Skip to main navigation menu Skip to main content Skip to site footer
KiS baner

Vol. 66 No. 4 (2022)

Articles and essays

Was Solidarity 1980-1981 a Revolutionary Movement?

DOI: https://doi.org/10.35757/KiS.2022.66.4.9
Submitted: June 16, 2022
Published: December 20, 2022

Abstract

The aim of this article is to analyse Solidarity 1980–1981 as a “revolutionary movement” or “revolution”. These terms were used almost from the beginning, both among the movement’s activists and among researchers in the humanities and social sciences. The phrase “self-limiting revolution”, coined by Jacek Kuroń and popularised by Jadwiga Staniszkis, is often quoted. Some authors link the revolutionary nature of Solidarity with the movement’s non-violent repertoire of contestation, which is expressed in terms of “non-violent revolution”, “peaceful revolution” or “Polish bloodless revolution”. The word “revolution” also appears with an appropriate adjective, emphasising the movement’s class basis or values. In this convention, Solidarity is, for example, a “workers”’ or “republican” revolution. Despite the frequent practice of calling Solidarity a revolution, few researchers have attempted to substantiate the “revolutionary” nature of the movement. Most of them have ignored the long tradition of theoretical reflection on revolution within historical sociology in this context. The author reviews the literature in which Solidarity is treated as a revolution. He points out the main ways of defining revolution and the sine qua non features of this phenomenon. He argues that the use of the term “revolution” in reference to Solidarity is a misuse and is not justified in the light of the theory of revolution.

References

  1. Abrams Benjamin, 2019, A Fifth Generation of Revolutionary Theory Is Yet to Come, „Journal of Historical Sociology”, t. 32(3), s. 378–386.
  2. Allinson Jamie, 2019, A Fifth Generation of Revolution Theory, „Journal of Historical Sociology”, t. 32(1), s. 142–151.
  3. Allinson Jamie, 2021, On Generations of Revolutionary Theory: A Response, „Journal of Historical Sociology”, t. 34(1), s. 150–160.
  4. Arjomand Said Amir, 1986, Iran’s Islamic Revolution in Comparative Perspective, „World Politics: A Quarterly Journal of International Relations”, t. 38(3), s. 383–414.
  5. Arjomand Saïd Amir, 2019, Revolution: Structure and Meaning in World History, University of Chicago Press, Chicago.
  6. Ascherson Neal, 2016, The Polish August: The Self-Limiting Revolution, Berghahn Books, New York.
  7. Ash Timothy Garton, 1990, Polska rewolucja: Solidarność 1980–1981, tłum. Małgorzata Dziewulska, Marcin Król, Res Publica, Warszawa.
  8. Avioutskii Viatcheslav, 2007, Aksamitne rewolucje, tłum. Agata Czarnacka, Wydawnictwo Akademickie Dialog, Warszawa.
  9. Aya Rod, 2001, Theories of Revolutions, w: Neil J. Smelser, Paul B. Baltes (red.), International Encyclopedia of the Social & Behavioral Sciences, Elsevier, Amsterdam–New York, s. 13314–13317.
  10. Baev Pavel K., 2010, Re-Examining the “Colour Revolutions”: The Turn of the Tide From Belgrade to Ulan Bator, „Comparative Social Research”, t. 27, s. 249–276.
  11. Baev Pavel K., 2011, A Matrix for Post-Soviet “Color Revolutions”: Exorcising the Devil From the Details, „International Area Studies Review”, t. 14(2), s. 3–22.
  12. Barker Colin, 2008, Poland 1980–81: The Self-Limiting Revolution, w: Colin Barker (red.), Revolutionary Rehearsals, Haymarket Press, Chicago, s. 169–216.
  13. Beck Colin J., 2011, The World-Cultural Origins of Revolutionary Waves: Five Centuries of European Contention, „Social Science History”, t. 35(2), s. 167–207.
  14. Boratyn Norbert, Brodacki Jakub, Brzostek Błażej, Długołęcki Piotr, Galewski Jacek, Górski Adam, Jurkun Dariusz, Kaliski Bartosz, Kochanowicz Joanna, Kula Marcin, Lipski Krzysztof, Mórawski Karol, Naimska Anna, Nowaczewski Sławomir, Pietrucha Andrzej, Rogalski Michał, Rokicki Konrad, Ruzik Urszula, Ruzikowski Tadeusz, Skoczylas Michał, Wóycicka Zofia, 2000, Czynniki określające dynamikę ruchu „Solidarność” w latach 1980–1981, w: Marcin Kula (red.), Solidarność w ruchu, 1980–1981, Niezależna Oficyna Wydawnicza NOWA, Warszawa, s. 7–150.
  15. Brzechczyn Krzysztof, 2010, Program i myśl polityczna NSZZ „Solidarność”, w: Łukasz Kamiński, Grzegorz Waligóra (red.), NSZZ „Solidarność”1980–1989 (t. 2: Ruch społeczny), Instytut Pamięci Narodowej, Warszawa, s. 13–74.
  16. Brzechczyn Krzysztof, 2013a, O ewolucji solidarnościowej myśli społeczno-politycznej w latach 1980–1981. Studium z filozofii społecznej, Wydawnictwo Naukowe Wydziału Nauk Społecznych UAM, Poznań.
  17. Brzechczyn Krzysztof, 2013b, Od rewolucji proletariackiej do powstania narodowego. Przegląd konceptualizacji „Solidarności” w naukach społecznych i humanistycznych, „Pamięć i Sprawiedliwość”, nr 2, s. 263–290.
  18. Brzechczyn Krzysztof, 2018, From Proletarian Revolution to National Uprising. An Overview of Conceptualizations of Polish Solidarność, „Humaniora. Czasopismo Internetowe”, nr 3, s. 15–50.
  19. Buzan Barry, Lawson George, 2015, The Global Transformation: History, Modernity and the Making of International Relations, Cambridge University Press, Cambridge–New York.
  20. Carter April, 2012, People Power and Political Change: Key Issues and Concepts, Routledge, New York.
  21. Chodak Jarosław, 2015, Historyczno-porównawcze studia rewolucji: U progu (r)ewolucji perspektywy badawczej?, w: Borys Cymbrowski, Krzysztof Frysztacki (red.), Socjologia historyczna: wokół wyzwań teoretycznych i praktyki badawczej, Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego, Opole, s. 113–135.
  22. Chodak Jarosław, 2016, Przeobrażenia społeczno-polityczne w Polsce w latach 1944–1956 jako rewolucja z zewnątrz, „Sensus Historiae”, t. 23(2), s. 129–151.
  23. Chodak Jarosław, 2019, Rewolucje niezbrojne. Nowe scenariusze polityki kontestacji, Wydawnictwo Uniwersytetu im. Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin.
  24. Cirtautas Arista, 2003, The Polish Solidarity Movement: Revolution, Democracy and Natural Rights, Taylor and Francis, London.
  25. Colburn Forrest D., 1994, The Vogue of Revolution in Poor Countries, Princeton University Press, Princeton, N.J.
  26. Dudek Antoni, 2001, „Solidarność”: rewolucyjny ruch społeczny czy powstanie narodowe, w: Wojciech Wrzesiński (red.), Miedzy irredentą, lojalnością a kolaboracją. O suwerenność państwową i niezależność narodową 1795–1989, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń.
  27. Dudek Antoni, 2002, Rewolucja robotnicza i ruch narodowowyzwoleńczy, w: Dariusz Gawin (red.), Lekcja Sierpnia. Dziedzictwo „Solidarności” Po dwudziestu latach, Wydawnictwo Instytutu Filozofii i Socjologii PAN, Warszawa, s. 143–158.
  28. Dudek Antoni, 2005, Dzieje dziesięciomilionowej „Solidarności” (1980–1981), w: Adam Borowski (red.), Droga do niepodległości. Solidarność 1980–2005, Oficyna Wydawnicza Volumen, Warszawa, s. 6–45.
  29. Dudek Antoni, 2010, Rewolucja „Solidarności” (1980–1981). Punkty zwrotne, „Politeja”, t. 7 (14), s. 13–34.
  30. Eisler Jerzy, 2004, Okres dwuwładzy politycznej w Polsce 1980–1981, w: Henryk Komarnicki, Kazimierz Kozłowski (red.), Wokół dwuwładzy politycznej w latach 1980–1981. Kraj i region, Wydawnictwo „Dokument”–Oficyna Wydawnicza Archiwum Państwowego w Szczecinie, Szczecin, s. 39–50.
  31. Fairbanks Charles H., 2007, Revolution Reconsidered, „Journal of Democracy”, t. 18(1), s. 42–57.
  32. Foran John, 1993, Theories of Revolution Revisited: Toward a Fourth Generation?, „Sociological Theory”, t. 11(1), s. 1–20.
  33. Friszke Andrzej, 2014, Rewolucja Solidarności 1980–1981, Znak Horyzont, Kraków.
  34. Gawin Dariusz, 2002, „Solidarność” — republikańska rewolucja Polaków, w: Dariusz Gawin (red.), Lekcja Sierpnia. Dziedzictwo „Solidarności” po dwudziestu latach, Wydawnictwo Instytutu Filozofii i Socjologii PAN, Warszawa, s. 161–188.
  35. Gawin Dariusz, 2006, Sierpień 1980 w świetle tradycji republikańskiej, w: Antoni Sułek (red.), Solidarność. wydarzenie, konsekwencje, pamięć, Wydawnictwo Instytutu Filozofii i Socjologii PAN, Warszawa. s. 45–74.
  36. Gerlach Julia, 2014, Color Revolutions in Eurasia, Springer, Cham.
  37. Goldstone Jack A., 1980, Theories of Revolution: The Third Generation, „World Politics: A Quarterly Journal of International Relations”, t. 32(3), s. 425–453.
  38. Goldstone Jack A., 2001, Toward a Four Generation of Revolutionary Theory, „Annual Review of Political Science”, t. 4(1), s. 139–187.
  39. Goodwin Jeff, Green Adam Isaiah, 2008, Revolutions, w: Lester R. Kurtz (red.), Encyclopedia of Violence, Peace and Conflict, Elsevier, Amsterdam–London, s. 1870–1880.
  40. Holzer Jerzy, 1984, „Solidarność” 1980–1981. Geneza i historia, Instytut Literacki, Paryż.
  41. Jasper James M., 2014, Protest: A Cultural Introduction to Social Movements, Polity, Malden, Mass. Katz Mark N. 1999, Revolutions and Revolutionary Waves, Palgrave MacMillan, New York.
  42. Kozłowski Krzysztof, 2012, Kolory rewolucji, Wydawnictwo Poltext, Warszawa.
  43. Kozłowski Tomasz, 2017, Anatomia rewolucji. Narodziny ruchu społecznego „Solidarność” w 1980 roku, Instytut Pamięci Narodowej, Warszawa.
  44. Kutylowski Andrzej, 1982, Non-Violence in the Polish Breakthrough: An Introduction, „Journal of Peace Research”, t. 19(2), s. 103–106.
  45. Latoszek Marek, 2005, „Solidarność”: Ruch społeczny, rewolucja czy powstanie? w: Marek Latoszek (red.), „Solidarność” w imieniu narodu i obywateli, Arcana, Kraków, s. 240–282.
  46. Lawson George, 2005, Negotiated Revolutions: The Prospects for Radical Change in Contemporary World Politics, „Review of International Studies”, t. 31(3), s. 473–493.
  47. Lawson George, 2016, Within and Beyond: The “Fourth Generation” of Revolutionary Theory, „Sociological Theory”, t. 34 (2), s. 106–127.
  48. Leder Andrzej, 2015, Prześniona rewolucja. Ćwiczenie z logiki historycznej, Wydawnictwo Krytyki Politycznej, Warszawa.
  49. Liu Michael Tien-Lung, 1988, States and Urban Revolutions: Explaining the Revolutionary Outcomes in Iran and Poland, „Theory and Society”, t. 17(2), s. 179–209.
  50. Malešević Siniša, 2017, The Rise of Organised Brutality: A Historical Sociology of Violence, Cambridge University Press, Cambridge–New York, NY.
  51. Mann Michael, 2013, The Sources of Social Power, t. 4: Globalizations, 1945–2011, Cambridge University Press, New York.
  52. Matusewicz Zdzisław, 1997, Szczecin 1980–1981. Rewolucja „Solidarności”, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, Szczecin.
  53. Mażewski Lech, 2004, Niszczący dualizm. Polityka NSZZ „Solidarność” w latach 1980–1982, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń.
  54. Mażewski Lech, 2017, Ustrojowopolityczny taran. Polityka NSZZ „Solidarność” a przemiany ustrojowe w PRL w latach 1980–1982, Wydawnictwo von borowiecky, Warszawa–Radzymin.
  55. Mitchell Lincoln A., 2012, The Color Revolutions, University of Pennsylvania Press, Philadelphia.
  56. Moczulski Leszek, 1979, Rewolucja bez rewolucji, „Droga: Wolność i Niepodległość”, t. 2(7), s. 5–55.
  57. Modzelewski Wojciech, 1982, Non-Violence and the Strike Movements in Poland, „Journal of Peace Research”, t. 19(2), s. 107–116.
  58. Nepstad Sharon Erickson, 2011, Nonviolent Revolutions: Civil Resistance in the Late 20th Century, Oxford University Press, Oxford–New York.
  59. Nijakowski Lech M., 2013, Rozkosz zemsty. Socjologia historyczna mobilizacji ludobójczej, Scholar, Warszawa.
  60. Piekalkiewicz Jaroslaw, 1991, Poland: Nonviolent Revolution in a Socialist State, w: Jack A. Goldstone, Ted R. Gurr, Farrokh Moshiri (red.), Revolutions of the Late Twentieth Century, Westview Press, Boulder, s. 136–161.
  61. Pomorski Jan, 1984, W poszukiwaniu modelu historii teoretycznej, Wydawnictwo Uniwersytetu im. Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin.
  62. Pomorski Jan, 1991, Historyk i metodologia. Wydawnictwo Uniwersytetu im. Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin.
  63. Ritter Daniel P., 2015, The Iron Cage of Liberalism: International Politics and Unarmed Revolutions in the Middle East and North Africa, Oxford University Press, Oxford.
  64. Scruton Roger, 2007, The Palgrave Macmillan Dictionary of Political Thought, Palgrave Macmillan, Basingstoke [UK]–New York.
  65. Selbin Eric, 2008, Stories of Revolution in the Periphery, w: John Foran, David Lane, Andreja Zivkovic (red.), Revolution in the Making of the Modern World: Social Identities, Globalization and Modernity, Routledge, London–New York, s. 130–147.
  66. Skocpol Theda, 1979, States and Social Revolutions: A Comparative Analysis of France, Russia and China, Cambridge University Press, Cambridge.
  67. Staniszkis Jadwiga, 1982, Polish Peaceful Revolution: An Anatomy of Polarization, „Journal of Peace Research”, t. 19(2), s. 181–195.
  68. Staniszkis Jadwiga, 2010, Samoograniczająca się rewolucja, Europejskie Centrum Solidarności, Gdańsk. Sztompka Piotr, 2005, Socjologia zmian społecznych, Znak, Kraków.
  69. Thompson Mark R., 2000, Whatever Happened to Democratic Revolutions?, „Democratization”, t. 7(4), s. 1–20.
  70. Tilly Charles, 1978, From Mobilization to Revolution, Addison-Wesley Pub. Co, Reading, Mass. Tilly Charles, 1997, Rewolucje europejskie 1492–1992, tłum. Elżbieta Żelazna, Wydawnictwo Krąg–Oficyna Wydawnicza Volumen, Warszawa.
  71. Tilly Charles, 2003, Contention and Democracy in Europe, 1650–2000, Cambridge University Press, Cambridge.
  72. Tilly Charles, 2012, Contentious Performances, Cambridge University Press, Cambridge.
  73. Tiryakian Edward A., 2007, Od Durkheima do Mangui. Rewolucje jako odrodzenie religijne, w: Piotr Sztompka, Marek Kucia (red.), Socjologia. Lektury, Znak, Kraków, s. 665–678.
  74. Topolski Jerzy, 1983, Teoria wiedzy historycznej, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań.
  75. Touraine Alain, 2010, Solidarność. Analiza ruchu społecznego 1980–1981, tłum. Andrzej Krasiński, Europejskie Centrum Solidarności, Gdańsk.
  76. Trimberger Ellen Kay, 1978, Revolution From Above: Military Bureaucrats and Development in Japan, Turkey, Egypt, and Peru, Transaction Books, New Brunswick, N.J.
  77. Tudoroiu Theodor, 2007, Rose, Orange, and Tulip: The Failed Post-Soviet Revolutions, „Communist and Post-Communist Studies”, t. 40(3), s. 315–342.
  78. Wapiński Roman, 1996, Przed i po sierpniu. Oczekiwania, spełnienia i zawody, w: Jan Kulas (red.), Sierpień ’80. Co pozostało z tamtych dni?, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk, s. 108–117.

Downloads

Download data is not yet available.

Similar Articles

<< < 1 2 3 4 5 > >> 

You may also start an advanced similarity search for this article.