłum. Krzysztof Wakar, Oficyna Naukowa, Warszawa.
  • Bourdieu Pierre, 2007, Szkic teorii praktyki poprzedzony trzema studiami na temat etnologii Kabylów, tłum. Wiesław Kroker, Wydawnictwo Marek Derewiecki, Kęty.
  • Bourdieu Pierre, 2008, Zmysł praktyczny, tłum. Maciej Falski, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.
  • Bourdieu Pierre, 2009, Rozum praktyczny. O teorii działania, tłum. Joanna Stryjczyk, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.
  • Bourdieu Pierre, Wacquant Loïc, 2001, Zaproszenie do socjologii refleksyjnej, tłum. Anna Sawicz, Oficyna Naukowa, Warszawa.
  • Ciesek Bernadetta, 2018, Dyskursy dyskryminacji i tolerancji w przestrzeni publicznej współczesnej Polski (wartości, postawy, strategie), Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice.
  • Couldry Nick, 2000, The Place of Media Power. Pilgrims and Witnesses of the Media Age, Routledge, London–New York.
  • Czyżewski Marek, Franczak Karol, Nowicka Magdalena, Stachowiak Jerzy, 2014, Wprowadzenie, w: Marek Czyżewski, Karol Franczak, Magdalena Nowicka, Jerzy Stachowiak (red.), Dyskurs elit symbolicznych. Próba diagnozy, Sedno, Warszawa, s. 7–20.
  • Czyżewski Marek, Kowalski Sergiusz, Piotrowski Andrzej, 1997, Wprowadzenie, w: Marek Czyżewski, Sergiusz Kowalski, Andrzej Piotrowski (red.), Rytualny chaos. Studium dyskursu publicznego, Aureus, Kraków, s. 7–41.
  • Davies William, 2017, Elite Power under Advanced Neoliberalism, „Theory, Culture & Society”, t. 34(5–6), s. 227–250.
  • Dębska Katarzyna, 2016, Perspektywa teorii Pierre’a Bourdieu w polskich badaniach socjologicznych, „Studia Socjologiczno-Polityczne. Seria Nowa”, t. 1–2 (5), s. 55–78.
  • van Dijk Teun A., 1993a, Elite Discourse and Racism, Sage, Newbury Park.
  • van Dijk Teun A., 1993b, Principles of Critical Discourse Analysis, „Discourse & Society”, t. 4(2), s. 249–283.
  • van Dijk Teun A., 2001, Badania nad dyskursem, w: Teun A. van Dijk (red.), Dyskurs jako struktura i proces, tłum. Grzegorz Grochowski, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, s. 9–44.
  • Durkheim Émile, 1990, Elementarne formy życia religijnego. System totemiczny w Australii, tłum. Anna Zadrożyńska, wstęp i red. nauk. Elżbieta Tarkowska, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa.
  • Foucault Michel, 1999, Kim jest autor?, w: Michel Foucault, Szaleństwo i literatura, oprac. Tadeusz Komendant, tłum. Bogdan Banasiak i in., Aletheia, Warszawa.
  • Foucault Michel, 2001 [1976], Le discours ne doit pas être pris comme…, w: Michel Foucault, Dits et écrits II. 1976–1988, Gallimard, Paris, s. 123–124.
  • Foucault Michel, 2002, Porządek dyskursu, tłum. Michał Kozłowski, słowo/obraz terytoria, Gdańsk.
  • Friedman Sam, 2016, The Limits of Capital Gains: Using Bourdieu to Understand Social Mobility into Elite Occupations, w: Jenny Thatcher, Nicola Ingram, Ciaran Burke, Jessie Abrahams (red.), Bourdieu: The Next Generation: The Development of Bourdieu’s Intellectual Heritage in Contemporary UK Sociology, Routledge, Oxon–New York, s. 107–122.
  • Hałas Elżbieta, 2003, Symbolizm społeczny — formy i funkcje. Perspektywa pragmatyczna, „Studia Socjologiczne”, nr 4, s. 5–26.
  • Hearn Allison, Schoenhoff Stephanie, 2016, From Celebrity to Influencer: Tracing the Diffusion of Celebrity Value across the Data Stream, w: P. David Marshall, Sean Redmond (red.), A Companion to Celebrity, John Wiley & Sons, Hoboken, s. 194–211.
  • Jabłońska Barbara, 2006, Obywatelski i nieobywatelski dyskurs polityczny w aspekcie procesów integracyjnych Polski z Unią Europejską, w: Anna Horolets (red.), Europa w polskich dyskursach, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń, s. 89–100.
  • Juza Marta, 2021, Amatorzy, elity symboliczne, celebryci — nadawcy w internetowych serwisach Web 2.0, „Studia Medioznawcze”, nr 1, s. 812–825.
  • Kampka Agnieszka, 2023, Konstruowanie podziałów pokoleniowych w paraspołecznej relacji vlogera i jego odbiorców, „Przegląd Socjologiczny”, nr 4, s. 135–158.
  • Kotras Marcin, 2023, Podzielone społeczeństwo w obrazie mediów III i IV RP, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
  • Kubala Konrad, 2016, Społeczne reprezentacje Unii Europejskiej. Przedakcesyjny dyskurs polskich elit symbolicznych, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
  • Lahire Bernard, 2007, L’homme pluriel. Les ressorts de l’action, Hachette, Paris.
  • Lamont Michele, 1992, Money, Morals, and Manners: The Culture of the French and the American Upper-Middle Class, University of Chicago Press, Chicago.
  • Lanham Richard A., 2007, The Economics of Attention: Style and Substance in the Age of Information, University of Chicago Press, Chicago.
  • Lawler Stephanie, 2005, Disgusted Subjects: The Making of Middle-class Identities, „The Sociological Review”, t. 53 (3), s. 429–446.
  • Lebaron Frédéric, 2003, Pierre Bourdieu: Economic Models against Economism, „Theory and Society”, t. 32, s. 551–565.
  • Lebaron Frédéric, 2021, Symbolic Capital, w: Filomena Maggino (red.), Encyclopedia of Quality of Life and Well-Being Research, Springer, Cham, s. 6537–6543.
  • Lévi-Strauss Claude, 2000, Antropologia strukturalna, tłum. Krzysztof Pomian, Aletheia, Warszawa.
  • Łuczewski Michał, 2017, Kapitał moralny. Polityki historyczne w późnej nowoczesności, Ośrodek Myśli Politycznej, Kraków.
  • Maesse Jens, 2017, The Elitism Dispositif: Hierarchization, Discourses of Excellence and Organizational Change in European Economics, „Higher Education”, t. 73 (6), s. 909–927.
  • Maesse Jens, Krasni Jan, 2022, Economists in Social Media: The Discursive Construction of Expertise Between Media, Politics and Academia, w: Yannik Porsché, Ronny Scholz, Jaspal Naveel Singh (red.), Institutionality: Studies of Discursive and Material (Re-)ordering, Palgrave Macmillan, Cham, s. 475–499.
  • Mckenzie Lisa, 2016, Narrative, Ethnography and Class Inequality: Taking Bourdieu into a British Council Estate, w: Jenny Thatcher, Nicola Ingram, Ciaran Burke, Jessie Abrahams (red.), Bourdieu: The Next Generation: The Development of Bourdieu’s Intellectual Heritage in Contemporary UK Sociology, Routledge, Oxon–New York, s. 25–36.
  • Mika Bartosz, 2016, Ekonomia uwagi — gospodarczy fundament społeczeństwa informacyjnego widziany oczami sceptyka, „Przegląd Socjologiczny”, nr 3, s. 111–129.
  • Nowicka-Franczak Magdalena, 2023, The Elite and Their Privilege to Speak about Themselves and Others in Public. Post-Foucauldian Discourse Analysis Meets Post-Marxist Studies, w: Łukasz Kumięga, Magdalena Nowicka-Franczak (red.), Analysing Discourse, Analysing Poland: The Case of a Political Interview, V&R Unipress, Göttingen, s. 57–86.
  • Rouvroy Antoinette, 2013, Technology, Virtuality and Utopia: Governmentality in an Age of Autonomic Computing, w: Mireille Hildebrandt, Antoinette Rouvroy (red.), Law, Human Agency and Autonomic Computing: The Philosophy of Law Meets the Philosophy of Technology, Routledge, New York, s. 119–140.
  • Striphas Ted, 2015, Algorithmic Culture, „European Journal of Cultural Studies”, t. 18 (4–5), s. 395–412.
  • Strupiechowska Monika, 2023, Radykalizacja dyskursu oraz postępująca polaryzacja zdychotomizowanego społeczeństwa, Przegląd Socjologiczny”, nr 4, s. 33–56.
  • Świrek Krzysztof, 2024, Co przychodzi po końcu władzy symbolicznej? Bourdieu, Lacan i nowe formy cierpienia w „postsymbolicznym” świecie społecznym, „Kultura i Społeczeństwo”, nr 2, s. 13–46.
  • Wacquant Loïc, 1993, On the Tracks of Symbolic Power: Prefatory Notes of Bourdieu’s “State Nobility”, „Theory, Culture and Society”, t. 10 (3), s. 1–17.
  • Warczok Tomasz, 2013, Dyskurs ucieleśniony, dyskurs skontekstualizowany. Podejście inspirowane teorią Pierre’a Bourdieu, „Przegląd Socjologii Jakościowej”, nr 1, s. 32–47.
  • Weber Max, 1994, Etyka protestancka a duch kapitalizmu, tłum. Jan Miziński, Test, Lublin.
  • Zarycki Tomasz, 2008, Kapitał kulturowy. Inteligencja w Polsce i w Rosji, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa.
  • Zarycki Tomasz, 2009, Ku socjologicznej analizie dyskursu elit peryferyjnych, w: Marta Zahorska, Ewa Nasalska (red.), Wartości, polityka, społeczeństwo, Scholar, Warszawa, s. 169–181.
  • Zuboff Shoshana, 2020, Wiek kapitalizmu inwigilacji, tłum. Alicja Unterschuetz, Zysk i S-ka, Poznań.

Downloads

Download data is not yet available.

Inne teksty tego samego autora

Podobne artykuły

<< < 1 2 3 > >> 

Możesz również Rozpocznij zaawansowane wyszukiwanie podobieństw dla tego artykułu.